موزه گرمابه پهنه Garmabeh Pahneh Museum

این موزه در واقع اول حمام و گرمابه بوده است، به همین دلیل هم به نام موزه گرمابه شناخته می شود. حمام حضرت یا حمام پهنه از بناهای تاریخی و از موقوفات مسجد جامع‌ سمنان‌ می باشد که در دوره تیموریان ساخته شده است. روی سر در این حمام کتیبه ای وجود دارد که یکی از تاریخ نویسان دوران قاجار هم، آن را در کتابی آورده است و تاریخ ساخت آن را به دوارن تیموریان نسبت داده اند. این بنا، در دوران صفویان و حتی تا نیمه دوران پادشاهی قاجاریان هم استفاده می شده است تا اینکه در زمان سلطنت مظفرالدین شاه، بازسازی می شود.
موزه گرمابه پهنه سمنان وسعتی معادل ۱۰۰۰ متر مربع دارد و دو در ورودی آن برای ورود آقایان و خانم ها پیش بینی گردیده است. در مردانه که دارای دو صفه می باشد از سه طرف دارای کاشیکاری است در بالای در نیز کتیبه ای از کاشی به رنگ سفید بر زمینه لاجوردی وجود دارد. بر سر در این ورودی علامت شیر و خورشید با کاشی های زرد رنگ در دو لچک و به صورت یک نیم دایره مشخص می باشد. در دو طرف این در تصویر دو سرباز قاجار کاشیکاری شده است که در آن جمله به چشم می خورد.
در این موزه می توان، قسمت های مختلفی مانند هشتی ورودی، رختکن، گرمخانه و خزانه های آب گرم و خزانه های آب سرد را دید. هشتی ورودی این موزه، امروزه به محلی برای فروش بلیط ورود و دادن بروشورهای اطلاعاتی تبدیل شده است. بعد از عبور از چند قسمت به راهروی باریکی می رسید و بعد از گذر از آن راهرو وارد صحن گرمابه می شوید که دارای غرفه های متعدد است. در یکی از این غرفه ها، اسکلت ۴۰۰۰ ساله ای به چشمی می خورد که در تپه حصار دامغان پیدا شده است و در يکی از سالن‌های متصل به صحن اصلی در يک محفظه مکعبی شيشه‌ای قرار دارد و مهم‌ترین عنصر این موزه می باشد. این اسکلت از محل حفاری در تپه حصار به‌صورت کاملا دست نخورده به این محل منتقل شده است. در کنار این اسکلت لوازمی وجود دارد (از قبیل زیور آلات و کاسه و ...) که موقع مرگ کنار متوفی قرار داده شده است. جالب است که قسمتی از اسکلت کاسه سر جنین در لگن مادر و انگشتهای جنین در اطراف پای مادر مشاهده می شود. این اسکلت روش تدفين در هزاره دوم قبل از ميلاد در قسمت فلات مرکزی ايران را نشان می‌دهد .
در یکی دیگر از غرفه های شیشه ای این موزه می توان اشیا و لوازمی با جنس سفال خاکستری (شامل کاسه، آبريز و ظروف آيينی) را دید که قدمت آن ها به هزاره اول یا به روایتی، دوم قبل از میلاد مسیح برمی گردد. در غرفه های بعدی هم می توان اشیا و لوازمی مربوط به دوران اسلامی، از انواع ظرف های لعابدار گرفته تا کاسه های مختلف را دید. در انتهای موزه و در يک هشتی، بخش مردم‌شناسی موزه وجود دارد که شامل اشيای مختلف مردم‌شناسی از قبیل وسایل موسيقی مثل ساز، دهل، کرنا و … است. ابزارآلات اعتقادی و پيشگويی مانند رمل مهره‌های شانس و … در ویترین دیگر وجود دارد. ابزار آلات و استعمال دخانيات مثل چپق، کيسه توتون و سوزن‌های تميز کردن دسته چپق در ويترين انتهايی دیده می‌شود. غرفه های بعدی موزه گرمابه پهنه سمنان شامل جواهرات و زینت آلات زنان عشایر سمنانی است.
بطور کلی با توجه به مساحت کوچک و آثار به نمايش گذاشته در این موزه و هزینه چهار هزار تومانی ورودیه، انتظار مواجه شدن با چنین جاذبه منحصربفردی را نداشتم و بخصوص با توضیحات کامل کارشناس مستقر که در تمام مدت همراه ما بود، در این موزه سورپرایز شدم.

