گنبد قابوس Gonbad e Qabus

گنبد قابوس یا گنبد کاووس را می‌توان با چند صفت توصیف کرد؛ مرتفع، با مهندسی دقیق، مستحکم و ماندگار، زیبا و البته رمزآلود. این برج لقب بلندترین سازه آجری جهان را به خود اختصاص داده و به عنوان پانزدهمین بنای ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
در سال ۳۷۵ هجری خورشیدی در پایتخت زیاریان جایی در شمال شرق کشور و در استان زیبای گلستان، شمس المعالی قابوس بن وشمگیر دستور ساخت بنایی را صادر کرد که اتمام آن ۲۷ سال طول کشید. این بنا در شهری به نام جرجان واقع شده بود که در زمان خود مهد هنر و دانش ایران به شمار می رفت.
گنبد قابوس یک بنای آجری است که با ارتفاع ۳۷ متری خود، بلندترین برج تمام آجری جهان شناخته می‌شود. نه تنها ساخت چنین بنای مرتفعی در آن زمان حیرت‌آور است بلکه به لحاظ تکنیک‌های ساخت هم به عنوان بهترین اثر مهندسی تاریخ بشریت شناخته می‌شود.
در قرن‌های‌های چهاردهم و پانزدهم میلادی، جرجان توسط ارتش مغول به طور کامل از بین رفت و امروز تنها ویرانه‌هایی از آن در سه کیلومتری غرب شهر گنبد کاووس باقی‌مانده است. در این حمله فقط گنبد قابوس از کینه‌توزی و وحشی‌گری قوم مغول محفوظ ماند، اما این پایان دشمنی‌ها نبود و این بنای عظیم در دوره‌های دیگری از تاریخ به شدت آسیب دید. از جمله این آسیب‌ها کندن حفره‌هایی به قطر ۲ تا ۲.۵ متر در اطراف پایه برای پیدا کردن گنج، کندن آجرها، نابودی ۱۵۰۰ آجر ریشه‌دار بر اثر اثبات گلوله و صدمه به کتیبه‌ها و روزنه موجود در گنبد بود. بیشتر این آسیب‌ها توسط روس‌ها به بنا تحمیل شد.
خوشبختانه با وجود آسیب‌های فراوان به بخش‌های مختلف گنبد قابوس از جمله پایه، سردر ورودی، گنبد مخروطی شکل و خروجی‌های آجری، خوشبختانه همچنان استوار و باشکوه باقی مانده است و بارها مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت.
این سازه توسط گروه‌های مختلف مورد بررسی قرار گرفته، اما دلیل و هدف از ساختن چنین بنایی همچنان در هاله‌ای از ابهام باقی مانده است.
یکی از نظریه‌های مربوط به کاربرد گنید قابوس این است که این بنا مقبره قابوس بن وشمگیر است، اما در بررسی‌های صورت گرفته هیچ اثری از جسد وی پیدا نشد. طرفداران این نظریه این ادعا را مطرح کرده‌اند که جسد در تابوتی شیشه‌ای از طریق زنجیر در ارتفاع ۵۰ متری از سقف آویزان بوده و پرتوهای نور صبحگاهی از نورگیر روی گنبد به جسد می‌تابیده است که با توجه به مسلمان بودن قابوس، بیشتر به یک افسانه شبیه است تا واقعیت.
کتبیه‌های موجود بر بدنه حاکی از این است که بنا در اصل کاخ بلندی بوده است که قرار بوده به آرامگاه پادشاه مشهور آل زیار اختصاص یابد، اما اینکه واقعا با همین هدف ساخته شده یا خیر، نمی‌توان با قطعیت نظر داد.
گروهی از باستان‌شناسان معتقدند گنبد قابوس نوعی میل راهنما بوده که برای راهنمایی مسافران در دشت کرگان ساخته شده است و در گنبد مخروطی آن آتشدانی وجود داشته که از روزنه موجود در گنبد، نور آتش به بیرون می‌تابیده است.
به عقیده برخی باستان‌شناسان، برج گنبد قابوس‌می تواند نمادی از قدرت و شکوه قابوس بن وشمگیر بوده و به منظور جاودانه کردن نام ساخته شده باشد.
یکی از اسطوره‌شناسان و دین‌پژوهان به نام میرچا الیاده، معتقد است که رمز محور کیهان که پیوند دهنده آسمان ‌و زمین است را می‌توان در همه مکان‌های مقدس دید مانند آنچه در مناره مساجد، ستون کلیساها و معابد و ابنیه‌های دینی دیگر هم می‌توان دید.
