کاروانسرای خواجه نظر (عباسی) یکی از ۹۹۹ کاروانسرای ساخته شده در زمان شاه عباس صفوی می باشد. تاورنیه فرانسوی این کاروانسرا را دیده و می نویسد: خواجه نظر یکی از ارامنه معتبری بود که از جلفا خارج شد و چون در تجارت ترقی کرد و نزد شاه عباس کبیر و جانشین او شاه صفی اعتبارات حاصل نمود، او را کلانتر ملت ارامنه کردند و به افتخار وطن اصلی خود جلفا ۲ کاروانسرای بزرگ در آنجا بنا کرد که هنوز در طرفین رودخانه باقی هستند. جیمز کاروی نیز این بنای تاریخی را دیده و یاد می کند: در این نقطه کاروانسرای بزرگی به واسطه یکی از ارامنه به نام کوجیا نظر (خواجه نظر) با هزینه گزافی بنا شده که متاسفانه رو به خرابی می رود و کس نیست که به تعمیر آن اقدام کند و فقط چند تن ارمنی در آن سکونت دارند. این کاروانسرا در ۵ کیلومتری جلفا واقع شده است که خواجه نظر با اجازه شاه بر روی ویرانه های زادگاه خود کاروانسرای بزرگی از سنگ و آجر بنا کرد تا مسافرانی که از آب ارس می گذرند شبی را در آنجا استراحت کنند و سحر گاه راهی سوجیا یا شجاع امروزی شوند.
کاروانسرای خواجه نظر جلفا در جاده ی کلیسا کنار پارک درنا و رودخانه ی ارس واقع شده و یکی از کاروانسراهای ساخته شده در زمان شاه عباس صفوی است.سازنده ی این کاروانسرا خواجه نظر ارمنی بوده که این مکان به نام خووش نام گذاری شده.در دیواره ی بازسازی شده ی کاروان سرا هنوز نشانه هایی از دیوار قدیمی به چشم میخورد.کاروانسرای خواجه نظر به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.اگر به جلفا سفر کردید حتما از این مکان بازدید کنید و از دیدن زیبایی های کاروانسرا در کنار رود زیبای ارس لذت ببرید.
برای بازدید از این کاروانسرا میتونید به انتهای پارک درنا در جلفا برید و برای پارک ماشینتون هم میتونید از پارکینگ پارک استفاده کنید که بصورت رایگانه.
ورودی کاروانسرا مشرف به رود ارس هست و نیمکت هایی هم اطرافش برای استراحت وجود داره.داخل کاروانسرا که با دیدنش متوجه قدمت صفویه اون میشید و در مرکز حیاط یک حوض بزرگ وجود داره و سه طرف ایوانهایی وجود داره که با فتش از سنگه و پله هاش رو بستن و کاربری رستوران و فروشگاه صنایع دستی داره.
تبلیغات وسیعی رو در سطح شهر از موزه ی زنده ی سفال میبینید که در این کاروانسرا دایر شده و زمان بازدید ما بسته بود و اونطور که ما از بیرون دیدیم بیشتر گارگاه سفال بنظر میومد.گوشه و کنار حیاط هم نیمکت هایی جهت استراحت هست.کلا جو اروم و خوبی داره درضمن بازدید از این مکان رایگانه.
کاروانسرای خواجه نظر که اخیرا بطور کامل مرمت و بازسازی شده، یکی از آثار تاریخی زیبا در غرب جلفا و در حاشیه رود ارس است. بعد از خروج از جلفا و در مسیر غرب، کاروانسرای خواجه نظر سومین جاذبه دیدنی این مسیر است که برای دیدنش باید توقف کنید. کاروانسرا در سمت راست جاده و در ساحل جنوبی ارس واقع است و منظره روبروی آن که شامل کوه های سرخ، خط آهن نخجوان و رود ارس است جایی برای گرفتن عکس های یادگاری زیباست. در کنار کاروانسرا نیز پارک ساحلی به نام درنا احداث شده که جای خوبی برای استراحت و لذت بردن از زیبایی های ساحل ارس است. خواجه نظر از بازرگانان ارمنی اهل جلفا بود که در زمان شاه عباس اول به اصفهان کوچانده شدند و ایشان با هزینه شخصی این کاروانسرا را به افتخار زادگاه خود بنا کرد اگرچه پیش از اتمام آن از دنیا رفت. کاروانسرای خواجه نظر دارای سه ایوان در طرفین شمال، جنوب و غرب است که اکنون تبدیل به موزه و فروشگاه سفال و همچنین سفره خانه سنتی شده است. اگر در زمان بازدید، کاروانسرا خلوت باشد می توانید در حیاط آن نشسته و به صدای پرندگان گوش دهید و از آرامش آن لذت ببرید.
این کاروانسرا در اوایل مسیر شهر جلفا بطرف کلیسای سنت استپانوس واقع شده است.خواجه نظر از ارامنه آذربایجان بوده و قرب و منزلتی در پیش شاه عباس داشت، بنابراین شاه دستور میدهد تا ایشان با صرف یکصد هزار کرور کاروانسرائی در محل آبائ و اجدادی خود در دو طرف رودخانه ارس در جلفا احداث کند. این کاروانسرا دارای حیاط و سه ایوان در سه ضلع آن دارد و طاق آن از نوع جناغی است.این محوطه زیبا که حدود یک و نیم سال پیش بطرز ماهرانه ای بازسازی شده، هم اکنون بعنوان یک اثر ملی ، آماده بازدید گردشگران می باشد.
براي من اين كاروانسرا ياداور ارامش است. چرا كه زمان ديدار ما از اين مكان، كاروانسرا بسيار خلوت بود و از لحظه اي كه كاروانسرا را ديديم تا رفتن به درون آن صداي پرنده ها مداوم ميامد. در عين حال طبيعت زيباي رود ارس و كوه هاي هم جوارش بسيار چشم نواز است.
معماري داخل كاروانسرا به زيبايي بازسازي شده و خلوت بودن آن اين فرصت را ايجاد ميكند كه تا جز به جزش را با حوصله ببينيد.
ما اوايل تير به اين مكان رفتيم و هوا بسيار گرم و افتاب سوزان بود، بنظرم فصل بهار براي رفتن به شهر جلفا و اين كاروانسرا بهتر است.
این کاروانسرا در خروجی شهر جلفا به سمت غرب و کلیسای سنت استپانوس قرار دارد. در ورودی این کاروانسرا رو به رودخانه ارس قرار گرفته است. بنا در حقیقت فاصله چندانی با ارس ندارد.
کاروانسرا خیلی خوب مرمت شده است و قابل تحسین است. پیرامون کاروانسرا محوطه سازی شده است. چند المان که کاروانی در حال حرکت را نشان میدهد در محوطه نصب شده است و جلوهای زیبا دارد.
داخل کاروانسرا ضلع غربی به عنوان رستوران و سفرخانه در نظر گرفته شده است و ضلع جنوبی آن به عنوان غرفه فروش صنایع دستی تغییر کاربری یافته است.
حیاط کاروانسرا دارای حوضی است و بسیار زیبا محوطه سازی شده است.