برخی مرزهای بین کشوری واقعاً خیلی عجیب هستند، آنقدر عجیب که حتی ممکن است از میان یک میز غذاخوری بگذرند! در این مطلب چند دانستنی گیج‌کننده، عجیب و دیوانه‌وار را درباره مرزها با شما در میان خواهیم گذاشت، پس همراهمان باشید.
ماجرای آمریکا و مرزش
دولت ایالات‌متحده بیش از 930 کیلومتر دیوار روی مرز آمریکا و مکزیک کشیده است تا جدایی مرزی این دو کشور را پررنگ‌تر کند. البته ساخت این مرز در قسمت‌هایی با مشکل روبرو شد. گویا دولت آمریکا به دلیل مجوزها و قوانین گوناگون نمی‌تواند هرجای طول مرز که دلش خواست دیوار بکشد. بنابراین در بعضی مناطق مرزی دولت دلش را به دریا زده و چند کیلومتر دیوار به داخل خاک کشور کشیده است که این سبب شده برخی شهروندان آمریکایی بین مرز و دیوار قرنطینه شوند.
برای نمونه یک بخش از این دیوار مرزی از میان محوطه یک دانشکده رد میشود؛ و بین مزرعه و طویله یک کشاورز نیز دیواری کشیده شده است.
همان دیوار معروف
اِنکِلاو
انکلاو کشوری است که کاملاً درون خاک کشور دیگری قرار گرفته باشد. مثلاً کشور لسوتو، انکلاوی در کشور آفریقای جنوبی و واتیکان، انکلاوی در ایتالیا است.
کشور لسوتو که تمام در کشور آفریقای جنوبی واقع شده است.
انکلاوها جالب و شگفت‌انگیزند، اما بگذارید ژرف‌تر به موضوع نگاه کنیم و به دنبال جزئیات جذاب‌تر آن باشیم. زیرا در جهان چند مورد انکلاو دوگانه نیز وجود دارد. دو کشور فرضی آ و ب را در نظر بگیرید. اگر قسمتی از کشور آ کاملاً درون کشور ب بوده و دوباره این مجموعه کاملاً درون بقیه قلمروی کشور آ قرار بگیرد، به آن یک انکلاو دوگانه می‌گوییم. چند نمونه از این دسته موارد را در ادامه خواهید خواند:
امارات متحده عربی
در زیر نقشه بخشی از کشور امارات را می‌بینید. یک اکسکِلاو از کشور عمان درون امارات است (اکسکلاو بخشی از یک کشور است که از سرزمین‌های اصلی و به هم چسبیده آن کاملاً جدا و به دور است) که آن را با خط‌کشی قرمز نشان داده‌ایم. اما امارات نیز مالک بخش کوچکی از این اکسکلاو است که با خط سبز برجسته شده است. یعنی بخشی از خاک امارات کاملاً در قسمتی از عمان است و این مجموعه خود به دور از سرزمین‌های اصلی عمان و درون کشور امارات واقع شده است.
هلند و بلژیک
فکر کردید انکلاوهای دوگانه این‌چنینی خیلی عجیب‌اند؟ کمی شکیبا باشید، شگفتی‌های بیشتری هم در جهان هست. در مرز هلند و بلژیک شهری به نام بارلی وجود دارد که در تصویر زیر می‌بینید چگونه بین این دو کشور تقسیم شده است.
در آن‌سوی مرز که متعلق به کشور هلند است ده‌ها اکسکلاو از کشور بلژیک دیده میشود که درون بسیاری از این اکسکلاوها، انکلاوهای هلند قرار گرفته‌اند. و شگفت‌آورتر آن‌که نه تنها همه این مرزبندی‌ها از میان شهر (و حتی از وسط رستوران‌ها و اتاق‌های پذیرایی خانه‌ها) مشخص شده‌اند، بلکه قوانین جداگانه دو کشور در هر قلمرو و انکلاو و اکسکلاو به‌طور سفت‌وسخت پیگیری و به اجرا گذاشته می‌شوند.
مثلاً مدت‌ها قوانین دو کشور هلند و بلژیک در مورد این‌که رستوران‌ها تا چه ساعتی می‌توانند باز باشند، متفاوت بود. به همین خاطر در بسیاری از رستوران‌های شهر بارلی که مرز از وسط آن‌ها رد میشود، مشتریان باید بلند می‌شدند و در میزهای کشوری می‌نشستند که ساعت کاری‌اش طولانی‌تر بود.
