تفاوت ارز دولتی و ارز مسافرتی چیست؟ از کجا آن‌ها را بگیریم؟

ارز مسافرتی و دولتی، موضوعاتی هستند که نُقل صحبت خیلی از مسافران و حتی مردم عادی هستند. در این مطلب از مجله لست‌سکند، به‌طور کامل شرح داده‌ایم که تفاوت دلار بازار آزاد و ارز مسافرتی چیست و همچنین، چه تفاوتی میان ارز مسافرتی و ارز دولتی وجود دارد. نحوه گرفتن آن‌ها و مدارک لازم برای گرفتن ارز مسافرتی و دولتی را هم به‌طور کامل بررسی کرده‌ایم.

ارز دولتی و ارز مسافرتی چیست؟

ارز دولتی و ارز مسافرتی، مقدار مشخصی پول است که معمولاً به‌صورت دلار یا یورو ارائه می‌شود. این ارز نسبت به نرخی که در بازار آزاد وجود دارد، ارزان‌تر است و به امور مشخصی اختصاص دارد. برای گرفتن این‌گونه ارزها باید مراحل و روند خاصی را طی کنید و مدارک معینی ارائه دهید. در ادامه، جزئیات بیشتری از ارز دولتی و مسافرتی و نحوه دریافتشان را می‌گوییم.

ارز مسافرتی چیست؟

آن دسته از افرادی که سفر خارجی در پیش دارند، می‌توانند از تسهیلات مختلفی مثل ارز مسافرتی استفاده کنند. این ارز درحال‌حاضر یعنی اواخر تابستان سال 1404 برای هر فرد حداکثر برابر با 500 دلار است. با استفاده از ارز مسافرتی، معمولاً می‌توانید چند میلیون تومان از هزینه‌هایتان کم کنید. البته کمترشدن هزینه‌ها زمانی بیشتر به چشم می‌آید که کل ارز مسافرتی‌تان را یکجا دریافت کنید. با مراجعه به سایت مرکز مبادله ارز و طلای ایران (ice.ir)، می‌توانید از قیمت حدودی و لحظه‌ای ارز مسافرتی اطلاع کسب کنید.

همه مسافرانی که قصد سفر به خارج از ایران را دارند، می‌توانند فقط یک بار در سال ارز مسافرتی دریافت کنند. چه سفرتان تفریحی باشد و چه قصد سفر حج را داشته باشید، فقط یک‌بار می‌توانید ارز مسافرتی بگیرید. نکته‌ای که باید به آن اشاره کنیم، این است که شما ارز مسافرتی را فقط می‌توانید برای سفرهای هوایی‌تان بگیرید. تنها در یک صورت می‌توانید ارز مسافرتی را در حالتی غیر از سفر هوایی دریافت کنید که آن هم سفر در ایام اربعین به عراق است.

لیست قیمت تورهای اروپا

ارز مسافرتی را از کجا بگیریم؟

برای دریافت ارز مسافرتی می‌توانید به دو صورت اقدام کنید؛ یکی حضوری و دیگری آنلاین. در هر دو روش باید پول را از فرودگاه دریافت کنید. نکته مهم این است که معمولاً ارزی که به‌عنوان ارز مسافرتی به شما تعلق می‌گیرد، دلار است؛ اما در روش حضوری، این احتمال وجود دارد که بتوانید یورو هم دریافت کنید. در ادامه، ابتدا حالت حضوری را بررسی می‌کنیم که فقط در بانک ملت انجام می‌شود و بعد هم روش آنلاین را توضیح می‌دهیم.

دریافت ارز مسافرتی به‌صورت حضوری

در این روش، شما باید به یکی از شعبه‌های ارزی یکی از بانک‌های ملت، ملی، سامان یا تجارت مراجعه کنید و مدارکتان را ارائه دهید. البته برخی از بانک‌ها مثل بانک ملی، بخشی را در نرم‌افزار خودشان مثل نرم‌افزار بام دارند که می‌توانید مراحل گرفتن ارز را از آن‌جا پیگیری کنید. در بخش‌های بعدی این مطلب، مدارک لازم را نام برده‌ایم. با ارائه مدارک و انجام مراحل، یک کد رهگیری دریافت می‌کنید که باید آن را در دستگاه‌های دریافت ارز فرودگاه وارد کنید و ارز مسافرتی خودتان را بگیرید.

