نامش را گذاشته اند ساربان. اما میان اهالی اصفهان و مردمی که به دیدن این مناره می روند، به برج پیزای ایران معروف است. منار ساربان یکی از بناهای تاریخی ایران است که وجه تمایزش با دیگر مناره ها، کج ساخته شدن آن است!
مناره ها جزوی جدا ناشدنی از سازه های معماری ایرانی هستند. این بناها در گذشته به عنوان برج آتش یا برج نشانه یا رهنما برای راهنمایی کاروان‌ها شناخته می شدند و بر تمام شهر مشرف بودند.
از این منارها به عنوان محل خبر رسانی یا اذان‌گویی هم استفاده می شد. شهر تاریخی اصفهان صاحب یکی از عجیب ترین مناره های ایران است.
منار ساربان در شمال محله جوباره اصفهان قرار دارد و تاریخ ساخت آن به دوران سلجوقیان می رسد. این مناره دارای تزئینات آجری و کاشی کاری است و از قرن ششم هجری تا امروز، با ارتفاع 54 متری اش به حالت کج سر جای خود ایستاده است.
در واقع دلیل این کج بودن مناره ساربان آن است که پایه های این بنا بعد از ساخته شدن به صورت نامتقارن نشست کرده اند و باعث شده تا مناره حدود هشت درجه به سمت جنوب شرقی کج شود. این نشست نامتقارن احتمالا به دلیل اختلالات موجود در پی بنا یا تغییرات سفره آب زیرزمینی یا حتی استفاده از چاهک‌های آب منازل اطراف اتفاق افتاده است.
منار ساربان با 54 متر ارتفاع یعنی در حدود یک متر کمتر از برج پیزا قدمتی بیشتر از آن دارد و 8درجه از خط عمود انحراف دارد.
شاید بد نباشد همین جا بین مناره ساربان و برج پیزا مقایسه ای داشته باشیم. زاویه انحراف برج پیزا حدود 6.3 درجه از خط عمود است که به نظر می رسد علت اصلی کج شدن آن، پی ریزی روی بستری ماسه ای باشد.
اما منار ساربان با 54 متر ارتفاع یعنی در حدود یک متر کمتر از برج پیزا قدمتی بیشتر از آن دارد و 8درجه از خط عمود انحراف دارد. با این حال منار ساربان شهرت جهانی ندارد و برج پیزا معروف ترین بنای ایتالیا و گردشگرپذیرترین آنها است.
پیش از این، در کنار این مناره مسجدی وجود داشت که در حال حاضر از بین رفته است. منار ساربان ترکیبی است از آجر چینی ساده و مقرنس های آجری با کاشی کاری های فیروزه ای زیبا. در بالای مناره هم تاج دیده می شود. در قاعده مناره اما دو کتیبه بسیار زیبا از بهترین رنگ فیروزه‌ای کاشی دیده می شود.
البته زیر منار ساربان فضایی خالی وجود داشته که به عنوان زیرزمین از آن استفاده می‌شده اما در سال1324 شمسی این فضای خالی کاملا پر و مسدود شده است.
این مناره از سه طبقه بدون پایه ساخته شده و شباهت زیادی به منار مسجد یمن و منار مسجد علی دارد.
منبع: تبیان
