موزه مردم شناسی قزوین (حمام قجر) Qazvin Anthropology Museum (Qajar Bath)

حمام قجر یکی از اثار مهم قدیمی شهر قزوین است که پیدا کردنش از روی گوگل مپ کار چندان سختی نیست ؛ این حمام قدیمی به عنوان موزه مردم شناسی این شهر هم مورد استفاده قرار می گیرد ؛ ورودی ان نفری 3000 هزار تومان می باشد که همانند دیگر حمامهای قدیمی با پایین امدن از چند پله به فضایی گنبدی شکل با اتاقکهای اجری که پایین ان را با کاشی های فیروزه ای زیبا بنا کردن و حوض گرد وسط گنبدی به چشم میخورد ؛ در تمامی این اتاقکها ماکتهای زندگی قدیمی مردم این شهر را به صورت زیبا به تصویر کشیده اند ؛ یه خروجی کوچک از این فضا به فضای دیگر حمام میرسد که به خزینه و دیگر مکانهای استحمام میرسد که باز هم از انها برای موزه مردم شناسی استفاده کرده اند ؛ در این جاذبه توریستهای خارجی زیاد به چشم میخورد و یکی از جاذبه های مهم این شهر محسوب میشود

از آثار ثبت ملی شده‌ی قزوین، حمام قجر آن عهد که البته تاریخ بنای اولیه‌ی آن به عهد صفوی باز می‌گردد. این حمام در بافت مرکزی و داخل خیابانی شلوغ قرار گرفته است که برای پارک خودرو دچار مشکل خواهید شد.
بعد از پرداخت ورودی سه هزار تومانی وارد این مجموعه می‌شویم. این حمام که موزه‌ی مردم شناسی قزوین هم در آن برپا شده است، به معرفی اقوام، آداب و رسوم و آیین‌ها و مشاغل منطقه می‌پردازد.
از آثار ازی محمدی، سفالگر مشهور قزوینی، دو اثر در مورد آیین پنجاه بدر و سوم امام، در این محل با توضیحاتی به نمایش درآمده است.
طراحی حمام که کلا در ارتفاعی پایین‌تر از سطح بیرون و کوچه و خیابان اطراف قرار دارد، زیبا و تو در تو است و تمام تمهیدات برای جلوگیری از هدر رفت گرما و حداقل تبادل حرارتی اندیشیده شده است.
یک درب کوچک ورودی هم از جانب شمالی حمام و از طرف گرم خانه به حمام راه دارد که البته در حال حاضر بسته است.
حمام یک خزینه‌ی بزرگ و نسبتا عمیق هم دارد و فضا به طوری طراحی شده است که فضا و بدن کم کم گرم‌تر یا پس از استحمام کم کم سردتر شود.
طراحی و اجرای مانکن‌هایی که آیین‌ها و اقوام را به نمایش می‌گذارند طبیعی و با سلیقه بوده است و ظرافت بالایی دارد.

حمام قجر حمامی تاریخی است که در حال حاضر به موزه مردم شناسی تبدیل شده است. قدمت این حمام به دوره صفویه برمیگردد. حمام از سه بخش اصلی سربینه، میاندر و گرمخانه و همچنین از دو قسمت مجزا جداگانه زنانه و مردانه تشکیل شده‌است، پس از ورود به داخل حمام و پایین رفتن از پله ها وارد فضای سربینه میشوید که پیرامون ان مجسمه های مومی تقریبا باکیفیتی قرار دارد. در بخشهای دیگری از موزه نیز میتوان با مشاغل، فرهنگ و اداب و رسوم خاص مردم قزوین مانند مراسم پنجاه به در اشنا شد که قابل توجه بود. بهتر است در تعطیلات از این محل بازدید نکنید چون شلوغی زیاد بازدید از این بنا را دشوار و مانند سایر حمام ها تا حدودی ناخوشایند میکند. ورودی این محل 3هزار تومان است.

حمام قجر بر خلاف نامش، بنایی از دوره صفویه است که در سال ۱۰۵۷ قمری و دوره سلطنت شاه عباس دوم ساخته شده است. این حمام که اکنون تبدیل به موزه مردم شناسی شده است، یکی از بزرگ ترین گرمابه های سنتی ایران است. شاید شما هم در اکثر شهرهای ایران از این نوع موزه ها دیده باشید که تقریبا همگی هم در داخل حمام ها برپا شده اند اما موزه مردم شناسی قزوین تقریبا یکی از بهترین نمونه های این موزه در ایران است. مجسمه های زیبای به نمایش درآمده معرفی کننده مشاغل قدیمی مثل میوه فروش، سلمانی، آهنگری، پنبه زنی، کشاورزی، قالیبافی و ... است.

