قلعه مرند یا آتشکدهی مانداگارانا قدمتی ۶ هزار ساله دارد، این قلعه در هزارهی چهارم پیش از میلاد مسیح ساخته شده است. در مرند باستانی، آتشکدهی مانداگارانا در شمال شهر قرار داشته که در حال حاضر این منطقه را بهنام کول تپه میشناسند. هرودوت، گرنفون و بطلمیوس در ۲۲۰۰ سال پیش، از مرند با نام مانداگارانا یاد کردهاند که بهنظر میرسد مرند ناماش را از آتشکدهی فعال خود که مانداگارنا یعنی همین قلعه بوده است، به یادگار گرفته است.
بر اساس توضیحی که بر تابلوی کنار این تپه نوشته شده بود قدمت این قلعه به ۶۰۰۰ سال میرسد. با ورود به مرند از سمت تبریز، در سمت راست بقایای این قلعه دیده میشود. ما برای رسیدن به این محل تابلوی راهنمایی در طول مسیر ندیدیم. این تپه تنها با یک دیوار نصفه نیمه به عنوان حریم این محوطه مشخص است و تابلویی که توضیحی از تاریخچه بنا دارد.
چیز خاصی جز دو قسمت مرتفع در این منطقه دیده نمیشود و در قسمتهایی از آن آشغال جمع شده و بوی تعفن میدهد.
در دل این تپه قسمتهای غار مانندی در ارتفاع دیده میشود. چند بچه در محوطه مسابقه سنگ پرانی به داخل این غارها راه انداخته بودند.
به نظر میرسد هیچ برنامه کاوش و نگهداری برای این منطقه نیست و به حال خود رها شده است.