مرزهای عجیب و غریب
این مرز رسماً از دل این فروشگاه می‌گذرد
شاید الآن این سؤال برایتان پیش بیاید که «اگر مرزی از درون یک فروشگاه یا خانه بگذرد، جزء کدام کشور به شمار می‌آید؟» پاسخ این است که این دسته از مسکن‌ها را در قلمروی کشوری به شمار می‌آورند که درب ورودی‌شان در آن کشور باشد. پاسخ خوبی است، البته تا زمانی که درب ورودی هیچ خانه‌ای بین دو کشور هلند و بلژیک تقسیم نشده باشد که البته چنین چیزی روی داده! درست مثل تصویر زیر!
نگران نباشید، دو دولت راه‌حل ساده‌ای پیدا کرده‌اند. همان‌طور که در تصویر می‌بینید این خانه دو پلاک و دو زنگ دارد. در واقع دو نشانی برای آن صادر شده که یکی از کشور بلژیک و دیگری از هلند است و این خانه جزء هر دو کشور قلمداد میشود.
بنگلادش
حتی از این جالب‌تر و پیچیده‌تر هم هست. مرز هند و بنگلادش آنقدر درهم‌وبرهم و دیوانه‌وار است که به‌تنهایی 80% تعداد انکلاوهای جهان را در خود جای داده است: 106 انکلاو کشور هند درون بنگلادش و 92 انکلاو بنگلادش درون هند. در این میان 24 مورد انکلاو دوگانه و حتی یک مورد انکلاو سه‌گانه هم دیده میشود!
تنها انکلاو سه‌گانه جهان
بله درست متوجه شدید. زمین‌هایی از دولت هند درون یکی از انکلاوهای بنگلادش است که داخل یکی از انکلاوهای هند است که درون بنگلادش واقع شده است. این تنها انکلاو سه‌گانه جهان میباشد.
چطور ممکن است چنین چیزی روی دهد؟ ظاهراً دو برادر به نام‌های راجه از شهر کوچ بهار و مهاراجه از شهر رنگپور بازی‌های شطرنج انجام داده و روی قسمت‌هایی از زمین این ناحیه شرط‌بندی کردند. شرط‌بندی آن‌ها سبب شد تا تفکیک خرده‌خرده و جسته‌گریخته‌ای بین دو شهر رنگپور و کوچ بهار پدیدار شود و هنگامی‌که هند در سال 1947 تقسیم شد، رنگپور در قلمروی پاکستان شرقی جای گرفت اما کوچ بهار در هند ماند.
باید بگوییم که برخلاف هلند و بلژیک، بنگلادش و هند با هم دوست نیستند و این امر مشکلات فراوانی را از نظر رفت‌وآمد و غیره برای مردم فقیر این ناحیه پدید آورده است. البته دو دولت به دنبال به اجرا گذاشتن یک توافق و یکدست‌سازی این منطقه با بخشیدن انکلاوها و اکسکلاو ها به یکدیگر هستند.
مرزهای مصر و سودان
مصر و سودان رقابت مرزی خیلی جالبی با یکدیگر دارند. این دو کشور درباره مرز دقیق مصر و سودان اختلاف‌نظر دارند: سودان می‌گوید که خط سبزی که در زیر کشیده‌ایم مرز دو کشور است، اما مصر خط قرمز رنگ را مرز می‌داند.
این اختلاف نظر باعث شده تا بر سر زمین‌هایی «دعوا» راه بیفتد: بیر طویل و مثلث حلایب. به پیامدهای این خطوط مرزی و محل قرارگیری زمین‌ها توجه کنید: هر دو کشور بر حلایب ادعای مالکیت دارند و هیچ‌کدام بیر طویل را نمی‌خواهند.
جالب است بدانید که بیر طویل تنها قطعه زمین بیرون از قاره قطب جنوب است که هیچ کشوری روی آن ادعا ندارد. چرا؟ زیرا حلایب مطلوب‌تر است (به دریای سرخ دسترسی دارد، قابل سکونت‌تر و بزرگ‌تر است و غیره) و هر یک از این دو کشور که مالکیت بیر طویل را بر عهده بگیرد، دیگر نمی‌تواند ادعای چندانی روی حلایب داشته باشد. به همین خاطر بیر طویل کاملاً خالی از سکنه است و گفته میشود هیچ ساختمانی در کل آن یافت نمی‌شود.
