پل خواجو، عروس پل‌های ایران در اصفهان

یکی از شاخص‌ترین جاذبه‌های گردشگری اصفهان، پل خواجو است. این پل در زمان صفویان بر روی زاینده‌ رود بنا شد و به نظر بسیاری از شرق‌شناسان یکی از زیباترین پل‌های جهان است. امروز در بخش پیشنهادات ایرانگردی لست سکند به سراغ این پل زیبا رفته‌ایم تا از راز و رمز‌های آن آگاه شویم. با ما در این مطلب همراه باشید.

معرفی پل خواجو

پل خواجو در شهر اصفهان و بر روی زاینده رود ساخته شده است. این پل در زمان سلسله صفویان و به دستور شاه عباس دوم در سال ۱۰۶۰ قمری بنا شد. پل خواجو در شرق سی و سه پل قرار دارد و طول پل ۱۳۳ متر و عرض آن ۱۲ متر است.

پل خواجو به دلیل کاشی‌کاری‌ها و سبک معماری‌اش جزو زیباترین پل‌های جهان به حساب می‌آید. این پل در سال ۱۳۱۰ به فهرست آثار ملی ایران وارد شد.

نام پل خواجو

پل خواجو به دلیل قرار گیری در محله خواجو به این نام شهرت دارد اما این پل به نام‌های دیگر مانند پل شاه، بابا رکن‌الدین و پل حسن بیگ نیز مشهور است.

تاریخچه پل خواجو

پل خواجو مانند بسیاری از سازه‌های تاریخی دیگر اصفهان در زمان شاه عباس دوم ساخته و روی بقایایی پلی باقیمانده از دوره تیموریان بنا شد. در برخی روایات این پل در زمان تیموریان به نام حسن بیگ (یکی از امرای تیموری) بوده و در برخی روایات گفته می‌شود که پل در زمان تیموریان به نام پل خواجو مشهور بوده است.

شاه عباس صفوی در سال ۱۰۶۰ قمری دستور ساخت پل را داد. هدف ساخت پل هم ارتباط محله خواجو و دروازه حسن آباد با تخت فولاد و دروازه شیراز بود.

همچنین در میان پل محلی به نام شاه نشین وجود دارد که به دستور شاه برای تفریح و اقامت کوتاه مدت خانواده خود ساخته شد. شاه نشین مانند کاخ‌های صفوی از تزیینات متعددی برخوردار بود که برای تماشای مسابقات قایقرانی و شنا توسط شاه استفاده میشد.

معماری پل خواجو

پل خواجو را عروس پل‌های ایران می‌دانند. این پل به لحاظ معماری بسیار ارزشمند است. پل خواجو ۲۴ دهانه دارد و در دو طرف پل دو مجسمه شیر سنگی قرار گرفته که روایت‌های متعددی برای آن‌ها وجود دارد.

پل در حال حاضر دو طبقه است اما برخی اعتقاد دارند که پل طبقات بیشتری داشته و امروزه تنها دو طبقه از آن برای ما باقیمانده است.

خواجو یکی از پل‌هایی است که روی زاینده رود بنا شده بود تا جریان آب را در رودخانه کنترل کند. در طبقه اول خواجو، دروازه بند یا دریچه‌ای زیر قوس‌ها وجود داشت که بتواند جریان آب را تنظیم کند. زمانی که دریچه‌های پل را می‌بستند آب، پشت پل جمع می‌شد و بالا می‌آمد که هم برای آبیاری زمین‌های کشاورزی مناسب بود و هم برای مسابقات قایقرانی و شنا. ساختمان شاه‌نشین در میان پل، دارای نقاشی‌ها و مقرنس‌های بسیار زیبایی است.

گفته می‌شود زمان ساخت پل، زیر آن را به صورت کامل شمع قرار دادند و داخل آن را ساروج ریخته‌اند. بر روی دهانه هر دهانه پل، طاق‌های زیبایی قرار دارد و بر قسمت بالایی طاق‌ها، کاشی‌کارهای زیبایی نقش بسته است. نقش کاشی‌کاری‌ها از نقشه قالی و گلیم‌های زمان صفوی در ایران گرفته شده است.

شیرهای سنگی پل خواجو

در ضلع شرقی پل خواجو در دو طرف آن شیرهای سنگی قرار دارد. در برخی منابع این شیرها نماد خاص یا نگهبانان پل بودند اما در کتاب دانشنامه تخت فولاد به نقل از استاد جلال الدین همایی گفته شده که این شیرها هیچ ارتباطی با ساخت پل نداشته‌اند.

قدمت شیرهای سنگی پل خواجو از خود پل خواجو بیشتر است. تعداد شیرهای سنگی اصفهان دوازده عدد بوده که در دروازه‌ها و مکان‌های مذهبی و محلات مختلف اصفهان قرار داشته است. شیرها در زمان پهلوی جابه‌جا شده‌اند و شیرهای پل خواجو از محل دروازه طوقچی به این مکان منتقل شده‌اند.

پرفسور پوپ و علاقه وی به پل خواجو

پرفسور پوپ، شرق‌شناس و ایران‌شناس آمریکایی بود که با همسر خود از نیویورک به ایران مهاجرت کرد تا علاوه بر مطالعات ایران‌شناسی، در سرزمین رویاهای خود زندگی کند. وی در زمان حیاتش از شاه ایران درخواست کرد بعد از مرگ او را در کنار زاینده‌رود و در نزدیکی پل محبوبش، خواجو دفن کنند. اکنون آرامگاه وی در نزدیکی پل خواجو قرار دارد.

سخن پایانی

به علت گذر زاینده‌رود از اصفهان، پل‌های بسیاری برای تردد و ارتباط محلات ساخته شده است. در این میان پل خواجو یکی از زیباترین و پر رمز و رازترین پل‌های موجود بر روی زاینده‌رود است. پلی که میان شرق‌شناسانی چون پرفسور پوپ زیباترین پل جهان بود. اگر شما هم داستانی از این پل زیبا شنیده‌اید با ما در میان بگذارید.

توجه: منبع تمامی عکس‌ها ویکی‌پدیای فارسی پل خواجو است.