موزه عبرت ایران Iran Ebrat Museum

چند روز پیش فرصتی دست داد تا در تعطیلات نوروزی، از این موزه بازدید کنم.
ساختمان این موزه در سال 1311 توسط آلمانی ها ساخته و تکمیل شد و به عنوان اولین زندان مدرن ایران بکار گرفته شد. حتی پس از انقلاب تا سال 1379 نیز همین استفاده را داشت.
طراحی ساختمان به گونه ایی است که با آنکه در محیط شلوغ مرکز شهر قرار دارد ولی نه صدایی داخل و نه صدایی از آن خارج می شود. در این موزه لوازم شکنجه و محیط زندان ساواک شبیه سازی شده است. همچنین عکس های افراد زندانی بر دیوارهای بندهای آن نصب شده است. برای بازدید از این موزه حدود یکساعت و نیم زمان نیاز است. برای کودکان و نو جوانان شاید مناسب نباشد. گرچه محیط زندان کمی ناراحت کننده و شاید تصاویر ناگوار باشد ولی برای یکبار دیدن مناسب است.
آدرس: تهران – میدان امام خمینی(ره) – ابتدای خیابان فردوسی جنوبی – خیابان کوشک مصری – خیابان شهید یارجانی – پلاک 11
هزینه بازدید :3000 تومان
صبح‌ها از ساعت ۹ لغایت ۱۳ – بعدازظهرها از ساعت ۱۴ لغایت ۱۷

موزه عبرت تهران در خیابان امام خمینی قرار دارد که نوعی زندان موزه هست که به عنوان مقصدگردشگری سیاه هست چون موزه برگرفته از حال و هوای زندانیان سیاسی دوره پهلوی و مجسمه هایی که وضعیت زندان ها رو به تصویر میکشه.#گلفام_سفر

موزه عبرت به دستور رضا شاه پهلوی به عنوان توقیفگاه ساخته شد و بعدها تبدیل به مکان شکنجه مخالفان حکومت پیشین ایران توسط ساواک شد. از در زندان که وارد شوید اولین چیزی که توجه شما را جلب می کند پلاک های متعدد نصب شده روی دیوار است که روی آنها اسامی کسانی که در زندان اسیر بوده و شکنجه شده اند نقش بسته است. در قسمت های مختلف زندان صحنه های شکنجه و بازپرسی های نامتعارف بازسازی شده است. در هر قسمت یک راهنما وجود دارد که چند نفری از آنها در همین مکان زندانی بوده اند. اتاق ها نیز همگی تاریک و با نوری کم، مجهز به ویدیو پروژکتور بودند و در آنها گزیده ای از مصاحبه با زندانیان پخش می شد. در بند شماره 4 زندان عکس تمام مردان و زنانی که در اینجا زندانی بودند روی دیوار بود. سلول های اصلی زندان نیز اتاق هایی کوچک و تنگ بودند که ظاهراً برای حفظ حال و هوای آن دوران تغییری در آن نداده بودند و رنج های زندانیان در قالب نوشته های روی دیوار به تصویر کشیده شده بود. ماکت شخصیت های معروف مانند شهید رجایی و آیت ا... طالقانی و بقیه در سلولی که زندانی بودند همراه بیوگرافی شان وجود داشت. در حیاط وسط زندان ماکت پیکره زخمی زندانیان با بست هایی روی نرده های طبقه بالا آویزان شده بود. کلا بازدید از این شکنجه گاه حال و هوایی خاص و البته غمناکی را برایتان رقم میزند. اما ظاهرا به فکرشان رسیده که با بازدید حال و هوایمان به هم میریزد و حسن ختامی خوب برای آن در نظر گرفته بودند: دو سماور بزرگ طلایی و پذیرایی با چای و کیک در کنار کبوترهای فراوان حیاط که شریک خوراکتان میشوند!