در سفر به سمنان، برای دیدن بازار علاءالدوله و گرمابه پهنه که هر دو در یک محدوده قرار دارند رفتیم. از زمانهای قدیم همیشه رسم بوده که در بازار قدیمی و اصلی شهر، گرمابه یا حمامی برای عموم مردم ساخته میشده و گرمابه پهنه سمنان هم از همین دست حمام هاست. البته این حمام در حال حاضر به موزه تبدیل شده و غیر از ورودی آن که تقریبا بافت قدیمی و سنتی حمام مانند خودش را حفظ کرده، بقیه قسمت ها دیگر حالت حمام را ندارد و کاملا به شکل موزه شده. د بخش ورودی هم که سربینه وجود دارد، دو خانم عکاس حضور داشتند و میگفتند اگر میخواهید اینجا عکس بگیرید ما باید از شما بگیریم که به نظرم اصلا کار درستی نبود. چون ما برای بازدید ورودیه پرداخت کرده بودیم و حق داشتیم از بخش های مختلف عکاسی کنیم و الزام به استفاده از عکاسی، به نظرم درست نبود.
یکی از جالبترین بخش های موزه هم اسکلت بانویی بود که در زمان زایمان، خودش و نوزادش از دنیا رفته بودند. اسکلت مربوط به عصر مفرغ بود ولی چون در خاکهای پر نمک استان پیدا شده بود، سالم مانده بود. راهنماهای موزه هم خوش برخورد بودند و به خوبی توضیحات مربوطه را ارایه میکردند. در زمان عید، جای پارک در محدوده بازار پیدا میشد چون عملا بازار حالت نیمه تعطیل داشت ولی شاید در زمانهای دیگر جای پارک سخت پیدا شود.
#گلفام_سفر

تنها چیزی که از حمام مانده فقط ساختار آن است. به واقع تغییرات اعمال شده در حمام، بیش از حد بوده. برای نمونه کف حمام پارکت شده است که بهتر بود با کاشی یا خشت و آجر پوشش داده میشد.
این حمام به یک موزه از آثار کشف شده در استان سمنان تبدیل شده است و آثار مربوط به اعصار مختلف در آن به نمایش گذاشته شده‌است.
بارزترین اثر موجود در این موزه، اسکلت یک زن باردار مربوط به ۴۰۰۰ سال پیش است، نکته جالب این اثر حمل آن به صورت کاملا سالم و وجود استخوان جنین داخل شکم و زیورآلات زن است

این گرمابه یا حمام قدیمی، در یکی از بخش های بازار سمنان قرار دارد. با استناد به کتیبه ای که در حمام وجود دارد، این بنا با نام گرمابه حضرت یا گرمابه پهنه، در عهد سلطنت میرزا ابوالقاسم بابر خان، پادشاه دوران تیموریان و به دستور وزیرش خواجه غیاث الدین محمدبن خواجه تاج الدین بهرام سمنانی، در سال ۸۵۶ هجری قمری ساخته شده. حمام ورودی کوچکی دارد و بعد از ورود یک حوض نسبتا کوچک که اطراف آن کاشیکاری زیبایی داشت مشاهده میشود. ترمیم و بازسازی حمام کاملا مشهود است و کاملا حالت قدیمی آن از بین رفته و بیشتر وسایلی که در این مکان به عنوان موزه نگهداری میشود، به چشم میاید تا بنای حمام. یک اسکلت ۴۰۰۰ ساله که در تپه حصار دامغان پیدا شده، در این موزه نگهداری میشود که شاید جالب ترین بخش این جاذبه باشد. اسکلت مربوط به مادری است که در حین زایمان فوت کرده و جالب است که اسکلت جنین هم در داخل شکم مادر وجود دارد. راهنمای این موزه به خوبی در مورد بخش های مختلف توضیح میدادند و تسلط خوبی بر آثار باستانی داشتند ولی بازهم انتظار ما از دیدن یک گرمابه قدیمی برآورده نشد. زیرا به غیر از سر در گرمابه، هیچ نشانی از قدمت (به جز چند ردیف کاشی قدیمی) وجود نداشت و از طرفی ماهیت و شکل ظاهری این بنا هیچ شباهتی به حمام نداشت. در بخشی از ورودی گرمابه نیز میتوانستید با تاج و کلاه عکس بگیرید که هزینه جداگانه داشت.