کشتی گالون سان خوزه قرن‌ها کف اقیانوس آرمیده بود، اما اکنون بر سر مالکیت آن اختلاف نظر وجود دارد و چندین گروه بر ثروت‌های مانده از آن مدعی هستند. روز هشتم ژوئن سال 1708 بود که یک کشتی گالون اسپانیایی به نام سان خوزه در نزدیکی ساحل کارتاگنای کشور کلمبیا طعمه آتش شد. این کشتی از آخرین دقایق بعدازظهر آن روز با بریتانیای آن دوره جنگیده بود و با 62 توپی که داشت تا شب در دریای مدیترانه محو شد. تقریباً 600 نفر و تا 20 میلیارد دلار طلا، نقره و جواهرات نیز همراه با آن در آب غرق شدند.
کشتی گالون سان خوزه قرن‌ها گم شده بود و کف اقیانوس آرمیده بود، اما راز این کشتی در سال 2015 به تدریج فاش شد و دولت کلمبیا رسماً اعلام کرد که آن را یافته است. اکنون با گذشت چهار سال، کشتی هنوز در عمق 600 متری آب‌های کشور کلمبیا خفته است و اختلاف مالکیت فراوانی را میان گروه‌هایی که بر ثروت‌های سان خوزه ادعا دارند برانگیخته است.
کشتی گالون سان خوزه در روزهای آخر ماه مِی سال 1708 شهر بندری پورتبِلو از کشور پاناما را ترک کرد. این کشتی پر از طلا، نقره و سنگ‌های قیمتی بود که از کشور پِرو تحت کنترل اسپانیا استخراج شده بودند و به پول امروز چیزی بین 10 میلیارد تا 20 میلیارد دلار ارزش داشتند. این ثروت‌ها قرار بود به دست پادشاه فیلیپ پنجم اسپانیا برسند؛ پادشاهی که برای تأمین مالی جنگ از جانشینی اسپانیا به منابعی که از مستعمراتش به دست می‌آمد، تکیه می‌کرد.
کاپیتان این کشتی گالون خوزه فرناندِس دِسانتیلیان می‌دانست که بریتانیایی‌ها آماده بودند تا با کشتی‌هایشان در کارتاگنا به او حمله کنند؛ با این وجود قرار بود این شهر توقفگاه کوتاهی باشد که سان خوزه بتواند پیش از حرکت به شهر هاوانای کوبا و سپس به اسپانیا در آن تعمیر شود. اما کاپیتان به حرکتش ادامه داد و تا عصر هشتم ژوئن جنگ بر سر گنجینه سان خوزه آغاز شد. به گفته موزه‌دار موزه دریای کارائیب در کارتاگنا، گونزالو زونیگا، نیروی دریایی بریتانیا که به تپانچه، شمشیر و چاقو مسلح بود، سه بار تلاش کرده بود تا به گالون وارد شود و آن را از آن خود کند.
البته آشکار است که هیچ‌یک از دو طرف نمی‌خواسته‌اند این گالون و گنجینه‌هایش در آب فرو بروند. زونیگا باور دارد کاپتان کشتی به‌جای تسلیم کردن سان خوزه و دست خالی بازگشتن به اسپانیا، خودش آن را با باروت به آتش کشیده و منفجر کرده است.
اگرچه سان خوزه در کشور کلمبیا یافت شد، اما هیچ تضمینی نیست که درون مرزهای این کشور بماند. چندین ملیت مانند کشور اسپانیا و یک قوم بومی بولیوایی به نام کوارا کوارا که محموله از سرزمین آن‌ها استخراج شده بود، روی آن ادعاهایی دارند. همچنین یک شرکت نجات آمریکایی به نام ناوگان جستجوی دریایی SSA ادعا کرده است که نخستین بار آن‌ها کشتی را در دهه 80 میلادی یافته‌اند و با دولت وقت کلمبیا توافقاتی بر سر آن داشته‌اند. با این وجود رئیس‌جمهور سابق کلمبیا خوآن مانیوئل حین اعلام یافته شدن کشتی در سال 2015 اعتباری برای این شرکت قائل نشد. ضمناً دولت کلمبیا با یک شرکت خصوصی برای استخراج کشتی سان خوزه قرارداد بسته است و ممکن است تا 45% محتوای کشتی را به آن‌ها ببخشد.
نویسنده و تاریخ‌دان، فرانچسکو مونیوز که از متخصصین کشتی سان خوزه است باور دارد این کار به زیان بشر تمام خواهد شد. او می‌گوید: «جامعه بشری حق دارد تا از جزئیات سان خوزه مطلع باشد و کاملاً آن را بشناسد. کلمبیا می‌بایست به‌عنوان یک امانت‌دار وفادار برای جهان در زمینه این ارزش تاریخی عمل کند.»
بدین منظور، باید موزه‌ای در کارتاگنا بازگشایی شود و ثروت‌های سان خوزه را کاملاً به نمایش بگذارد؛ چیزی که دولت نیز آن را پیشنهاد داده است. مونیوز می‌گوید: «کیست که نخواهد از چنین نمایشگاه ویژه‌ای بازدید کند؟ بازدیدکنندگان غرق داستان‌هایی خواهند شد که سان خوزه برای گفتن دارد.»
البته تا زمانی که این کشتی بالا آورده نشده است، نمی‌توان با اطمینان از تأسیس یک موزه برای اهالی کارتاگنا و دیگر بازدیدکنندگان سخن گفت و کشور کلمبیا هنوز نتوانسته است سان خوزه را از آن خود کند و درون مرزهایش نگه دارد. بازدیدکنندگان کارتاگنا و جزایر روزاریو تنها این روزها فرصت دارند که به دوردست‌های دریا بنگرند و کشتی را به شکل امروزی‌اش در ژرفای اقیانوس تصور کنند: آرمیده در کف اقیانوس و نگهبان خفته ثروت‌هایش.
منبع: bbc.com