حمام قجر یکی از قدیمی ترین گرمابه های قزوین می باشد و هم اکنون به موزه مردم شناسی قزوین تبدیل شده است.
در بدو ورود این حمام حوض فیروزه ایی رنگ زیبایی توجه ما رو به خودش جلب کرد و دور تا دور آن شاه نشین هایی قرار دارد که صحنه هایی از زندگی ، مشاغل و مراسمات مختلف را به زیبایی به تصویر کشیده اند.
پس از ورود به قسمت بعد ابزار و ماکت هایی از گرمابه و مشاغل گذشته این شهر به تصویر کشیده شده است.
نکته ایی که خیلی جای تحسین داشت تمیز بودن ماکت ها و فضای آنجا بود.
در قسمت دیگر بخش گرمابه تابلوی سفالی زیبایی از مراسم پنجاه به در نصب است.

حمام تاریخی قجر 380 سال قدمت دارد که در دوره شاه عباس دوم توسط سردار او, امیر گونه خان قزوینی برای استفاده شاه و درباریان ساخته میشه. در دوره صفویه به حمام شاه معروف بوده اما در دوره قاجار به حمام قجر تغییر نام می دهند. این حمام تا 20 سال پیش همچنان مورد استفاده مردم بوده. تا سال 86 که حمام مرمت میشه و به عنوان موزه مردم شناسی استان قزوین تغییر کاربری میده. این حمام دارای سه بخش اصلی سربینه, میان در و گرمخانه است. سربینه: حکم رختکن حمام را داشته. در حجره های شاه نشین (که الان مجسمه های مومی اقوام مختلف ساکن در قزوین را آنجا گذاشته اند.) لباس هاشون را تعویض می کردند. حوضی وسط سربینه بود که حوض پاشویه نام دارد که معمولا آب خنکی داشته و بعد از حمام پاشون را در این حوض می گذاشتن تا دمای بدنشون تنظیم بشه. در پنج حجره سربینه اقوام ساکن در قزوین که قزوینی ها, ترک ها, کردها, تات ها و مراقه ای ها هستند معرفی شده اند. جالب بود برام وقتی شنیدم خود قزوینی ها نژادشون فارسه و فارسی با لهجه قزوینی صحبت می کنند. بعد از سربینه وارد میان در شدیم. میان در در حمام ها یک راهرو کوچک است اما اینجا چون حمام شاهی بوده بزرگتر ساخته شده بوده و هوای بین سربینه و گرمخانه را تعدیل میکرده. در میان در دو کتیبه سفالی وجود داشت که دو مراسمی که در قزوین برگزار می شود را روایت می کرد. 1. مراسم سوم امام حسین (ع) 2. مراسم 50 به در. بعد از میان در وارد گرمخانه شدیم. گرمخانه گنبد و ستون هایی داشت. وقتی مقابل دو ستون رو به رو هم ایستادیم. انعکاس صدای طرف مقابل مان را شنیدم. از آزمایش انعکاس صدای مان حسابی سرگرم شده بودیم. و اما گرمخانه که بخش اصلی حمام بوده و شستشو در آن انجام میشده. آب حمام از آب قنات که داخل آب انبار حمام(تنها حمام های شاهی آب انبار داشته) ریخته میشده تامین میشده. آب به وسیله لوله های سفالی از داخل آب انبار به بخش های مورد نیاز و خزینه هدایت میشده. آب خزینه با فضولات حیوانی که در گودال تون ریخته میشده و گرما را به صفحه فلزی تیان زیر خزینه منتقل میکرده, گرم میشده. خیلی برایم جالب بود وقتی شنیدم که در کف حمام کانال هایی وجود داشته که اصطلاح گربه رو جهنم معروفه, قرار داشته که دود حاصل از آتش فضولات در آن جریان داشته که باعث گرم شدن کف گرمخانه میشده. و البته دودکش هایی داخل دیوار بوده که دود را به بیرون هدایت میکرده. این حمام یک سالن اعیانی داشته که به صورت خصوصی آنجا حمام میکردند. در نهایت, چال حوض که کارکردی مثل جکوزی های امروز داشته. اصل کاشی های صفویه در فضای چال حوض بود. هنر معماری قدیم, خردورزی و مهارت معماران حمام قجر با توضیحات راهنماهای ما آشکار شد و از بازدیدمان لذت بردم.

