وقتی به یک خانه‌ی گنبدی یکپارچه نگاه می‌کنید، نمی‌توانید با اطمینان بگویید که بنایی قدیمی است یا نوساز. در حالی که طرفداران خانه‌های گنبدی، ایگلوها (کلبه‌های یخی اسکیموها) را الهام‌بخش شمرده و بنای هاگیا سوفیا را نمونه‌ای کلاسیک از این کلبه‌ها می‌دانند، ایگلوها که به فرمی یکپارچه ساخته می‌شوند، بخشی از جنبشی هستند که در دهه 60 میلادی در ایالات‌متحده آغاز شد.
یک نمونه عالی از خانه‌های گنبدی، بنایی است که در شهر آروادای ایالت کلرادو به فروش گذاشته شده است. این بنا به‌عنوان «ترکیبی از زیبای معماری و صرفه‌جویی در مصرف انرژی» با 326 مترمربع مساحت، 3 اتاق‌خواب و دو سرویس بهداشتی کاشی‌کاری شده، روی سه هکتار زمین ساخته شده است.
افراد بومی این سازه‌ی گنبدی ویژه را «خانه سفینه فضایی» نامیده‌اند. این بنا در اواخر دهه‌ی 70 میلادی ساخته شده و اخیراً قیمت آن 870000 دلار تعیین شده است.
طبق نوشته‌ی مجله‌ی 5280، «کلارِنس و لوئیس لادرهوز با انگیزه گرفتن از بحران انرژی دهه 70 میلادی، تصمیم گرفتند تا مسکنی بسازند که از نظر انرژی کارآمد و به‌صرفه باشد. آن‌ها پس از تحقیقات بسیار، یک سازه‌ی گنبدی یکپارچه را انتخاب کردند که معمار اهل شهر بولدر، آقای الیوت پِردی آن را طراحی کرده بود. شکل کلی و مواد این بنا برای خریدارانی که به محیط زیست اهمیت می‌دهند بسیار مناسب است – و همواره این‌گونه بوده است.
لوئیس لِدِرهوز طی یک مصاحبه گفت: «من همیشه به دلایلی دوست داشتم در یک خانه‌ی گِرد زندگی کنم، اما چیزی که باعث شد ما این خانه را طراحی کنیم، کارآمدی انرژی و صرفه‌جویی در آن بود».
لِدِرهوزها هنگامی‌که با معمار پِردی روی طرحی برای خانه‌شان کار می‌کردند، این زمین را در سال 1974 خریدند (پِردی نیز برای سازه‌های گنبدی یکپارچه‌اش شناخته شده بود و خودش در یکی از این خانه‌ها زندگی می‌کرد). طبق نوشته یکی از مقالات مجله 5280، «پرداخت هزینه ملک یک چالش بود، به همین دلیل این زوج پیش از آغاز ساخت این بنا، هزینه‌ی زمین را به طور کامل پرداخت کردند.»
دیوارهای 5/2 متری آن روی ستون‌های بتنی ساخته شدند و سپس برای ساختن خود گنبد از یک بالن هوایی استفاده شد. بالن بادی با فوم، بتن اسپری شده‌ی مسلح به تور سیمی و چند لایه‌ی دیگر فوم پوشیده شده بود.
در ساخت خانه‌های گنبدی یکپارچه از روشی استفاده میشود که در آن به یک بتن سفت و قابل تورم و مسلح به فولاد و نیز عایق‌کاری فوم پلی اورتان نیاز است. گنبدها علاوه بر خانه‌ها در کلیساها، مدارس، باشگاه‌ها، میدان‌های مسابقه و انبارخانه‌های ذخیره‌سازی انبوه مورد استفاده قرار می‌گیرند. انرژی‌ای که برای خنک کردن و گرم کردن ساختمان‌های گنبدی نیاز است نسبت به انرژی مورد نیاز برای یک ساختمان معمولی با همان اندازه، 50 درصد پایین‌تر است. خانه‌های گنبدی نسبت به گردباد، زمین‌لرزه و طوفان نیز مقاومت بیشتری دارند.
نخستین خانه گنبدی یکپارچه در سال 1963 در شهر پُرُوو ایالت یوتا ساخته شد. این خانه ابتدا کار خود را به عنوان یک مرکز اسکیت سواری روی یخ آغاز کرد، سپس به یک فروشگاه تبدیل شد که بومی‌ها به آن لاکپشت ریم می‌گفتند و در سال 2006 نیز تخریب شد.
لاکپشت ریم یک خانه سه محوری بیضی با 73 متر طول، 48 متر عرض و 12 متر ارتفاع در مرکز ساختمان بود. سازنده آن دکتر آرنولد ویلسون طی یک مصاحبه گفت: «ما یک سازه بیضی سه بعدی را طراحی کردیم. در آن روزها برای آنالیز مهندسی، رایانه در اختیار نداشتیم، بنابراین تصمیم گرفتیم مدلی را در یک حیاط بسازیم و آزمایش کنیم. از برآمدگی زمین برای ساختن شکل آن استفاده کردم و مدل را ساختم – مدلی به اندازه یک دوازدهم طرح واقعی که از بتن آرمه ساخته شده بود و شبیه به یک‌خانه عروسکی بزرگ بود. آزمایش بار تا هنگام خرابی را روی آن انجام دادم و سپس بازگشتم و تغییراتی را در طرح اصلی اعمال کردم که با نتایج آزمایش همخوانی داشت.»
دکتر ویلسون می‌گوید که لاکپشت ریم که با هزینه 75000 دلار تکمیل شد، به‌صرفه‌ترین ساختمان با این اندازه بوده است که تاکنون ساخته شده است. او درباره تخریب ساختمان می‌گوید: «برای مدتی طولانی ساختمان خیلی خوبی بود – فکر می‌کنم این خودش نوعی پیشرفت محسوب می‌شد».
آیا فکرش را می‌کردید که درون این خانه‌ی فضایی ایگلویی، تا این اندازه مجهز و زیبا باشد؟
منبع: thevintagenews.com