همان‌طور که اشاره کردیم، ارز مسافرتی معمولاً دلار است؛ اما اگر مدارک سفر شما در بانک کامل باشد و رضایت شعبه را بگیرید، احتمال دارد بتوانید از همان بانک یا شعبه‌ای که به شما معرفی می‌شود، یورو دریافت کنید؛ برای مثال، آن‌هایی که به سفر اروپا می‌روند، دلیلی منطقی برای دریافت یورو دارند. طبق تماس ما با بانک ملت، افراد زیر 18 سال هم می‌توانند ارز مسافرتی دریافت کنند؛ اما برای این کار باید به‌صورت حضوری به شعبه‌های ارزی مراجعه کنند و مراحل درخواست و دریافت ارز مسافرتی را از این طریق پیش ببرند.

دریافت ارز مسافرتی به‌صورت آنلاین

اگر فرصت مراجعه حضوری به بانک را ندارید، می‌توانید با استفاده از نرم‌افزار بله، مراحل دریافت ارز مسافرتی را طی کنید و مبلغ مد نظرتان را بگیرید. در قسمت خدمات بانکی این نرم‌افزار، گزینه‌ای برای ارز مسافرتی وجود دارد که با وارد شدن به آن، مشخصات فردی‌تان را ثبت می‌کنید و در مراحل بعد، اطلاعات پرواز و مشخصات ارز را وارد می‌کنید. سپس نوبت به مرحله پرداخت می‌رسد و بعد از آن، کد رهگیری دریافت می‌کنید که باید آن را در دستگاه‌های دریافت ارز مسافرتی فرودگاه‌ها وارد کنید و مبلغ را بگیرید.

لینک دانلود نرم‌افزار بله برای سیستم‌های مختلف

مدارک لازم برای دریافت ارز مسافرتی 1404

همان‌طور که گفتیم، برای گرفتن ارز مسافرتی دو حالت وجود دارد. یک حالت اقدام ازطریق نرم‌افزار بله و به‌صورت آنلاین است. حالت دیگر این است که به شعبه‌های حضوری بانک‌هایی مراجعه کنید که ارز مسافرتی می‌دهند. در حالت آنلاین، یک سری اطلاعات اولیه و پایه‌ای را مثل کد ملی، شماره گذرنامه، کد پستی، فرودگاه مبدأ، فرودگاه مقصد و مواردی از این دست را وارد می‌کنید. سپس این اطلاعات در مراحل بعدی بررسی می‌شوند و در نهایت به شما کدی می‌دهند که با وارد کردنش در دستگاه‌های فرودگاه، می‌توانید ارز مسافرتی‌تان را تحویل بگیرید. برای ثبت درخواست به‌صورت آنلاین، باید حداکثر تا 3 روز قبل از تاریخ پرواز، اقدام کنید.

برای دریافت ارز مسافرتی به‌صورت حضوری، علاوه‌بر مدارک شناسایی، باید مدارک مربوط به سفرتان، ازجمله بلیط هواپیما را ارائه دهید. به‌تعبیری باید مسافرت‌کردنتان را ثابت کنید. به این نکته توجه داشته باشید که در حالت حضوری، دست‌کم 7 روز قبل از تاریخ شروع سفر، برای گرفتن ارز مسافرتی اقدام کنید؛ یعنی حداقل هفت روز تا آغاز سفرتان فاصله باشد. البته ممکن است که قواعد بانک‌ها با یکدیگر متفاوت باشند؛ پس پیشنهاد می‌کنیم که قبل از اقدام، این موارد را با تماس به شعبه مد نظر، پیگیری کنید. پرداخت عوارض خروج از کشور و تکمیل فرم درخواست ارز هم از دیگر کارهایی است که باید انجام دهید. مدارک لازم برای دریافت ارز مسافرتی به‌صورت حضوری عبارت است از:

• اصل و کپی کارت ملی و شناسنامه

• اصل و کپی گذرنامه (با حداقل 6 ماه اعتبار)

• اصل و کپی بلیط هواپیما با مهر و تأیید آژانس هواپیمایی

• اصل و کپی ویزا (برای کشورهایی که سفر به آن‌ها به ویزا نیاز دارد.)

