شهری در هلند که نامش ۲۲۵ بار تغییر کرده است

تصور کنید در شهری زندگی کنید که نامش مدام تغییر کند. شهری که در هر دوره نامی داشته و سابقه تاریخی بسیار جالب و خواندنی دارد، شاید بگویید بسیاری شهرها در دنیا هستند که چندین بار تغییر نام داد‌ه‌اند اما مطمئن باشید هیچ شهری به این اندازه نامش تغییر نکرده است. همین تغییر نام مداوم این شهر در کشور هلند باعث معروفیت آن شده است. شاید به دلیل همین تغییر نام باعث شود تصور کنید شهر لیووارد (Leeuwarden) ، لیوورت (Ljouwert) ، لیووادن (Liwwadden) باهم متفاوت هستند اما در اشتباه هستید و همه این‌ها نام پایتخت فرهنگی هلند در سال ۲۰۱۸، شهر لیوواردن هستند. جالب است بدانید احتمال دارد نام این شهر بازهم عوض شود. 

این شهر زیبا و تاریخی که مرکز استان فریسلند (Friesland) هلند است جاذبه‌های بیشماری دارد که بهتر است درباره آن‌ها بدانید. برای مثال میدان اولدهوفستر کرخوف (Oldehoofsterkerkhof) یا برج ناتمام دی اولدهوف (De Oldehove) که در قرن شانزدهم میلادی ساخته شده است و با دیدن آن ممکن است به یاد برج کج پیزا بیافتید. عجیب است که با وجود این همه سال این برج کج همچنان استوار مانده است. موزه ملی چینی و سرامیک پرنس سوف (Princessehof) که خانه‌ای بازسازی شده است و می‌توانید در آن نقاشی‌های پیکاسو و وسایلی از دوران طلایی امپراطوی مینگ مغولی را ببینید، یا همزمان از گشت و گذار در خانه کودکی نقاش هلندی و قرن بیستم، موریس اشر(MC Escher) که به نقاشی‌های معروف و هنر کاشی‌کاری زیبایش معروف است لذت ببرید. می‌توانید در این خانه آثار نقاشی او مانند  «نسبیت»، «آبشار» و «دستانی که نقاشی می‌کنند» را ببینید.

علاوه بر این ساختمان سیتی‌هال (city hall) یا «Gemeentehuis» نیز جایی جالب است. این مکان جایی است که هلندی‌ها برای اولین بار آوازه دزد دریایی معروفی با قدرت مافوق انسانی به نام گروت پیر (Grutte Pier) را شنیدند. بر طبق افسانه‌های محلی این دزد دریایی هر کسی غیر از فریسی‌ها (گروهی از مردم ژرمن هستند که در نواحی ساحلی کشورهای آلمان، دانمارک و هلند زندگی می‌کنند) را قصد داشت بکشد و از بین ببرد.

یکی از جالب‌ترین و شاید عجیب‌ترین مکان‌های دیدنی در شهر لیوواردن ساختمان نمایشگاه «Lân fan taal» است که در زبان فریسی به معنی «سرزمین زبان‌ها» شناخته می‌شود. خانه ای که میزبان هزاران زبان است. این ساختمان زیبا این روزها میزبان نمایشگاهی از برنامه‌هایی برای پایتخت فرهنگی اروپا است که توسط دولت هلند برگزار می‌شود. در این نمایشگاه ۶۷۲۰ زبان زنده به بازدیدکنندگان معرفی می‌شود تا مردم با این زبان‌ها بیشتر آشنا شوند. در میان همه زبان‌هایی که در این نمایشگاه با ساختمان جالب و مدرنش معرفی می‌شوند، زبان فریسی به عنوان زبان اصیل هلندی و استان فریسلند معرفی خواهد شد. حال که صحبت از فرهنگ و تاریخ فریسلند و هلند است، زمان مناسبی برای پرده برداشتن از راز تعداد زیاد نام‌های شهر لیوواردن است. شهری که از قرن یازدهم تا به امروز نامش مدام عوض می‌شود. بالاخره نام این شهر کدام است؟ شهر لیوواردن، لیوادن (Liwwadden)، لیوورت ((Ljouwert، لیوارد ((Leaward، لیوف (Luwt) یا حتی لئوادیا ((Leoardia؟

در جریان برنامه فرهنگی که در این شهر در حال برگزاری است، مدیر اجرایی و تنظیم کننده برنامه‌های نمایشگاه سرزمین زبان‌ها می‌گوید:

ما در حال زنده نگه داشتن زبان‌های دنیا هستیم و هیچ جایی بهتر است شهر هزار نام، لیوواردن برای این کار نبود. شهر لیوواردن با تاریخچه زبانی مخصوص خودش و مردمی که به هر دو زبان قدیمی فریسی و هلندی صحبت می‌کنند و به هر دو زبان مسلط هستند. علاوه بر این شهر لیوواردن، شهری چند ملیتی است و جمعیت آن تقریبا از ۱۲۸ ملیت مختلف هستند و این خودش تبلیغی برای چند زبانه بودن این شهر است. نیمی از زبان‌های دنیا در حال فراموشی و انقراض هستند و همین دلیل خوبی برای برگزاری نمایشگاه و موزه سرزمین زبان‌ها یا همان « Lân fantaal» است.

