در مرکز شهر شیراز ساختمان چهار گوشی که روی بدنه بیرونی دیوارها و چهار برج اون نقش و نگارهایی ساده و زیبا به وسیله آجر به ارتفاع حدودا ۱۵ متر دیده می شه، نظر هر بیننده ای رو نسبت به حکومت پرعظمت کریم خان تغییر می ده. در این ساختمان که ارگ کریم خان نامیده می شه، خانواده خان زند و محارمش زندگی می کردن، در واقع این محل اندرونی این خانواده بوده. قلعه چهار برج داره که ارتفاع برج ها از دیوار قلعه بیشتره. در سمت غربی حیاط، تالار اصلی ارگ و منزل رسمی و استراحتگاه کریم خان زند قرار داشته. تالاری که در حال حاضر دو ستون چوبی بلند در جلوی اون قرار داره و در گذشته دو ستون سنگی داشته که آقا محمدخان قاجار دو ستون سنگی اون رو برای ساخت کاخ گلستان تهران به اونجا منتقل کرد و به جای اون دو ستون بلند چوبی کار گذاشتن.
ارگکریمخان شیراز در مرکز شهر در مجاورت میدان شهرداری واقع شده، نمای بیرونی بنا ترکیبی از دیوارهای بلند و چهار برج در گوشه هاست، تزیینات آجری برجها متفاوت و زیباست، چهارطرف بنا محل عبور پیاده و سواره است و مردم برای گذران اوقات خود از فضای سبز اطراف و مغازه های فالوده بستنی و عرقیجات فروشیها استفاده میکنن، وقتی از هشتی وارد حیاط ارگ میشید، فضای داخلی بیشتر شبیه به یک خانه بزرگ سنتی است که اتاقها با پنجره و درهای چوبی با گره چینیهای زیبا پوشیده شده، درختان بهارنارنج فضای بزرگ حیاط مرکزی رو پوشونده و در بهار فضا رو عطرآگین میکنه، بنا کامل مرمت نشده و بیشتر اتاقها مربوط به اداره جات دولتی است که درشون بسته اس، این بنا زمانی محل زندگی کریمخان زند بوده و دیدن این بنا شما رو به گذشته ها میبره. یکی از برجها مقداری کج شده و انگار درحال افتادنه، مجموعا بازدید از این بنا ارزش داره و از بناهای تاریخی ارزشمند شیرلز به شمار میره،
ارگ کریم خان، یکی از آثار بسیار با ارزش دوران زندیه است که متاسفانه مورد بی مهری قرار گرفته. در دوران حکومت کریم خان، وکیل الرعایا این بنای با عظمت رو می سازه و به همراه خانواده اش، مقیم ارگ میشن. در دوران پهلوی نیز حاکمان محلی در این بنا زندگی میکردن و با سلیقه خودشون، تغییرات نه چندان خوشایندی رو در این بنا به وجود میارن. از جمله اینکه روی نقاشی های دوران زندیه رو می پوشونن و یا با تیشه میکنند و به جای اون ها تزیینات دیگه ای ایجاد می کنن!!!
ارگ کریم خان با اینکه از بیرون، بنای بسیار با عظمتی دیده میشه ولی در داخل مجموعه، نشانه های تخریب و عدم رسیدگی، کاملا مشهود هست.
خصوصا اینکه این بنا در بخشی از دوران پهلوی، به عنوان زندان استفاده می شده و حتی حمام مجموعه هم در اختیار زندانی ها برای استحمام بوده و باعث شده یکی از بارو های مجموعه، بر اثر رطوبت نشست کنه.
بهرحال امیدوارم مسئولان توجه بیشتری به این اثر تاریخی و دیدنی شهر شیراز داشته باشن و با بازسازی درست و اصولی، دوباره اینجا رو به دوران شکوه و زیبایی اش برگردونن
ارگ کریمخان که با نام زندان کریمخان نیز شناخته میشود، در سال ۱۱۰۸ هجری قمری و به دستور کریمخان زند، موسس سلسلهی زندیان در شیراز ساخته شد. این ارگ در مرکز شهر شیراز و در خیابان کریمخان زند و نبش میدان شهدا (شهرداری) قرار دارد. در دورههای مختلف این ارگ کاربردهای متفاوتی داشته است. در زمان زندیان محل زندگی پادشاه بوده، در دورهی قاجاریه از آن به عنوان محل زندگی فرمانروایان محلی استفاده میشد و در زمان سلطنت پهلوی نیز آن را به زندان تبدیل کرده بودند. ارگ در خارج دارای ۴ دیوار بسیار بلند ۱۲ متری است که با ۴ برج آجری دایرهای شکل با ارتفاع ۱۴ متر و با زاویهی ۹۰ درجه به هم متصل شدهاند. عمدهی مصالح به کار رفته در این بنا از سنگ و گچ است. طراحی این بنا در واقع هم مسکونی و هم نظامی است. نکتهی جالب این است که تمامی اتاقها از درون ساختمان به هم متصل هستند. بعلاوه ارگ دارای شاهنشینهایی در ضلعهای مختلف و با کاربردهای متفاوت است. البته حمام خصوصی پادشاه و برخی امکانات رفاهی نیز در ضلع شرقی قرار دارد.درکل نمای بیرونی ارگ از درون آن خیلی زیباتر و باشکوه تر است. از عکسهایی که روی دیوار اتاقها زده شده بود مشخص بود این مکان در حال تخریب بوده و پس از مرمت و بازسازی به وضعیت نسبتا مناسب فعلی رسیده. ورودی این مکان 3000 تومان است
در مرکز شیراز و در دوره زندیه ارگی با ۴ برج ۱۴ متری ساخته شد و پس از اینکه کریم خان شیراز را پایتخت خود قرار داد این مکان را برای زندگی انتخاب کرد و بهمین دلیل اسم این ارگ ،ارگ کریمخان خوانده شد.در زمان پهلوی از ارگ بعنوان زندان استفاده شد که آسیب هایی بر آن وارد شد. این بنا در ۱۴ خرداد ۱۳۵۱ با شماره ۹۱۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.امروزه قسمتهایی از این بنای ارزشمند توسط گروه های کارشناس مرمت احیا شده اند اما هنوز هم جای قسمتهایی از طرح ها و نقاشی ها و مقرنس های سقف ها در این اثر خالی است و روز به روز بر شدت آسیب افزوده میشود.
