قلعه فلک الافلاک میراث ساسانیان در لرستان که از آن به عنوان شاهکار معماری جهان یاد میشود به دلیل بی توجهی و نبود اعتبار در حال ریزش است.
قلعه تاریخی فلک الافلاک به عنوان یکی از شاهکارهای مهندسی و معماری در جهان بر بلندای تپه ای باستانی و طبیعی در مرکز شهر خرم‌آباد واقع‌شده است. دژ شاپور خواست، دوازده‌برجی و کاخ اتابکان از دیگر نام های این بنای تاریخی است و به شماره 883 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. قلعه فلک الافلاک که قدمت آن به دوره ساسانی برمی‌گردد؛ دارای هشت برج و دو حیاط مستطیل شکل است و یکی از بی‌نظیرترین بناهای تاریخی و گردشگری در کشور به شمار می‌آید.
این بنای باستانی در دوره ساسانیان کاربرد حکومتی و نظامی داشته و به خاطر موقعیت استراتژیک خود در قرن چهارم هجری قمری به عنوان مقر حکومت آل حسنویه و در زمان آل‌بویه مقر حکومت گنجور بوده است. پس از ساخته‌شدن شهر جدید خرم‌آباد در قرن ششم هجری این قلعه نیز به نام خرم‌آباد معروف و در دوره قاجار فلک الافلاک نامیده شد.
ثبت قلعه فلک الافلاک در فهرست آثار ملی ایران
با وجوداینکه این میراث تاریخی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده اما چندین سال است که در فهرست موقت ثبت جهانی قرارگرفته و هنوز ثبت جهانی نشده و این بنای ارزشمند تاریخی با مشکلاتی مانند ترک‌خوردگی، نم‌زدگی و رانش دیوارها روبه‌رو است. با وجوداین که 10 سال از تهیه طرح استحکام‌بخشی قلعه فلک الافلاک می‌گذرد اما تنها بخشی از استحکام‌بخشی این بنای تاریخی انجام‌شده و مابقی کار به خاطر نبود اعتبار رها شده و به تاریخ پیوسته است. با توجه به نم‌زدگی و ترک‌خوردگی قلعه فلک الافلاک و متوقف شدن کار استحکام‌بخشی این سند تاریخی لرستان، بیم آن می‌رود که این شاهکار دوره ساسانیان در پیچ‌وخم اعتبار ریزش کند.
انجام یک‌چهارم کار استحکام‌بخشی قلعه پس از گذشت 10 سال
احمد نصرالهی مدیر پایگاه قلعه فلک الافلاک در گفت‌وگو با تسنیم اظهار داشت: طرح استحکام‌بخشی قلعه فلک الافلاک سال 84 شروع و تاکنون تقریباً یک‌چهارم کار انجام‌شده است.وی علت متوقف شدن طرح استحکام‌بخشی قلعه فلک الافلاک را نبود اعتبار دانست و افزود: استحکام‌بخشی مهم ترین کار در این قلعه تاریخی است اما کار آن به صورت خرد انجام‌شده که برای حل این مسئله جلسات مختلفی برگزار شد. مدیر پایگاه قلعه فلک الافلاک عنوان کرد: به دنبال این هستیم تا در قالب یک قرارداد، اعتباری تخصیص یابد و پروژه به طور کامل به اتمام برسد نه اینکه این پروژه تا 20 سال دیگر به طول بینجامد.
انجام مرحله به مرحله کار استحکام‌بخشی
وی در رابطه با مرمت غیراصولی قلعه فلک الافلاک بیان کرد: همین مرحله به مرحله انجام دادن استحکام‌بخشی قلعه ،خود کاری غیراصولی است چراکه کار استحکام‌بخشی باید پیوسته انجام شود بنابراین وقتی یک پروژه پس از گذشت 10 سال تنها یک‌چهارم آن انجام شود، بخش انجام‌نشده کار سبب ایجاد بار مرده میشود و به ساختمان آسیب وارد می‌کند. نصرالهی با بیان اینکه پروژه استحکام‌بخشی قلعه فلک الافلاک چندین سال است که اعتبار ندارد گفت: سال 79 بخشی از کار استحکام‌بخشی انجام و تا سال 94 که مقدار کمی از کار دوباره انجام شد اعتباری تخصیص نیافته است.
وی تصریح کرد: امسال نیز بخش کمی از همان 25 درصد کاری که استحکام بخشی آن انجام‌شده را، شروع به تکمیل کردیم . مدیر پایگاه قلعه فلک الافلاک با بیان اینکه 50 درصد اعتبارات این‌گونه پروژه ها از محل اعتبارات استانی و 50 درصد دیگر از محل اعتبارات ملی تأمین میشود اظهار داشت: طرح استحکام‌بخشی قلعه باید به‌عنوان یک پروژه تکمیلی دنبال شود نه اینکه مرحله به مرحله سالی 100 میلیون تومان هزینه شود و در پایان معلوم نباشد چه‌کاری انجام‌شده است. وی با اشاره به اینکه کمبود اعتبار سبب متوقف شدن کار استحکام‌بخشی قلعه فلک الافلاک شده است افزود: در صورت تأمین اعتبار کار استحکام‌بخشی طی دو سال انجام میشود. نصرالهی خاطرنشان کرد: پروژه استحکام‌بخشی در همه بناهای تاریخی برای وقت اضطرار است و زمان اضطرار نیز مشخص نیست و هرلحظه ممکن است روز مبادایی باشد که پروژه استحکام‌بخشی برای آن انجام میشود. وی عنوان کرد: امسال پیش از عید نوروز مقرر شد پروژه دفع رطوبت را اجرا کنیم اما به خاطر بارندگی های خیلی شدید اجرایی نشد.
اجرای پروژه دفع رطوبت قلعه در فروردین‌ماه 95
مدیر پایگاه قلعه فلک الافلاک بیان کرد: به خاطر بازدید میهمانان نوروزی از قلعه فلک الافلاک احتمالاً پروژه دفع رطوبت قلعه 20 فروردین‌ماه آغاز شود. غلامرضا سلیمانی مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان لرستان بابیان اینکه طرح مطالعاتی استحکام‌بخشی قلعه فلک الافلاک سال 84 تهیه‌شده است اظهار داشت: طرح استحکام‌بخشی قلعه تاریخی فلک الافلاک چندین سال است که به دلیل کمبود اعتبار متوقف‌شده است. وی با اشاره به اینکه طرح استحکام‌بخشی قلعه فلک الافلاک نیازمند 20 میلیارد تومان اعتبار است افزود: از ظرفیت قرارگاه خاتم‌الانبیاء می‌توان برای استحکام‌بخشی قلعه استفاده کرد و این طرح می‌تواند جزو پروژه هایی باشد که قرارگاه خاتم‌الانبیا انجام می‌دهد.
با توجه به وضعیت این بنای تاریخی مسئولان باید برای ماندگاری آن توجه بیشتری داشته باشند چراکه بیم آن می‌رود هرلحظه بر حجم شکاف هایی که بر بدنه این بنا وجود دارد افزوده و تاریخ قربانی اعتبار شود بنابراین می‌طلبد مسئولان امر در کمترین زمان ممکن جهت مرمت و استحکام‌بخشی این بنای ارزشمند گام های اساسی بردارند.
منبع:خراسان نیوز