• رسید پرداخت وجه عوارض خروج از کشور

• افتتاح حساب ارزی توسط متقاضی ارز مسافرتی

• داشتن شماره همراه معتبر

شرایط گرفتن ارز مسافرتی

نحوه دریافت ارز مسافرتی را به‌طور کامل شرح دادیم و مقدارش هم بیان کردیم؛ اما برای این کار، باید شرایطی را رعایت کنید که در زیر آن‌ها را آورده‌ایم.

• حضور شخصی که می‌خواهد ارز مسافرتی دریافت کند، ضروری است.

• ارز مسافرتی فقط به اشخاص بیشتر از 18 سال* تعلق می‌گیرد.

• برای دریافت ارز مسافرتی به‌صورت حضوری، معمولاً باید 7 روز پیش از تاریخ سفرتان اقدام کنید.

• گذرنامه شما باید حداقل 6 ماه اعتبار داشته باشد.

• شما فقط سالی یک بار می‌توانید ارز مسافرتی بگیرید.

• ارز مسافرتی به افراد مقیم خارج از ایران تعلق نمی‌گیرد.

• افرادی که گذرنامه خدمت و گذرنامه سیاسی دارند، نمی‌توانند ارز مسافرتی بگیرند.

*طبق تماس ما با بانک ملت، افراد زیر 18 سال هم می‌توانند ارز مسافرتی دریافت کنند؛ اما برای این کار، باید به‌صورت حضوری اقدام و مدارک لازم را ارائه کنند.

تفاوت ارز مسافرتی با ارز دولتی

اصلی‌ترین تفاوت ارز دولتی و مسافرتی، در مقدار آن‌هاست. همان‌طور که اشاره کردیم، حداکثر ارز دولتی که می‌توانستید در یک سال دریافت کنید، حدود 2000 دلار یا یورو بود و این مقدار برای ارز مسافرتی 1404، حداکثر به 500 دلار یا یورو می‌رسد. ازنظر ارزش ریالی، فرق ارز دولتی و مسافرتی چندان زیاد نیست. دیگر تفاوت ارز دولتی و مسافرتی، در نحوه دریافت آن‌ها و مراحلی است که باید طی کنید. مورد دیگری که می‌توانیم درباره فرق ارز مسافرتی و دولتی بگوییم، این است که در بیشتر مواقع، ارز مسافرتی به‌صورت دلار به شما داده می‌شود؛ اما ارز دولتی را بسته به شعبه بانک، می‌توانستید به‌صورت یورو هم دریافت کنید. درحال‌حاضر هم که دیگر امکان دریافت ارز دولتی وجود ندارد.

تفاوت دلار بازار آزاد و ارز مسافرتی چیست؟

در آخر باید بگوییم که دلار بازار آزاد معمولاً بیشترین نرخ را در میان ارز تجاری و ارز خدماتی دارد؛ اما شما تقریباً می‌توانید بدون محدودیت، به هر مقدار که خواستید، دلار بازار آزاد را بخرید. در مقابل، ارز مسافرتی وجود دارد که از زیرمجموعه‌های ارز خدماتی محسوب می‌شود و بزرگ‌ترین مزیت آن، کمتربودن نرخش نسبت به دلار بازار آزاد است. نکته منفی ارز مسافرتی، محدودبودن مقداری است که می‌توانید از آن دریافت کنید. حداکثر 500 دلار یا در مواقعی 500 یورو، آن هم فقط یک‌بار در سال. بنابراین، تفاوت دلار بازار آزاد و ارز مسافرتی، در نرخ‌های آن‌ها و محدودیت‌های مقدار دریافتشان است.