از سقف این نمایشگاه حروف الفبای چوبی آویزان شده است و برای بازدیدکنندگان بیشتر این حروف و کلمات ناشناخته و نامفهوم هستند. در سمتی از نمایشگاه نقشه بزرگی از جهان قرار دارد که در آن از لامپ‌های نئونی با رنگ سفید، آبی، سبز و قرمز برای نشان دادن واژه‌های مختلفی در دنیا که مفهوم مشترک دارند، استفاده شده است. از دور این نقشه بزرگ مانند یک رنگین کمان است و هدف از ساخت آن، نشان دادن این است که مردم، در سرتاسر دنیا با زبان‌های مختلف اگر همدل شوند، از دور مانند رنگین کمانی از رنگ‌ها هستند.

با وجود این که در شهر لیوواردن تلاش می‌شود که گویش‌های مختلف و زبان‌های متفاوت زنده نگه داشته شوند، این شهر خود درگیر یک مسئله زبان شناسی و تاریخی است. بارها نام شهر لیوواردن از قرن یازدهم میلادی عوض شده است و این تغییر نام همچنان وجود دارد. این شهر رکوردار بیشترین تغییر نام، برای یک شهر در کتاب رکوردهای گینس است و نام آن ۲۲۵ بار تغییر کرده است. اما دلیل این همه تغییر اسم در این شهر هزار نام چیست؟

برای کشف علت تغییر نام مداوم شهر لیوواردن بهتر است سری به تاریخ و جغرافیای شهر بزنیم. زمین‌های استان فریسلند هلند از سه سمت جغرافیایی توسط تالاب و دریا احاطه شده است. این استان بخشی از پادشاهی بزرگ هلند بود که در اواسط جنگ ناپلئون در قرن نوزدهم تشکیل شد. در حالی که تمام اروپا تحت سلطه فرانسه بود و پیش از وقوع انقلاب صنعتی در فرانسه، مردم ساکن فریسلند اعلام استقلال کرده و این منطقه را به فریسلند کنونی تبدیل کردند. حتی تا به امروز هم هلندی‌ها، این منطقه را کشوری جدا از هلند می‌دانند.

ساختار شهری، سبک ساختمان سازی، کانال‌های قایق رانی شهری و مسیرهای دوچرخه سواری در شهر لیوورادن ، مانند همه شهرهای هلندی است اما زندگی در این شهر، روند بسیار آهسته و آرامی دارد. منطقه آرامی با ساکنینی آرام و ساکت در نزدیکی دریا، که اگر با مردم این شهر بیشتر آشنا شوید و مدتی با آن‌ها زندگی کنید، متوجه خواهید شد که از همسایگان جنوبی خود بسیار آرام‌تر و ساکت‌تر هستند. شاید دلیل این که افراد از ملیت‌های مختلفی مانند فرانک‌ها، هلندی‌ها، فلمینگ‌ها، ساک‌سون‌ها و والون‌ها توانسته‌اند باهم در این جا زندگی کنند همین سکوت و آرامش فریسلند است. همین دلایل شروعی برای تغییر نام‌های مداوم شهر لیوواردن و زبان‌های مختلف و گویش‌های متفاوتی است که در این شهر وجود دارد.

حال که با جغرافیای شهر لیوواردن آشنا شدیم، بهتر است با  تاریخ این شهر هم کمی آشنا شویم. تلفظ لیوواردن در گویش‌های مختلف، متفاوت است برای مثال فریسی‌ها به آن لیوورد (Ljouwerd) می‌گویند و معادل هلندی آن لیوواردن (Leeuwarden) است. در این منطقه دو کلمه معادل دیگر نیز برای شهر لیوواردن وجود دارد که یکی لیوادن (Leewwadden) و دیگری لییوادن (Liwwadden) است. جالب‌تر از همه این‌ها، زبان شناسان لاتین این شهر را در بان لاتینی لویاردیا (Leovardia) می خوانند. شهر دیگری به نام لوت (Luwt) نیز در استان فریسلند وجود دارد که گاهی با شهر لیوواردن اشتباه گرفته می‌شود.

تا پیش از سال ۱۸۰۴ هیچ مشکلی نداشت که شما لیوورد  (Lyouwerd)، لیوورد(Ljouwerd)  یا لیوورد (Liouwerd) را به‌جای هم بنویسید. زیرا «ت» و «د» تلفظ یکسانی داشت و می‌توانستید لیوورد را لیوورت بنویسید زیرا هیچ سند رسمی برای نام شهر وجود نداشت.