در مقطعی از تاریخ دولت روس بخشی از نواحی شمالی ایران را اشغال کردند. برای حل مشکلات ایجاد شده کمیسیونی تشکیل شد و در این کمیسیون گنبد کاووس به تصرف روس‌ها درآمد. طی مدت این اشغال، آن‌ها پادگانی در اطراف بنا ساختند. در سال ۱۸۸۶ میلادی یک هیئت روسی کاوش‌های خود را شروع کردند. با کندن ۱۱ متر از کف بنا متوجه شدند که تپه‌ای که بنا روی آن ساخته شده، یک تپه مصنوعی است و زیرسازی آجری دارد. در این حفاری هیچ جسدی پیدا نشد.
یکی دیگر از داستان‌های جالبی که بر سر زبان‌ها بود، وجود یک زین زرین بر بالای گنبد مخروطی شکل بود. ظاهرا شخصی برای اثبات این موضوع خود را به بالای برج رساند، اما چیزی در آنجا وجود نداشت.
یکی از ویژگی‌های که باعث تمایز این برج از سایر بناهای مشابه خود شده، استفاده از پلانی به شکل ۱۰ پر است. این پلان نشانی از توسعه ریاضیات و علوم در جهان اسلام است و هوش معماران ایرانی در هزاره اول بعد از میلاد را به رخ می‌‌کشد. ارتفاع بنا در بعضی از منابع ۵۵ متر و در برخی دیگر ۷۲ متر عنوان شده است. تپه‌ای که برج روی آن ساخته شده هم حدود ۱۵ متر ارتفاع دارد.
یکی از سوالاتی که درباره نحوه ساخت گنبد قابوس مطرح شده این است که چطور بدون وجود داربست توانسته‌اند چنین بنایی با چنین ارتفاعی بسازند؟ کارشناسان با بررسی‌هایی که انجام داده‌اند به این نتیجه رسیده‌اند که معماران بنا با ایجاد تل خاک به صورت مارپیچ و پله‌ای به دور نمای ساختمان توانسته‌اند این کار را انجام دهند. در پایان کار نیز خاک‌ها در اطراف برج پخش شده است.
گنبد قابوس دارای پی و بنای بسیار مستحکمی است. این بنا حتی در برابر زلزله‌هایی که در این منطقه رخ داده و بزرگی آن بیش از ۶ ریشتر بوده، هم آسیبی ندیده و هیچ‌گونه تخریبی در آن رخ نداده است. پی این بنا که بر روی زمین سفت ساخته شده ۹.۸۲ متر ارتفاع دارد ولی متاسفانه با حفاری‌های غیر مجاز صورت گرفته، کف بنا تخریب شده است.
بدنه مدور این بنا از پای بست تا زیر گنبد را شامل می‌شود که ارتفاعی برابر با ۲۷ متر دارد. بدنه روی پایه ای ساخته شده که بخش زیادی از آن در دل تپه قرار گرفته است. محیط بیرونی بنا به شکل ۱۰ پره مثلثی برجسته طراحی شده است. این پره ها از پای بست شروع شده و تا زیر گنبد مخروطی ادامه دارند.
گنبد مخروطی شکل این بنا دارای ارتفاعی برابر با ۱۸ متر بوده و به صورت دوپوسته طراحی شده است. گنبد بدون هیچگونه واسطه ای روی بدن سوار شده و ارتفاع بنا را به ۳۷ متر افزایش داده است. شیب به کار رفته در گنبد و سطح صاف و صیقلی آن شاهکاری در معماری ساخت گنبد محسوب می‌شود. پوسته بیرونی گنبد به حدی صاف و صیقلی است که حتی پرندگان هم امکان ایستادن بر روی آن را ندارند.
داخل بنای برج قابوس نیز به اندازه نمای بیرونی ساده است و اثری از تزئین و زیباسازی در آن دیده نمی‌شود. تنها چیزی که می‌توان مشاهده کرد، به کارگیری لایه‌ای از گچ رنگی به قطر ۱ تا ۶ سانتی‌متر است که از ارتفاع ۷-۸ متری از کف بنا تا راس داخلی مخروط کشیده شده است.
یکی از جذاب‌ترین بخش‌های محطوطه گنبد قابوس برای بازدیدکنندگان، فضایی دایره شکل در خارج از بنا است که اگر در مرکز آن باستید و فریاد بزنید، صدای‌تان اکو شده و بسیار بلندتر شنیده می‌شود.
اطراف بنای گنبد قابوس به عنوان باغ ملی در نظر گرفته شده و محوطه‌سازی‌هایی در اطراف آن انجام شده است تا مسافران بتوانند در کنار بازدید از بنای گنبد، استراحتی کوتاه نیز داشته باشند.
گنبد کاووس تابستان‌های گرم و شرجی دارد و بهترین زمان بازدید از این برج زیبا از اوایل پاییز تا اوایل بهار است. برای بازدید از گنبد کاووس در سال ۱۳۹۸ باید بلیط ورودی به مبلغ ۵۰۰۰ تومان تهیه کنید. برج گنبد قابوس یکی از جاذبه‌های گنبد کاووس در استان گلستان است که بین خیابان جمهوری و قابوس قرار دارد.

