قزوین به شهر آب انبارها شهرت دارد و آب انبار سردار بزرگ، بزرگ ترین آب انبار تک گنبدی در ایران و جهانه که در سال ۱۱۹۱ هجری شمسی (۱۲۲۷ هجری قمری - ۱۸۱۲ میلادی) در محله راه ری شهر قزوین ساخته شد. گنبدی مرتفع و آجری که نورگیرهایی بر بدنه آن تعبیه شده و در بالای آن مخروطی به عنوان بادگیر با کاشی های فیروزه ای بسیار چشم نواز است. این آب انبار در محله (راه ری) که یکی از کم آب ترین محله های قزوین بوده، واقع شده است واین نشان از یک سیستم دقیق و حساب شده برای آب رسانی است. بانی ساخت این آب انبار محمد حسن خان و محمد حسین خان سردار از امرای فتحعلی شاه قاجار بوده اند، این دو برادر سردار در جنگ ایران و روسیه شجاعانه حضور داشتند و بعد از جنگ هم بناهای عام المنفعه ی زیادی مثل مدرسه، مسجد، حمام و آب انبار را در قزوین ساختند. یکی از آن ها در خیابان راه آهن قرار دارد و منتسب به برادر بزرگ تر است و دیگری در خیابان تبریز است و منتسب به برادر کوچک تر است. وارد آب انبار می شویم، ورودی با طاقی با قوس جناقی که با کاشی کاریهای هندسی مزین شده، طاق میانی با آجر و رسم بندی تزیین شده و کاشی کاری هایی چشم نواز، روی قسمتی از دیوار کتیبۀ سنگی ای قرار دارد که تاریخ ساخت آب انبار و تعمیر آن بر رویش حک شده است. این آب هم، همچون آب انبارهای دیگر از سر در، راه شیر، پاشیر و مخزن تشکیل شده که هر کدام تزیینات منحصر به فرد خود را دارد.از 50 تا پله پایین رفته و وارد کانالی بزرگ می شویم که همان مخزن اصلی است، مخزن اصلی این آب انبار مربع شکل و ابعاد آن تقریباً 17 متر و مصالح به کار رفته در جرزهای آن شفته آهک با روکش ساروج و قطر آنها در حدود 3 متر است. آب این آب انبار از سه قنات کیفوری، خیابان و خمارتاش تامین می شود.سقف این کانال را قوس های جذابی پوشانده است. ظرفیت مخزن این آب انبار حدود 3 هزار و خوردهای متر مکعب است. قدمت این آب انبار به سال 1227 ه.ق می رسد، که آن زمان قزوین لوله کشی آب نداشته و مردم شهر از این آب انبار استفاده می کردند. این آب انبار در لیست آثار ملی ایران قرار دارد و امروز به موزه ی آب قزوین تبدیل شده است.
در قزوین مانند بسیاری از شهرهای ایران اب انبارهای زیادی وجود دارد که بزرگترین انها اب انبار سردار است. ورودی اب انبار کاشیکاری زیبایی دارد و بایستی حدود 50 پله را پایین بروید تا به مخزن اصلی برسید. در گذشته برای دخیره اب از اب انبارها استفاده میشده است و ورودی به مخزن بسته بوده است و اب توسط شیرهایی که در انتهای پله ها قرار داشته از مخزن برداشت میشده است. اما امروزه برای اینکه امکان بازدید از داخل اب انبار فراهم شود این مسیر باز شده و از شیرها هم خبری نیست. در هنگام بازدید ما در دورن اب انبار نمایشگاه عکسی برقرار بود که برای اشنایی با جاذبه ها و فرهنگ قزوین بسیار مفید بود. این اب انبار بسیار بزرگ است و معماری ان تک گنبدی است.
#گلفام_سفر
این اب انبار در شهر قزوین و در خیابان راه اهن قرار دارد که ادرس دقیق ان را می شود به راحتی در گوگل مپ پیدا کرد ؛ این اب انبار همچون دیگر سازها دارای تعداد زیادی پله به سمت پایین می باشد که در انتهای ان راهی را برای دیدن مخزن اصلی باز کرده اند تا مورد بازدید قرار بگیرد ؛ با پایین امدن از پله ها و ورود به مخزن اصلی بزرگی و سازه گنبدی سقف چشمان شما رو خیره خواهد کرد ؛ شیر اصلی این مخزن هم متاسفانه سر جای خود نیست ؛ در این مخزن نمایشگاهی از تابلو عکسهای شهر قزوین توسط میراث به نمایش گذاشته شده است که اثار تاریخی و جاذبه های مهم این شهر را به رخ می کشد ؛ به دلیل پایین بودن این مکان هوای داخل ان بسیار لذت بخش می باشد ؛ مبلغ ورودی این مجموعه نفری 2000 تومان می باشد .