با در نظر گرفتن همه این موارد متوجه خواهید شد که چرا نام شهر لیوواردن در طول دوران‌ مختلف آنقدر تغییر کرده است. امروزه سندی رسمی برای ۲۲۵ نام این شهر وجود دارد، این فهرست ۲۲۵ نام، میراث ووپه ایکوف (Wopke Eekhoff ) پسر یک نقره کار از اهالی شهر لیوواردن است. او از سال ۱۸۳۷ برای نشان دادن اهمیت نام‌های شهر لیوواردن امروزی، همه ۲۲۵ نام این شهر را در لوحی ثبت کرد و آن را به صورت لیستی فراهم آورد که نشان دهنده اهمیت این موضوع برای اهالی ساکن و بومی شهر بود. در این لوح علاوه بر نام‌های شهر، علت تغییر نام و منابع تاریخی این تغییر نام نیز آورده شده است.

حتی در زمان‌هایی نام شهر در طول یک دهه بارها عوض شده است. برای مثال در بین سال‌های ۱۵۰۰ تا ۱۵۳۰ هر دو سال یکبار نام شهر عوض شده است. تاریخ شهر لیوورادن ، کتابی قطور و چهارصد صفحه‌ای است و اسامی شهر از سال‌های ۱۰۳۹ تا ۱۸۴۶ در جدولی بسیار بلند و طولانی ثبت شده است. زمانی که در اواخر قرن نوزدهم، دانشگاه آکادمی علمی کانینکلیکای هلند (Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen) که به نام آکادمی علوم سلطنتی هلند نیز شناخته می‌شود و در سال ۱۸۶۴ انجمن سلطنتی جغرافیایی هلند (Academy Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap) در سال ۱۸۸۴، اولین لیست رسمی از اسامی تمام مکان‌های معروف در هلند را با توجه به قوانین جدید اعلام کردند، تغییر نام‌های بیشتری برای این شهر صورت گرفت. بعد از این زبان هلندی و فریسی بیشتر بهم شباهت پیدا کردند و هر دو زبان با یک استاندارد مشخص پیش رفتند.

با وجود همه‌ی تدبیرهای انجام شده در این زمینه باز هم اسامی برخی از روستاها در هلند مطابق با استاندارهای زبان شناسی مطابق نبود و نام‌های زیادی برای یک شهر یا مکان وجود داشت، بنابراین در قرن بیستم تصمیم گرفته شد که در زبان هلندی نام شهر، لیوواردن (Leeuwarden)  و در زبان فریسی به‌صورت لیوورت (Ljouwert)  نوشته و خوانده شود.

شهر لیوواردن و معمای نام‌های متفاوتش که بروی همه لباس‌های نظامیان، پرچم‌ها و ساختمان دولتی دیده می‌شود، مانند معمایی سرگرم کننده برای بازدیدکنندگان از این شهر است. پرچم هلند در این منطقه، شیری طلایی در زمینه پرچم سلطنتی هلند است که به تاجی زمردی و عقیقی در بالای آن، مزین شده است. شاید تصور کنید که «لیو» یا «لئو» در اسم شهر لیوواردن ، اشاره به شیری که در پرچم وجود دارد باشد، اما این موضوع حقیقت ندارد و اگر برایتان جالب است باید بدانید که در زبان فریسی «لیوو» به معنی سرزمینی بدون باد و «واردن» به معنی تپه‌های کوچک است. نام شهر لیوواردن، اشاره به این دارد که شهر روی سه تپه ساخته شده است و همیشه از جنگ و درگیری دور بوده است و منطقه‌ای بسیار آرام است. استان فریسلند و به خصوص شهر لیوواردن به شهر صلح و آرام نیز مشهور است.

شهر لیوواردن شاید منطقه‌ای بسیار آرام باشد اما تاریخ نام‌های آن چندان آرام نبوده و آثار این تغییر نام‌ها را می‌توانید در همه جای شهر که به شکل‌های مختلف نقاشی و نوشته شده است ببینید. نام‌هایی که اولین بار به همت ایکوف در لوحی جمع آوری شد و امروزه این لوح تاریخی در موزه مرکزی تاریخ شهر لیوواردن نگهداری می‌شود. 

با همه آنچه درباره شهر لیوواردن و تاریخ غنی آن گفته شد به نظر می‌رسد که انتخاب آن به عنوان پایتخت فرهنگی هلند در سال ۲۰۱۸، انتخابی بجا و مناسب بوده است. امروزه فریسی‌ها و هلندی‌های ساکن در این شهر و منطقه می‌توانند مطمئن باشند که دنیا نام دقیق شهر آن‌ها را می داند و با تاریخ غنی آن آشنا است.

منبع: bbc