گنبدکاوووس شهر هفتادو دو ملت، با انوع اقوام لباسهای رنگارنگ، در عین‌حال مردمی مهربان، خونگرم و باصفا، غذاهای سنتی و رنگارنگ که چکدیرمه، بورگ، مانتی، بیشمه و قاتلامه از غذاها و خوراکی های پرطرفدار اون هست. بهترین زمان سفر به گنبدکاووس اواخر اسفند تا ۲۰ فروردین هست، که بهترین آب و هوا را دارد و از اوایل خرداد تا اواخر شهریور هوای گرم و شرجی دارد. غیر از برج ۱۰۰۰ ساله قابوس که در یونسکو هم ثبت جهانی شده، دریاچه مصنوعی این‌شهر و میدان اسبدوانی هم از مراکز مهم‌ گنبد است. شهرتاریخی‌جرجان نیز در ۳ کیلومتری غرب اشهر گنبد قرار داشته که محل آرامگاه امامزاده یحیی بن زید (ع) نیز در جوار‌این شهر تاریخی است.

این برج آجری چشمگیر بلندترین گنبد اجری جهان است که در قرن چهارم هجری قمری بدستور قابوس بن وشمگیر پادشاه وقت ساخته شده است. مصالح بکار رفته اجر و گچ است و ارتفاع ان بیش از 62 متر است. نمای بیرونی دارای 10 گوشه میباشد که در فواصل مساوی قرار گرفته اند و باعث شده برج بلندتر و کشیده تر به نظر برسد. در بنا در ضلع جنوب شرقی قرار دارد و کتیبه ای بر روی بنا قرار دارد که به ستایش پروردگار و قابوس بن وشمگیر میپردازد. داخل بنا مقبره ای وجود ندارد و معماری ساده ای دارد. ویژگی انعکاس صدا در داخل بنا بسیار جالب است حتما ان را امتحان کنید. برای بازدید از داخل بنا بایستی بلیت تهیه کنید. در مجاور این گنبد پارک کوچکی قرار دارد که امکان عکسبرداری با لباس محلی ترکمنی نیز در ان وجود دارد.

شهر باستانی و قدیمی هیرکان (گرگان) که در محل فعلی شهر گنبدکاووس قرار داشته، پایتخت حکومت آل زیار در سده چهارم هجری بود. برج قابوس در سال 375 شمسی بدستور قابوس بن وشمگیر چهارمین پادشاه آل زیار بنا شد تا بعدها آرامگاه وی باشد اگرچه در حال حاضر قبری در این مکان وجود ندارد. بنای برج به ارتفاع 53 متر بر فراز تپه ای قرار دارد و بلندترین برج آجری جهان لقب گرفته است. بدنه برج دارای ده تَرک 90 درجه و شبیه ستاره ده پَر است. دور گنبد نیز ده کتیبه به خط کوفی نوشته شده که روایت و تاریخ ساخت بنا را نشان می دهد. برج قابوس در سال 1391 به عنوان پانزدهمین اثر از ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد.