کریمخان شیراز را پایتخت خود قرار داد. ارگ کریمخان که در دوره زندیه واقع شده است و کریمخان بهترین زمان خود را جهت ساخت آن بنا به کار برد. این بنا در دوره زندیه به عنوان محل استقرار حکومت و در دوره قاجاریه به عنوان محل زندگی فرمانداران محلی استفاده می شد.
آب این مجموعه از آب قنات رکن آباد معروف به رکنی تأمین شده است . این آب از نظر املاح معدنی بهترین آب شیراز محسوب میشده است و هم اکنون با خراب شدن این قنات سیستم آبرسانی این مجموعه از بین رفته است
در ورودی هر اتاق به دلیل پایین بودن ارتفاع همه را موظف کرده بود که به آن تعظیم کند. در حیاط چندین پی سوز شبیه صندلی درست کرده اند که در آن ها پی (چربی گوسفند ) میگذارند. و تا ۸ساعت روشن می ماند تا در شب راه را معلوم کند.
هم اکنون ژاپن چندین بار گفته است که از سیستم ضد زلزله ای ارگ کریمخان استفاده کرده ام . ارگ کریمخان در زیر زمین سیمان های گرد درست شده است تا وقتی زلزله رخ دهد فقط تکان بخورد ولی بنا ریزش پیدا نکند.
یکی از بزرگ ترین خیانت های پهلوی این بود که ارگ بم را به عنوان زندان استفاده کرد که روی همه دیوار ها که از طلا درست شده بود گچ گرفت تا زندانیان طلا های دیوار را دزدی نکنند اقدام دوم این بود که پنجره ها را برداشته و میله گذاشته اما یک قطعه از پنجره را پیدا کرده اند و شاهد رنگی بودن پجره بودند .رنگی بودن پنجره ها دلیل دور ماندن حشرات از خانه بوده است. من به شما حتما درخواست میدهم که از ارگ کریمخان دیدن کنید و بستنی شکر ریز را امتحان کنید زیرا قدیمی ترین و بهترین بستنی فروشی های اطراف است
ارگ کریم خان یکی از نمادهای شهر شیراز است. خوشبختانه پارکینگ عمومی در اطراف این بنا به اندازه کافی وجود دارد. در ایام عید صف طویلی برای ورود به این ارگ در مقابل آن تشکیل می شود. شاه نشین این ارگ در بخش شمالی-غربی ان قرار دارد. عظمت برج و باروی ارگ از بیرون بیشتر از نمای داخلی ان است.
در داخل ارگ و حیاط آن یک حوض که در سرتاسر طول حایاط ادامه دارد با فواره های کوتاهی دیده می شود. در قسمت شاه نشین بخشی که دیدار تاجری با کریم خان را به نمایش کشیده است، در نظر گرفته شده است.
بیرون ارگ از فالوده فروشی های پشت ارگ کریمخان غافل نشوید.
زندان کریم خان بنایی قدیمی مربوط به دوران زندیه است ولی اینطور که از اسمش به نظر میرسه و تصور میشه یه مکان با سلولها و بندهایی از زندان قدیم نیست،
زندان کریمخان این روزها و مخصوصا فصل پاییز یک جای باصفاست که دیدنش خالی از لطف نیست.فضایی پر از درختان نارنج در مرکز زندان که حال و هوای اونجارو تغییر داده پیشنهاد میدم اونجارو حتما ببینید و از ساختمان و سبک قدیمی معماری دیدن کنید حس و حال خونه های قدیمی رو داره اونجا میشه حمام های قدیمی رو علاوه بر چند گزینه دیگه ببینید.
(عکس آپلود شده رو خودم ثبت کردم)
#تایسیز