ارگ کلاه فرنگی Kolah Farangi Citadel

ارگ کلاه فرنگی در مرکز شهر قرار دارد با شماره 1880 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.شکل اولیه کلاه‌ فرنگی بیرجند شامل دو بادگیر در دوسو بوده است که در بازسازی‌ های بعدی حذف شده است. در حال حاضر این ارگ محل فرمانداری خراسان جنوبی واقع شده است.ارگ کلاه فرنگی به عنوان دارالحکومه محل حکمرانی امیر معصوم خان بوده که در اواخر دوره زندیه احداث شده است. فضای ورودی ارگ جلوتر از طبقه هم كف ساخته شده و با چند قوس زیبا و چشمگیر طاقهایی را در آن بوجود آورده است. در طبقه هم كف ، علاوه بر دارا بودن تزیینات و فنون تزیینی گوناگون به گونه‌ای طراحی شده كه فضاهای مختلف مانند هشتی ، گنبدی‌ها و اتاق‌ها به وسیله دالان‌های ارتباطی با هم مرتبط می‌باشند محوطه حوضخانه یك متر از كف اصلی بنا پایین تر است و به صورت هشت ضلعی طراحی و ساخته شده است.
فضای پیرامون این مكان دارای طاق نماهای تزیینی با مقرنسهای زیبامی‌باشد به تعداد طاق نماها ، سكوهای كوتاهی در بخش تحتانی آن تعبیه شده است.روشنایی فضای حوضخانه از طریق گنبدی گلاه فرنگی و توسط پنجره‌های نورگیر تامین می‌شود. آب نمای زیبایی نیز با فرم مخصوص علاوه بر تهویه حوضخانه ، هوای مطبوعی را در این مكان به وجود می‌آورد.

ارگ کلاه فرنگی از قدیمی ترین آثار تاریخی بیرجند است که مربوط به دوره قاجاریه می باشد. در گذشته به نام های دیگری ارگ حسام الدوله ،قصر بی بی عروس خوانده می شد. ساخت ظا هری این ارگ به شکل شش ضلعی که به رنگ سفید می باشد. شکل اولیه کلاه فرنگی شامل دو بادگیر در دو سو بوده که در بازسازی ها حذف شده است .