این حمام در شهر قزوین قرار داره که از قدیمی ترین گرمابه های قزوین هست که از دو قسمت مردانه و زنانه تشکیل شده.در زمان ورود از پله های مارپیچ به پایین رفته و به بخش سربینه میرسید که حوض فیروزه ای زیبایی داره و اطرافش ۸ شاه نشین ساخته شده که در این قسمت ها ماکت هایی ساخته شده اند که رسوم مختلف قبایل مختلف رو به نمایش میزاره که متاسفانه یکی از کارکنان موزه همراه دوستشون انقدر بللللللند صحبت میکردن این قسمت که من فرار رو ترجیح دادم چون صدا هم میپیچیدو اصلا کارش درست نبود.در قسمت گرمابه هم ابزار و ماکت هایی از مشاغل گذشته مردمان این شهر نمایش داده میشد که خیلی مجسمه های واقعی بود و برخلاف یکسری موزه ها ،مجسمه ها خاک گرفته نبودند.وظیفه نو رسانی به بخش های مختلف که پلان های ۸ ضلعی داشتند را،نورگیرهایی که در طاق ها در نطر گرفته شده بود انجام میدادند که این گنبد ها در کوچه کاملا قابل مشاهده اند.

حمام قجر یکی از کهن‌ترین و بزرگ‌ترین گرمابه‌های قزوین است که در سال ۱۰۵۷ هجری قمری به وسیله امیر گونه خان قاجار قزوینی از سرداران شاه عباس صفوی به دستورشاه ساخته شده و نخست «حمام شاهی» نام داشته‌است. حمام از سه بخش اصلی سربینه، میاندر و گرمخانه و همچنین از دو قسمت مجزا جداگانه زنانه و مردانه تشکیل شده‌است، در اصلی آن رو به جنوب باز می‌شود و با راه پله‌های مارپیچ به سربینه منتهی می‌گردد. سربینه بزرگ گرمابه که حوض زیبایی در وسط آن قرار دارد شش شاه‌نشین و طاق نما را در پلانی هشت ضلعی با راهرویی به گرمخانه پیوند می‌دهد.در حال حاضر این حمام به موزه مردم شناسی تبدیل شده و مجسمه هایی که هر کدام نشان دهنده قشر خاصی از مردم قزوین هستند در نقاط مختلف حمام قرار داده شده . ما در تعطیلات نوروز از این حمام دیدن کردیم که فردی هم که لباس عمو نوروز داشت در حمام برنامه اجرا میکرد و البته بازدید کنندگان زیادی حضور داشتند. با توجه به اینکه حمام در قسمت قدیمی شهر قرار دارد دسترسی با ماشین کمی سخت است . ما از سرای سعدالسلطنه پیاده به این قسمت رفتیم

حمام قجر که موزه مردم شناسي قزوين نيز شده، فضاي ورودي بسيار بزرگي دارد و دورتادور آن با مجسمه هاي مومي تزئين شده است. اين مجسمه هاي مومي زندگي مردم قزوين و کسب و پيشه آنها را روايت مي کند. بخش هاي ديگر حمام نيز ديدني هستن، اما ورودي حمام و سربينه بزرگ آن به نظرم زيباترين بخش آن است. ورودي اين حمام سه هزار تومان بود اما پيدا کردنش کمي دشوار است. بهتر است ماشين را در خيابان اصلي (امام خميني يا ابن سينا) پارک کنيد و پياده وارد کوچه عبيد زاکاني شويد که بسيار تنگ است و دچار مشکل خواهيد شد.

گرمابه تاریخی قجر در شهر قزوین یکی دیگر از حمام های تاریخی ایران است که در زمان شاه عباس صفوی به نام حمام شاه ساخته شد و بعدها به حمام قجر تغییر نام یافت. این حمام هم اکنون به موزه مردم شناسی تبدیل شده است و صحنه هایی از زندگی، مشاغل و مراسم های سنتی مردم این خطه از ایران را در قالب ماکت ها و مجسمه هایی زیبا به قاب کشیده است. آجر کاری های زیبای درون حمام به خوبی در بالای دیوارهای آبی پوش از کاشی های ارزشمند جلوه گر است. این بنا به خوبی مرمت شده بود و چیزی که برایم ارزش داشت تمیز بودن مجسمه های آن بود، بر خلاف برخی موزه های مردم شناسی که غبار چند ساله روی آن ها می نشیند و همتی نیست برای تمیز کردنشان! در این میان تابلوی سفالی توجهم را جلب کرد که نمایشگر مراسم پنجاه به در بود. مراسم سنتی باران خواهی که ریشه آن را در ایران باستان نیز خواهید یافت و هر ساله توسط مردم قزوین کنار آب انبار مصلا برقرار می شود. در مجموع مشخص بود که این مجموعه به خوبی مدیریت می شود و تابلوهای راهنما و توضیح مشاغل و مراسم های گوناگون به اندازه و کافی و اکثر دو زبانه بود و مسلما الگوی خوبی برای سایر موزه های مردم شناسی خواهد بود.
#تایسیز