مسجد و مدرسه جامع معروف به مسجد سید در قلب بافت تاریخی شهر زنجان قرار گرفته. این مسجد از ضلع غربی با بازار قیصریه و از ضلع شرقی با معبر موصوف به کوچه مسجد سید و از جبهه شمالی با خیابان امام و سبزه میدان در ارتباطه. ورودی غربی مجموعه رو با مرکز تجاری قیصریه و ورودی شرقی آن، با بافت مسکونی مرتبطه. مجموعه مسجد و مدرسه سید توسط عبدالله میرزا دارا، پسر یازدهم فتحعلی شاه قاجار در هنگام حکمرانی در زنجان در سال ۱۲۴۲ هجری قمری احداث شده. مجموعه تاریخی مسجد و مدرسه سید، یکی از بناهای ارزشمند داخل شهریه. این مسجد بر اساس پلان مساجد چهار ایوانی ساخته شده. سطوح کلی این ایوان با استفاده از کاشی های ختایی تزئین شده.
این مسجد تاریخ بنای اولیهاش به ابتدای دورهی قاجار باز میگردد. درب اصلی این مسجد از پیاده راه سبزه میدان است. در زمان بازدید من درب اصلی بسته بود و از سمت بازار قیصریه وارد این مسجد شدم. ورودی کوچک و محقر که صحن بزرگی متصل میشود. صحن مسجد واقعا دلباز و زیباست. این مسجد علاوه بر کارکرد مسجد، مدرسهی دینی هم به حساب میآید. در هر چهار طرف صحن رواق مانند و سر درهایی زیبا قرار دارد. کاشیکاریهای زیبایی در هر طرف دیده میشود. حوضی که در وسط صحن مسجد قرار دارد به نظر با تقارن کل مجموعه سازگار نیست. در منابعی که از تاریخ این مسجد نوشته شده است، اشاره شده که این حوض بعدها بجای حوض اصلی ساخته شده است.
کاشیکاریهای رواق جنوبی اصالت بیشتری دارند و به نظر قدیمیتر هستند، هرچند بخش شمالی هم به خوبی بازسازی و مرمت شده است. حجرهها در بخش شرقی و غربی قرار دارند و هنوز حالت قدیمی خود را تقریبا حفظ کردهاند. نوع معماری مساجدی که در زنجان دیدم بسیار شبیه به این مسجد هر چند در مقیاس کوچک، بودند.
یکی از دیدنی های شهر زنجان مسجد جامع زیبا و تاریخیه اونه که در سبزه میدان و در نزدیکی سایر جاذبه های این شهر مثل عمارت مظفری، بازار قدیمی، موزه مردان نمکی و ... قرار داره، این مسجد در دوره قاجاریه توسط یکی از پسران فتحعلی شاه قاجار ساخته شده.
به نظر من قشنگترین قسمت این مسجد صحن یا حیاط اونه، ایوان های چهارگانه ای که در چهار ضلع مسجد به شکل قرینه قرار گرفته اند به همراه حجرهها و شبستان ها و حوضی که در وسط حیاطه، زیبایی خاصی به مسجد داده، ورودی اصلی مسجد در هنگام اقامه نماز باز می شه و در بقیه ساعات بسته اس اما ورودی دیگر اون که در بازار قرار داره معمولا بازه.