ارز دولتی چیست؟

ارز دولتی با عنوان ارز مبادله‌ای یا ارز ترجیحی شناخته می‌شد و حتی به آن دلار دولتی و یوروی دولتی هم می‌گفتند؛ اما امروزه دیگر تقریباً چنین ارزی با این عنوان وجود ندارد. ازآنجاکه نرخ ارز دولتی توسط بانک مرکزی تعیین می‌شد، قیمت دلار دولتی و یوروی دولتی مشخص و معمولاً ثابت بود و کمتر تغییر می‌کرد. به‌دلیل رسمی بودن این نرخ، معمولاً ارز دولتی پایین‌ترین مقدار را در مقایسه با سایر نرخ‌ها داشت.

ارز دولتی برای مصارف خاص و رده‌های تجاری و بازرگانی معینی در نظر گرفته می‌شد. تا مدتی پیش، شما می‌توانستید با کد ملی خود، هر سال تا سقف 2100 دلار یا یورو، دریافت کنید. این مقدار برای یک فرد حقیقی بود و برای اشخاص حقوقی، مقدار متفاوتی داشت. مقدار ارز دولتی در حوزه‌های تجاری و بازرگانی ممکن بود براساس تصمیم‌گیری‌ها، تغییر کند و دریافتی متفاوتی وجود داشته باشد. امروزه، می‌توانید ارز تجاری و خدماتی بگیرید که هزینه‌شان از بازار آزاد نسبتاً کمتر است؛ اما باید توجه داشته باشید که محدودیت‌ها و شرایط دریافت این ارز تجاری و خدماتی به چه صورت است.

تحصیل دانشجویان در خارج از کشور، سفر مأموران دولتی به خارج از کشور، بیمارانی که معالجه ضروری آن‌ها در خارج از کشور انجام می‌شد، برخی از کالاهای وارداتی دولتی و همچنین برخی از واردات بخش خصوصی، مشمول استفاده از ارز دولتی می‌شدند. در تکمیل این بخش باید بگوییم که برای تأمین برخی از کالاهای اساسی مانند گندم، جو، گوشت و دارو هم گاهی از ارز دولتی استفاده می‌شد. ارز دولتی توسط دولت و مرکز مبادلات ارزی توزیع می‌شد و منبع تأمین ارز دولتی، ازطریق فروش نفت، گاز و منابع انرژی مانند آن‌ها بود و البته این ارز، نوسانات کمتری نسبت به ارز آزاد داشت.

امروزه و درحال‌حاضر در سال 1404 شما به‌جای ارز دولتی می‌توانید از ارز تجاری و خدماتی استفاده کنید که این دو ارز هم نسبت به بازار آزاد، نرخ کمتری دارند و می‌توانید تحت شرایط و ضوابط مشخصی این ارزها را دریافت کنید. ارز تجاری و ارز خدماتی، زیرمجموعه‌هایی دارند که به امور مختلفی تخصیص داده شده‌اند. تعدادی از این زیرمجموعه‌ها را نام بردیم. برای مثال بیشتر، می‌توانیم ارز مسافرتی یا ارز درمانی را که از سرفصل‌های ارز خدماتی محسوب می‌شوند، نام ببریم.

ارز دولتی از کجا بگیریم؟

پیش‌تر گفتیم مدتی است که دیگر ارز دولتی ارائه نمی‌شود و نمی‌توانید ارز دولتی بگیرید. بااین‌حال، خوب است بدانید که روش‌های دریافت این ارز، به چه صورت بوده است. ارز دولتی را فقط می‌توانستید از بانک ملی دریافت کنید؛ اما اینکه چگونه ارز دولتی بگیرید، مستلزم طی کردن مراحل مختلفی بود.

اول باید یک حساب عادی در بانک ملی ایران افتتاح می‌کردید و بعد با استفاده از سامانه بام بانک ملی ایران، حساب ارزی ایجاد می‌کردید. بعد از این کار، باید با کارت عابربانک، کارت ملی و شماره‌حسابتان، به صرافی‌های معتبر می‌رفتید. در صرافی، معادل ریالی مبلغ مد نظرتان به دلار یا یورو به حسابتان واریز می‌شد و مبلغی را هم باید به‌عنوان کارمزد به صرافی می‌دادید که حدود 80 هزار تومان بود. بلافاصله پس از این کار، باید به شعبه بانکی مراجعه می‌کردید که می‌خواستید از آن ارز دولتی بگیرید. شما باید بانک را از مبلغ واریزی و طی کردن این مرحله (شارژ ریالی در صرافی) آگاه می‌کردید. معمولاً ظرف مدت یک هفته، ارز دولتی شما آماده می‌شد و می‌توانستید از بانک آن را دریافت کنید.

