مردمی در شمالی‌ترین نقطه‌ی نروژ، سوئد، فنلاند و شمال غربی روسیه زندگی می‌کنند که به مدت هزاران سال با گله‌داری گوزن‌های شمالی، شکار و ماهی‌گیری زندگی کرده‌اند و در عین حال، هیچ ارتباطی با همسایگان خود نداشته‌اند و از یکی شدن با آنها خودداری کرده‌اند. در این مطلب قصد داریم تا این قوم عجیب را بهتر بشناسیم.
شواهد نشان می‌دهد که مردم سامی (Sámi People) بومیان اصیل این منطقه هستند و از زمان عصر حجر در کشورهای نوردیک یا فنواسکاندیا (Fennoscandian) حضور داشته‌اند.
زبان آنها به گروه زبان‌های اورالیک (Uralic) تعلق دارد و تاریخچه‌ی آن به زبان‌های فنلاندی، استونی و مجارستانی برمی‌گردد. از طرف دیگر فرهنگ آنها کاملاً متعلق به همان منطقه است، زیرا همیشه در حاشیه‌ی کشورهایی زندگی می‌کردند که در آن ساکن بوده‌اند.
یک سامی دریایی، عکس از پرینس رونالد بوناپارت، 1884
سه زن سامی
فینرگوت از وادوس
یک خانواده‌ی لنپلندر و سگ سورتمه‌شان در بیرون خانه‌ای تابستانی
پسر سامی و خرس یخی. تصویر کارت پستال
یک کارت پستال متعلق به سال 1939
شیردوشی لپندرها از گوزن‌های شمالی
بخش بزرگی از جمعیت مردم سامی که – با عنوان سامی دریایی (The Sea Sámi) شناخته می‌شوند - در سواحل شمالی نروژ زندگی می‌کردند و اغلب ماهی‌گیر بودند و برای تأمین مواد غذایی و درآمد به این کار متکی بودند.
آنها بخاطر موقعیت جغرافیایی خاص و انعطاف‌پذیری در مقابل هوای بسیار سرد قطبی، در طی قرون وسطی دوره‌ی باروری را از سر گذراندند، زمانی که شیوع اپیدمی طاعون در سال 1349 به نروژ رسیده بود. با توجه به میزان بالای مرگ و میر ناشی از این اپیدمی در میان نروژی‌ها، ماهی‌گیران سامی از معافیت‌های مالیاتی برخوردار شده بودند و انگیزه‌های اقتصادی پیدا کردند زیرا نقش مهمی در تأمین غذای قلمرو پادشاهی پیدا کرده بودند.
از طرف دیگر، سامی‌های کوه نشین (The Mountain Sámi) به صورت سنّتی گله‌های گوزن داشتند، و همین امر باعث شده بود زندگی عشایری داشته باشند و با گوزن‌ها مهاجرت کنند.
در قرن نوزدهم، جمعیت قابل توجهی از مردم سامی مذهب مسیحی را پذیرفتند و به همین دلیل باورهای چند خدایی سنّتی و آنیمیستی (animist) خود را انکار کردند.
میکل میکلسن، یکی از مردان سامی نروژ
دختر سامی و بُزاش در اطراف دریاچه‌ی سَتیهوره
زن سامی و یک گوزن شمالی سفید.
هرچند آنها برای مدت زیادی با عنوان لَپلَندرها (مردم اهل شمال اسکاندیناوی) (Laplanders) و لَپس (Lapps) شناخته می‌شدند، این اسامی طبق استانداردهای امروز تحقیرآمیز و اهانت‌آور تلقی می‌شوند.
رفتارهای تبعیض‌آمیزی که در سرتاسر تاریخ همیشه با مردم سامی روا داشته شده است – آن هم در سرزمین‌های خودشان – تأثیر عمیقی به جای گذاشته است. قانون، زبان آنها را در سرتاسر اسکاندیناوی ممنوع اعلام کرد، و در نروژ چندین سیاست همانندسازی را بر آنها اعمال نمودند.
نروژی‌سازی (Norweginization) مردم سامی حتی در دهه‌ی 1950 ادامه یافت، و این افراد را از آموزش و استفاده از زبانشان محروم ساخت، و تبعیض‌های بسیاری را بر آنها اعمال کرد.
یک خانواده سامی در نروژه، در حدود سال 1900
قبال عشایر سامی، لاوو، 1900
سامی‌های کوه نشین
امروزه، گروه کوچکی از مردم سامی که تعداد آنها به 80،000 نفر می‌رسد هنوز هم در تلاش هستند تا رسم و رسوم، زبان و فرهنگ خود را زنده نگاه دارند. طبق گزارش‌ها حدود 10 درصد از این مردم، هنوز هم به شغل گله‌داری گوزن‌های شمالی مشغول هستند.
باوجود این، جوامع سامی هنوز هم در قسمتهای شمالی اروپا در جوامع خود به زندگی مشغولند و لباس‌های سنّتی خودشان را می‌پوشند و به شیوه‌ی باستانی خودشان زندگی می‌کنند و به این موضوع افتخار می‌کنند که توانسته‌اند از تأثیر مدرنیته به دور بمانند.
آیا در ایران هم چنین زبانی هست که مهجور مانده باشد یا به دست فراموشی سپرده شده باشد؟ آیا شما از آن باخبر هستید؟
منبع: thevintagenews.com