بازدید کردن از محوطه یک زندان، آن هم زندانی که نقشی مهم در تاریخ معاصر کشور داشته و افراد سرشناس و تاثیرگذاری بخشی از عمر خود را در آن گذرانده اند به خودی خود تجربه ای تامل برانگیز است. دست اندرکاران موزه عبرت، استفاده از راهنماهایی که تجربه اسارت در همین زندان را داشته اند و نمایش چند مصاحبه و گوشه هایی از مستندات رسمی و استفاده از مجسمه های مومی را هم برای رنگ دادن به این تجربه لازم دیده اند. شخصا حجم بیشتر مستندات(عکسها و مستندات پرونده ها، فیلم اعترافات شکنجه گرها، بریده روزنامه ها و ...)و تعداد کمتر مجسمه ها را ترجیح می دادم اما شکل امروزی هم حتما طرفداران خودش را دارد. از مسئول فروش بلیط تا کسی که وقت بیرون آمدن از موزه بلیط را تحویل می گیرد و با بیسکوییت و آبمیوه از بازدیدکننده پذیرایی می کند همه افرادی خوش برخورد بودند؛ راهنماها هرکدام زاویه نگاه شخصیشان را هم چاشنی توضیحاتشان می کردند که در نزدیک شدن تصویر واقعی کمک حال بازدید کننده است. نبود توضیحات به زبان انگلیسی برای بازدید کننده خارجی کمی دردساز است. تابلوهای عکس برداری ممنوع از بدو ورود تا زمان خروج مدام دیده می شوند اما عملا راهنماها اجازه عکاسی می دهند و تابلوها را به کسی یادآوری نمی کنند.

آزادی رایگان نیست! در موزه عبرت زیاد این جمله را خواهید دید. از مجموعه میدان مشق و به کمک تابلوی راهنما به این موزه می‌رسم. چنین مکان‌هایی که قبل‌ترها مکانی مخفی بوده‌اند، بازدیدشان برای من جذاب است. در حیاط ورودی مجموعه نام کسانی که در این زندان بوده‌اند بر روی پلاک‌هایی بر دیوار نصب شده اند. نام چهره‌های سرشناسی بر روی پلاک‌ها دیده می‌شود. اینجا موزه عبرت است. باید عبرت گرفت که دنیا چه بازی‌هایی که ندارد. ابتدا به یک سالن نمایش راهنمایی می‌شویم. تاریخچه‌ی مختصری از این زندان بر روی پرده نشان داده می‌شود. از این دست توضیحات در بخش‌های دیگر هم بر روی دیوارها و با ویدئو پرژکتور نمایش داده می‌شود. بعد با راهنمایی کارشناسانی که هر کدام بخشی از این موزه را توضیح می‌دهند، مسیر بازدید را ادامه می‌دهیم. یاد بازدیدم از موزه جنگ سرد مسکو، پناهگاه شماره ۲۴ می‌افتم. یکی از بازدیدکنندگان هم پدرش اینجا بازداشت و شکنجه شده. می گفت پدرم حتی هنوز جرائت بازدید از این محل را ندارد. دستگاه‌های شکنجه و نمایی از شکنجه‌گرها به نمایش گذاشته شده است. از راهنمای موزه می‌پرسم چه کسانی باید از این موزه عبرت بگیرند و چطور؟

ساختمان قدیم زندان ساواک در زمان پهلوی است، که این‌روزها تبدیل به موزه شده تا خاطرات آن روزها را بازگو کند. طراحی این موزه بسیار جالب انجام شده است. معمولا به هنگام بازدید از این موزه افراد در قالب گروه دسته بندی شده و با همراهی یک راهنما وارد مجموعه میشوند و به ترتیب از قسمت های مختلف مانند سینما(پخش فیلمی‌کوتاه در مورد انقلاب) و اتاق های شکنجه و راهروها و حمام و سلول های شخصیت های تاثیرگذار و ... بازدید انجام میشود. همینطور خودروهای رییس ساواک‌و رییس پلیس تهران نیز در این موزه نگهداری میشود. یکی از بحش های جالب این موزه راهروی ورودی آن است که با پلاک هایی با نام زندانیان انقلابی این ساختمان پوشبده شده است

در این زندان بصورت بسیار هوشمندانه مجسمه های زیادی از شکنجه های زندانیان و مسئولان زندان ساخته شده است افراد مشهوری در این زندان بوده اند(از انقلابیون) و معماری آن هدیه ای از مهندسان آلمانی بود که طوری ساخته شده اند که اگر کسی از درد شکنجه می نالید صدایش اصلا به بیرون نمی رفت اما در کل زندان می پیچید تا زندانی ها با صدای دوستان و کسانی که هم عقیده بودند بیشتر آزرده شود.