برای انجام این مراحل، حتماً باید چند نکته را در نظر می‌گرفتید. پیش از هرچیز باید توجه می‌کردید که ارز دولتی به افراد بالای 18 سال تعلق می‌گیرد. نکته بعدی این بود که بانک با توجه به موجودی خود به شما دلار یا یورو می‌داد؛ یعنی اگر بانک دلار داشت، دلار می‌داد و اگر یورو داشت، یورو می‌داد. بنابراین اگر فقط دلار یا فقط یورو می‌خواستید، باید پیش از انتخاب شعبه برای دریافت ارز دولتی، حتماً از نوع ارز موجود در شعبه آگاه می‌شدید. برای مثال اگر تصمیم داشتید که ارز دولتی‌تان را بگیرید و برای سفر به یک کشور اروپایی مثل فرانسه یا ایتالیا استفاده کنید، یورو مناسب شما بود. پس چه بهتر که پیش از سفر، ارز مناسب مقصد را می‌گرفتید.

نکته مهم دیگر این بود که برای انجام این مراحل، باید حدود 4 میلیون تومان کنار می‌گذاشتید تا کارمزد بانک را حساب کنید. این مبلغ، هیچ ارتباطی به میزان ارز دولتی دریافتی شما نداشت! چه 100 دلار دولتی می‌گرفتید و چه 2000 دلار دولتی، باید این 4 میلیون را جداگانه به‌عنوان کارمزد به بانک پرداخت می‌کردید. باید این مورد را در نظر می‌گرفتید که از ارز دولتی تخصیص‌یافته به هر کد ملی، مبلغ 100 دلار یا یورو مسدود می‌شد و پس از 6 ماه می‌توانستید آن را برداشت کنید. با طی کردن این مراحل، دیگر می‌دانستید که ارز دولتی را از کجا و چگونه بگیرید.

مدارک لازم برای دریافت ارز دولتی

قبلاً برای اینکه بتوانید ارز دولتی بگیرید، فقط کافی بود یک حساب بانک ملی داشته باشید. سپس باید با طی‌کردن مراحل مربوط به دریافت ارز دولتی، درخواستتان را ثبت می‌کردید و پس از بررسی‌هایی که از سوی بانک انجام می‌شد، می‌توانستید ارز دولتی را دریافت کنید. در نتیجه افتتاح حساب در بانک ملی، به تعبیری مهم‌ترین بخش این فرایند بود. معمولاً برای افتتاح حساب، نیاز به اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی، آدرس محل سکونت، کد پستی و یک شماره معتبر است. برای اطلاعات دقیق‌تر، تماس با بانک مد نظر بهتر است.

به‌طور خلاصه، مراحل دریافت ارز دولتی عبارت بود از:

1. افتتاح حساب در بانک ملی

2. ایجاد حساب ارزی با سامانه بام بانک ملی

3. مراجعه به صرافی با ارائه شماره‌حساب ارزی، کارت ملی و کارت عابربانک

4. شارژ ریالی مبلغ مد نظر در صرافی و اعلام به بانک

5. دریافت ارز دولتی پس از یک هفته

سخن آخر

بدون شک با دریافت ارز مسافرتی، می‌توانید مقدار درخور توجهی از هزینه‌های مسافرت خارج از کشورتان را کم کنید. با توجه به متفاوت بودن نرخ ارز مسافرتی با نرخ آزاد، فاصله این مبالغ درمجموع چندبرابر می‌شود که همین میزان را می‌توانید در سفر و امور دیگر استفاده کنید. این صرفه‌جویی باعث می‌شود که امکان پول خرج کردنتان در سفر بیشتر شود و لذت بیشتری ببرید.