برج قابوس یکی از برج های عظیم آجری ایران هست که دیدنش واقعا حس عجیبی به ادم منتقل میکنه. اولا که من خیلی در مورد تاریخ این برج اطلاعات جزیی ندارم ولی به طور کلی این برج طبق گفته مسئول فروش بلیت مربوط به دوره آل زیار بوده. اینکه این برج برای چی ساخته شده هم خیلی علت دقیقی براش وجود نداره اما مسئول فروش بلیت یه داستان برام گفت که رسما به واقعی بودنش میتونستم شک کنم ولی این افسانه برام جالب بود. به طور کلی افسانه های محلی خیلی برام جذاب هستن. گفته میشه این برج رو اقای قابوس بن‌ وشمگیر به عنوان آرامگاه خودش ساخته و علت اینکه تابوتی هم پیدا نکردن این هست که تابوت از سقف آویزان بوده تا اولین اشعه های خورشید به این اقا بتابه. حالا این داستان چقدر واقعیت داره ما اطلاع نداریم ولی باستان شناسان ردش کردن. بنا تماما آجری هست و هیچ تزیین خاصی در بنا نخواهید دید. یعنی انتظار شکوه و زیبایی کاخ چهل ستون یا چیز عجیبی مثل چغازنبیل نداشته باشید. ولی ارتفاع بنا فوق العاده ست و جوری ادم رو محو خودش میکنه که وقتی جلو در ورودی قرار میگیرید واقعا به عظمت این بنا پی میبرید. داخل بنا هم هیچ تزیین خاصی وجود ندارد و فقط از پایین که به سقف خیره میشید انگار وسط یک چاه عمیق قرار دارید. فضای اطراف برج هم با توجه به اینکه من بهار به اینجا رفته بودم سبز بود اما به نظرم تو فصل گرم تابستون همون سبزی هم وجود نخواهد داشت. قیمت ورودی بنا هم مثل اکثر بناهای ایران برای ایرانی ها سه هزار تومن هست ولی برای خارجیان فک کنم بیست هزارتومن هست. من پیاده تا برج رفتم ولی از هر قسمت شهر گنبد کاووس فک کنم با تاکسی بشه به این مکان رسید. نزدیک برج هم یه رستوران سنتی بود که بعد از گشت رفتم اونجا. در انتها بگم که این برج به لحاظ جهانی خیلی معروف هست و خوب ثبت جهانی هم شده ولی برای خانواده های که بچه کوچک دارند شاید جذاب نباشه یعنی برای بچه ها جای جذابی نباشه به ویژه که اطراف بنا یا داخل بنا هیچ چیزی نیست که بچه ها سرگرم بشن. ولی حتما یکبار به این برج برید و تو خاطراتتون ازش یاد کنید. برای بازدید هم همانطور که گفتم چون بنا خیلی تزیینات عجیب و غریب نداره شاید در حدود یک ربع وقتتون رو بگیره مگر اینکه بخواهید عکس بیشتری ثبت کنید یا تو خود بنا استراحت کنید.

برج گنبد قابوس ، بلندترین برج تمام اجری جهان ، مهمترین جاذبه شهر گنبد کاووس در استان گلستان است . این برج که در واقع ارامگاه کاووس بن وشمگیر ملقب به شمس المعالی چهارمین پادشاه زیاریان می باشد بر فراز تپه ای در مرکز شهر واقع شده است . بلندای این برج به همراه پی ، 72 متر می باشد .محوطه آن نیز فضا سازی شده و تحت نام باغ ملی معروف است . همچنین در نزدیکی آن فروشگاه های فرش و روسری های ترکمن با رنگهای زیبا وجود دارد که بسیار دیدنی است .

برج گنبد کاووس بنایی تاریخی از قرن چهارم هجریه که در شهر گنبد کاووس و در استان گلستان قرار داره و در قدیم راهنمای مسافرینی بوده که وارد این شهر میشدند. لازم به ذکره که این برج بلندترین برج آجری دنیا محسوب میشه و از دو قسمت پای بست و گنبد مخروطی تشکیل شده که پای بست 15 متری از ابتدا تا انتها از آجر و مصالح شبیه اون ساخته شده و بدنه بیرونی به شکل ستاره 10 پره و در دو طرف مخروط گنبد هم نوشته های کوفی مشاهده میشه. از ویژگیهای دیگه این گنبد ثبت شدن در فهرست یونسکو هست و ختم کلام هنگام عید نوروز نمایشگاه عیدانه بزرگی اطراف این برج برپا میشه که از تنوع زیادی برخورداره و قسمت شیرین بازدید من خرید روسری ترکمنی از این نمایشگاه بود.

این برج ب عنوان بزرگترین برج اجری دنیا مشهور است ک در زمان پادشاهی کاووس بن وشمگیر بنا شده است.
این برج در وسط شهر واقع است ک مراکز خرید و رستوان های زیادی رو ب دور خودش جمع کرده است

برج قابوس در بالاي تپه اي به ارتفاع 15متر در شهر گنبد كاووس قرار دارد ارتفاع آن با احتساب تپه 72متر است فضاي سبزي اطراف آن ايجاد شده است.برج به شكل ستاره و بالاي آن مخروطي است .بلندترين برج تمام خشتي جهان است و قدمتي بيش از هزا سال دارد.درون برج با مچاله كردن كاغد صداي انعكاس آن بلند به گوش مي رسد و در دايره اي كه در تصوير مشخص است با ايجاد صدا انعكاسش شنيده مي شود .ديواره برج از قطر زيادي برخوردار است .#تايسيز

برچ قابوس بلندترین برج آجری جهان که در شهرگنبدکاووس در استان گلستان قرار دارد که تماما از آجر ساخته شده. #تایسیز