در زمان‌های دور 200 ستون سنگی گرد که با دقت در قالب یک دایره بسته چیده شده بودند، بر روی تپه " گبکلی تپه" در جنوب شرقی آناتولی قرار داشتند (ترکیه امروزی). این دایره سنگی باستانی که معبدی نوسنگی بوده است، 6000 سال قدیمی‌تر از استون هنگ بوده و بسیار پیچیده‌تر از آن است. اینجا مکانی است که بیشتر تاریخ‌دانان آن را مهم‌ترین یافته باستان‌شناسی در قرن بیستم و اولین معبد جهان نامیده‌اند.
طبق گزارش مجله اسمیتسونیان، تپه گوبکلی برای اولین بار در سال 1994 توسط کلاس اشمیت از طرف یک موسسه باستان‌شناسی آلمانی کشف شد. محوطه اطراف این منطقه را برای بررسی‌های بیشتر نشانه‌گذاری کرده‌اند، زیرا این تپه گنبدی شکل دربردارنده تمامی نشانه‌های یک تَل است، یعنی تپه‌ای که در اثر تجمع زیست‌گاه‌های قدیمی ایجاد شده است.
اشمیت سریعاً متوجه شد که محوطه تپه گوبکلی بسیار پراهمیت‌تر از منطقه به خاک‌سپاری قرون‌وسطی بوده که توسط باستان شناسان قبلی کشف‌شده بود. او در مصاحبه‌ای که با اندرو کری در مجله اسمیتیونیان داشت عنوان نمود که کشف مجموعه نخست سنگ بزرگی که نزدیک به سطح بوده، زمان زیادی از او و تیمش نگرفته است.
با حفر بیشتر، باستان شناسان ستون‌های بیشتری را از زیرخاک بیرون کشیدند که منقش به شکل‌های حکاکی شده بود. این سنگ‌های ایستاده بزرگ به صورت دایره‌ای چیده شده و سنگ‌های اضافه بزرگ دیگری را حمایت می‌کردند که وزن آن‌ها به بیش از 10 تن می‌رسید.
راست نمودن این ستون‌های سنگی و قرار دادن سنگ‌های سنگین‌تر بروی آن‌ها، مستلزم اجرای یک شاهکار بزرگ در مهندسی بوده است. این محوطه در 9500 سال قبل از میلاد مسیح ساخته‌شده، یعنی هزاران سال قبل از ایجاد زبان نوشتاری و معماری و قبل از آنکه انسان‌های اولیه شروع به توسعه مکان‌ها و سکونت‌گاه‌های دائمی کنند.
ستون 2 از محوطه A (لایه سوم) با نقش برجسته‌ای که متشکل از یک گاو، روباه و ماهی‌خوار است.
اشمیت می‌گوید: این اولین مکان مقدس ساخته دست بشر است. باستان شناسان با مقایسه سلاح‌ها و ابزاری که در محوطه ساخته‌اند و تشابه آن‌ها با ابزارهای هزاره دهم قبل از میلاد، توانستند قدمت این مجموعه را برآورد کنند، و فرضیه آن‌ها بعدها توسط تاریخ‌گذاری رادیو کربن جزئی تأیید شد.
ستون 27 ام از محوطه C (لایه سوم) با مجسمه‌ای از یک حیوان درنده
تیم هیچ ردی از سکونت انسان در منطقه پیدا نکرد: هیچ اثری از خانه‌ها، اجاق‌گاز یا خندقی برای دفن زباله‌ها وجود نداشت. در عوض آن‌ها استخوان‌های زیادی از حیوانات را در داخل معبد یافتند که دربردارنده نشانه‌های سر بریدن و پخته شدن آن‌ها بوده. تمامی استخوان‌های حیواناتی که کشف‌شده بودند، بیشتر آهوی کوهی، گراز، گوسفند، گوزن و مرغ وحشی بوده که نشان می‌دهد انسان‌هایی که این مکان را ساخته و از آن استفاده می‌کرده‌اند، شکارچیان چادرنشین بوده‌اند.
ستونی منقش به مجسمه یک روباه.
کشف تپه گوبکلی تأثیر زیادی بر درک ما از نحوه توسعه جوامع انسان‌های اولیه دارد. باستان شناسان بر این باورند که توسعه جامعه انسانی آن زمان مقارن با تغییر از اجتماعات شکارچی به سبک زندگی وابسته به زمین بوده است.
طبق این گفته، انسان‌ها فقط زمانی قادر به ایجاد و توسعه سکونت دائم و سیستم‌های کشاورزی و مزرعه‌داری بودند که دارای زمان، سازمان و منابع کافی برای توسعه معابد و ساختارهای اجتماعی پیچیده بوده باشند.
منظره‌ای از حفاری محل تپه گبکلی.
گرچه این تئوری در دهه‌های اخیر توسط باستان شناسان و انسان شناسان مورد چالش قرارگرفته است، اما درنهایت کشف تپه گبکلی منجر به یافتن شواهدی برای حمایت از یک دیدگاه جایگزین شده است. جوامع چادرنشین که متشکل از اجتماعات شکارچیان در آناتولی بودند و معابد بزرگ و پیچیده‌ای را قبل از گسترش فعالیت‌های کشاورزی ساخته‌اند و منجر به ایجاد جوامعی با سکونت دائمی در منطقه شده‌اند.
خرابه‌های تپه گبکلی در نزدیکی شهر سانلی اورفا در منطقه جنوب شرقی آناتولی، ترکیه
درواقع، طبق گزارش مجله اسمیتسونیان، 1000 سال پس از ساخت معبد، سکونت‌گاه‌های دائمی در قسمت‌های دیگر آناتولی و شمال سوریه پدیدار شد که دربردارنده نخستین شواهد برای برداشت دانه‌های گندم و اهلی کردن دام‌ها است. این احتمال وجود دارد که ساخت معبد تپه گبکلی در واقع قبل از سکونت انسان‌ها و کشاورزی بوده باشد، و نه چیز دیگری.
باستان شناسان در حال کار در منطقه تپه گبکلی
هرچند ساختار ویژه محوطه تپه گبکلی هنوز مانند یک راز باقی‌مانده است. اشمیت تا قبل از مرگش در سال 2014 هنوز معتقد بود که این مکان یک معبد مذهبی مهم بوده که البته ستون‌های استادانه حکاکی شده معبد مبین دیدگاه او می‌باشند. این حکاکی‌ها شامل تصاویری از عقرب، شیر، مار و کرکس است که همگی نشانه‌هایی در ارتباط با مذهب، مرگ و زندگی پس از مرگ در فرهنگ باستانی شرق نزدیک است.
محوطه باستان‌شناسی تپه گبکلی
از این مکان برای اجتماعات سیاسی یا جشن‌های فرهنگی نیز استفاده می‌شده است، اما به عقیده اشمیت این مکان بیشتر شبیه به محل تدفین شکارچیان تازه شناخته‌شده بوده است.
اگرچه هدف صحیح این محوطه باورنکردنی همچنان مانند یک راز باقی‌مانده است، امیدواریم که حفاری‌های آتی اطلاعات بیشتری از گذشته هیجان‌انگیز این محوطه در اختیارمان گذارد. آیا چنین کشفیاتی برای شما هم جذاب است؟ به نظرتان دانستن اینکه نسل‌های پیش از ما در گذشته چه آثاری از خود بر روی زمین به جا گذاشته‌اند، کمکی به درک بهتر ما از زندگی می‌کند؟
منبع: thevintagenews.com