با توجه به آب و هوای خشک قزوین این شهر همیشه با کمآبی مواجه بوده، برای مقابله با این مشکل در شهر قزوین آب انبارهای متعددی در زمان های قدیم ایجاد شده، به همین دلیل قزوین به شهر آب انبارها هم معروفه. یکی از آب انبارهای بزرگ و مشهور قزوین آب انبار سردار بزرگه که بزرگترین آبانبار تک گنبدی ایران نیز هست. قدمت ساخت این آب انبار مربوط به زمان قاجار و حکومت فتحعلی شاه است. دو تن از سرداران قزوینی فتحعلی شاه به منظور کمک به مردم دو آب انبار مهم را در شهر قزوین ساختند، یکی از آبانبارها در خیابان راهآهن و منتسب به برادر بزرگتر که همین آب انبار سردار بزرگه و یکی دیگر در خیابان تبریز و منتسب به برادر کوچکتر به اسم آب انبار سردار کوچک است. ضمنا برای دیدن آب انبار باید تقریبا 50 پله رو پایین برین، از راهنمای گردشگری که در پائین پله ها هم مستقره درخصوص تاریخچه این جاذبه و سایر جاذبه های نزدیک کمک بگیرید.
بازدید از آب انبار سردار بزرگ به صورت رایگان در طول سال امکان پذیر می باشد اما آب انبار سردار کوچک فقط در ایام ویژه ای از سال مانند تعطیلات نوروز قابل بازدید است.
در نزدیکی آب انبار سردار بزرگ جاذبه های دیگه ای مانند خیابان سپه، مسجد جامع قزوین، آب انبار مسجد جامع و امام زاده حسین نیز قرار داره که با چند دقیقه پیاده روی میتونید به آنها برسید.
روزهای بارانی و سرسبز قزوین را که می دیدیم هیچوقت فکر نمی کردم این شهر هم از کم آبی رنج میبرده و برای تامین آب آن از قناتها و آب انبارها استفاده می شده یکی از بزرگترین آب انبارهای این شهر آب انبار سردار بزرگ است که سازه باشکوه تک گنبدی است که از بزرگترین آب انبارها در نوع خود است. این آب انبار در زمان قاجار ساخته شده و در خیابان راه آهن قرار دارد . گنبد آن از بیرون چندان بزرگ به نظر نمی آید اما با پایین رفتن از پله های با ارتفاع بالا و رفتن به داخل مخزن عظمت و بزرگی گنبد و خلاقیت معماران آن مورد تحسین قرار می گیرد. با استفاده از شیرهایی در بیرون مخزن مردم می توانستند آب مورد نیاز خود را بر دارند. خوشبختانه اینجا بر خلاف آب انبار مسجد جامع از تبدیل آن به انباری دوری شده و تنها چند تابلو در دیواره های کناری نصب شده و نورپردازی زیبایی هم صورت گرفته . دمای هوا در آن ارتفاع پایین است. طوریکه راهنمای آن بخاری برقی روشن کرده بود. ورودی این مکان رایگان است اما برای افراد مسن و کسانی که زانودرد دارند زفتن از پله ها مشکل است
آب انبار سردار بزرگ (محله راه ری)
این آب انبار جز آب انبارهای عمومی قزوین بوده که در محله ای کم آب توسط دو برادر سردار فتحعلی شاه قاجار به نام های محمد حسن خان و محمد حسین خان سردار ساخته شده است.
این آب انبار بزرگترین آب انبار تک گنبدی در ایران است و به دلیل سوار شدن گنبد به این بزرگی بر دیوارهای بنا آن را جز شاهکارهای معماری به حساب می آورند.
این آب انبار بازدید عمومی دارد.
از کوچه که گذشتم به سردر بزرگ آب انبار رسیدیم.
در کتیبه سردر نام موسسین حسن خان و حسین خان سردار به سال 1227 و تعمیر در سال 1357 توسط شهرداری قزوین نوشته شد. سردر بنا با کاشیکاری و نام یااباعبدالله تزیین شده. وارد ورودی که شدم تابلوهای نامربوط به بنا در دو طرف دیوار پله ها تو ذوق میزد. پله های این آب انبار خیلی بلندتر بود. در بنر بنا 25 سانتی متر نوشته شده بود. باید با احتیاط پله ها رو می رفتیم پایین. پایین پله در قسمت پاشیر میزی بود و دو خانم متصدی نشسته بودند. وارد مخزن آب انبار که شدیم بنرهای نامربوط رو دیوارها و داربست چوبی دور تا دور آب انبار تو ذوق میزد. به هر حال با دقت به اطرف نگاه کردم و استاد حضرتی ها درباره بنا توضیح دادند.
در مخزن آب انبار 3000 متر مکعب آب ذخیره میشده. دیوارهای آب انبار از ساروج ساخته شده و گنبد آن آجریست. بر این گنبد, بادگیر فیروزه ای رنگ و چند روزنه برای گردش هوا و جلوگیری از رکود و ماندابی شدن آب وجود دارد. دریچه هایی برای آبگیری آب انبار در چهار طرف دیوارها قرار داشت. در سمتی از دیوار مخزن, پله هایی به سمت دریچه بود(احتمالا میرآب از این طریق به مخزن رفت و آمد میکرده).
از طریق بادگیر و دریچه ها میرآب خاکستر را برای تصفیه رو سطح آب می ریخته و خاکستر املاح سطح و وسط آب را با خودش پایین میبرده و در کف ته نشین میشده. میرآب نیز در زمان هایی لایروبی کف را انجام میداده. با توجه به این موضوع سطح دسترسی آخرین شیر آب را بالاتر از کف قرار می دادند. این آب انبار 4 تا شیر آب داشته که با توجه با پر بودن یا کم بودن ظرفیت آب انبار مردم برای آب برداشتن پله ها را پایین می آمدند و از شیر, آب بر می داشتند.