موزه عبرت یا کمیته مشترک ضد خرابکاری،زندانی است که شکنجه های وحشتناکی در آن توسط ساواک صورت می گرفت و شامل بخش های:اتاق افسر نگهبان،محل نگه داری البسه زندانیان،عکاسخانه،سلول های عمومی و انفرادی،اتاق پانسمان،شکنجه گاه ها،محل ملاقات زندانیان،اتاق معرفی پهلوی ها و اسلحه ها،یاد بود و یادگاری های زندانیان و اتاق رئیس زندان بود.

موزه عبرت یکی از موزه‌های وحشتناک اما پند آموز تهران است. این موزه در زمان رضا شاه و توسط آلمانی‌ها ساخته شد.
 با دانستن تاریخچه موزه عبرت می فهمید که اینجا زمانی یک شکنجه گاه مخوف بوده و حالا موزه ای است که مزه تلخ و گزنده برشی از تاریخ را به شما می چشاند.
من سعی کردم از تمام بخش ها به همراه توضیحات عکس بگیرم تا برای کسانی که امکان بازدید به هر دلیلی ندارند با این موزه آشنا بشوند و البته با مراجعه به سایت موزه عبرت هم میتوانید بازدید مجازی داشته باشید.

در بهمن ماه 97 بود که در سفر به تهران دو روز را به بازدید از موزه ها و جاذبه های تاریخی تهران اختصاص دادم. موزه عبرت در نزدیکی میدان و خیابان امام خمینی قرار گرفته که در زمان رضا شاه به عنوان نخستین زندان سیاسی ایران ساخته شد. در زمان پهلوی دوم این مکان به بازداشتگاه کمیته مشترک ضد خرابکاری ساواک- شهربانی نام گرفت و محلی برای شکنجه و اعتراف گیری از زندانیان سیاسی بود.
در سال 1379 این مکان تبدیل به موزه شد و توسط رییس جمهور وقت آقای خاتمی افتتاح شد.
پس از دریافت بلیت وارد موزه شدم. در ابتدای ورودی بر روی دیوار پلاک های بسیاری با نام کسانی که روزی در اینجا شکنجه شده اند قرار گرفته بود و در حیاط موزه دو خودرو مربوط به رییس دفتر اطلاعات شاه و رییس ساواک پارک شده بود. پس از ورود به ساختمان وارد سالنی می شوید که ابتدا فیلمی چند دقیقه ای از گذشته این زندان برای شما پخش می شود. پس از آن بازدید از موزه برای شما آغاز می شود و از نزدیک با مراحل ورود و شکنجه زندانیان سیاسی روبرو خواهید شد. دیدن فیلمها و ابزارها شکنجه قطعاً برای تمامی ما آزاردهنده خواهد بود. به امید روزی که در هیچ جای دنیا زندانی سیاسی نداشته باشیم.
همچنین برای دسترسی به اینجا می توانید از ایستگاه مترو امام خمینی استفاده کنید و همچنین از جاذبه های اطراف این مکان می توان به مدرسه دارالفنون، سرای روشن، کاخ گلستان، شمس العماره، سردر باغ ملی، کتابخانه و موزه ملک، موزه پست، خیابان های ملل متحد و کوشک مصری، موزه ملی ایران، پارک شهر و موزه صلح اشاره کرد.
در پایان بازدید از این موزه را برای ورود کودکان، نوجوانان و حتی بزرگسالانی که ممکن است با دیدن این صحنه های خشن بد حال شوند توصیه نمیکنم.

ساختمان ‌این موزه در زمان پهلوی اول ساخته شده و در زمان پهلوی دوم، ‌این بنا تبدیل به زندان ساواک شده بود. درب ورودي مجموعه به اين شكل است که ارتفاع لبه پایینی آن بلندتر از حد معمول است و در بخش‌های دیگری از ساختمان هم به‌این شکل هستند و گفته می‌شود که زندانیان را مجبور به دویدن با چشمان بسته می‌کردند و زمانی که به‌این در می‌رسیدند چون ارتفاع آن را نمی‌دانستند به سختی زمین می‌خوردند.
در‌این موزه در بخش‌های مختلف با کمک مجسمه‌های مومی‌، سعی بر بازسازی صحنه‌های شکنجه زندانیان شده و در قسمت‌های مختلف فیلم‌هایی از زبان زندانیان پخش می‌شود.
در کنار همه ترس‌ها و داستان‌های ناخوشایند معماری دایره‌ای ‌این ساختمان دیدنی و جذاب است.
حوض وسط حياط در كنارزيبايي خودش وسيله شكنجه بوده كه زمستان ها زندانيان را در آب يخ داخل حوض مي انداختند.