قاره قطب جنوب
قاره قطب جنوب را قاعدتاً مکانی می‌دانیم که خالی از سکنه است و کسی ادعایی روی آن ندارد، اما خوب است بدانید که یکی از جالب‌ترین اختلاف‌های قلمرویی و مرزی جهان در این منطقه اتفاق می‌افتد. در زیر نقشه بخشهای دارای مدعی این سرزمین را می‌بینید.
احتمالاً در این تصویر متوجه نکات شگفت‌آوری شده باشید. ازجمله:
1- هیچ‌کس روی ناحیه جنوب غربی قاره قطب جنوب ادعای مالکیت نمی‌کند.
2- ناحیه‌ای در شمال غربی آن هست که سه کشور شیلی، آرژانتین و بریتانیا هر سه ادعای مالکیت آن را می‌کنند.
3- در شمال غربی دو ناحیه با ادعای مالکیت دوگانه وجود دارد: یکی توسط دو کشور بریتانیا و آرژانتین و دیگری مورد اختلاف بریتانیا و شیلی.
اما عجیب‌تر از همه این‌ها آن است که هیچ‌کدام از این ادعاها در اصل معنایی ندارند زیرا همه کشورهای یادشده پیمان آنتارکتیک را امضا کرده‌اند و بر اساس آن هیچ‌یک از این ادعاهای مالکیت نمی‌توانند حق حاکمیتی را برای کشورهای یادشده به دست دهند.
بازهم شگفت‌آورتر آن‌که دو دولت ایالات‌متحده آمریکا و روسیه توانسته‌اند به نحوی در پیمان آنتارکتیک برای خودشان استثنا قائل شوند؛ یعنی دو کشور رسماً این حق را برای خود به دست آورده‌اند که در آینده روی قاره قطب جنوب ادعا داشته باشند.
جزایر دایمید
جزایر دایمید دو جزیره هستند که تنها حدود یک و نیم کیلومتر با یکدیگر فاصله دارند و بین آمریکا و روسیه واقع شده‌اند. «دایمید بزرگ» که جزیره بزرگ است برای روسیه و «دایمید کوچک» نیز در اختیار ایالات‌متحده است.
این جزیره‌ها یک ویژگی خاص دارند: خط تاریخ بین‌المللی آن دو را از یکدیگر جدا می‌کند. بنابراین اگرچه این جزایر تنها 5/1 کیلومتر با هم فاصله دارند و در زمان‌های معینی از سال حتی می‌توان با پای پیاده از یکی به دیگری حرکت کرد، فاصله زمانی 23 ساعته بینشان برقرار است. به همین دلیل گاهی به این جفت جزیره «جزیره فردا» و «جزیره دیروز» می‌گویند.
میزی در کره
بسیاری از ما با مرز بین کره شمالی و کره جنوبی آشنا هستیم که به‌جرات می‌توان گفت یکی از مشهورترین مرزهای جهان است. البته حقیقت جالبی هست که کمتر کسی آن را می‌داند: این مرز واقعاً یک میز را به دو قسمت تقسیم می‌کند.
یک طرف این میز برای کره شمالی و طرف دیگر آن متعلق به کره جنوبی است که باعث میشود مقامات دو کشور بدون آن‌که بخواهند از کشورشان خارج شوند سر یک میز بنشینند و با هم مذاکره کنند.
باارزش‌ترین یخچال طبیعی جهان
یخچال سیاچن بین پاکستان و هند واقع شده و یکی از بیهوده‌ترین اختلافات مرزی دنیا را سبب شده است. ماجرا از این قرار است: یخچال سیاچن اصلاً قابل سکونت نیست. 60 کیلومتر ارتفاع دارد، همه‌اش یخ و برف است و کسی هم آنجا زندگی نمی‌کند. بنابراین در گذشته که هند و پاکستان مرزهای دقیقشان را مشخص می‌کردند مرز را جایی در میانه‌های یخچال تعیین کردند و هیچ‌یک از طرفین هم مایل نبود که افرادی را برای مشخص کردن دقیق مرز به یخچال بفرستد.
این توافق تا مدتی پابرجا بود، اما صلح آن‌ها خیلی دوام نیاورد. پاکستان برای افرادی مجوز صادر کرد تا از یخچال بالا بروند و هند هم با شنیدن این موضوع مانند بچه دبستانی‌ها حسودی‌اش گل کرد و سریع بر تمام نواحی یخچال ادعای مالکیت کرد. البته داستان اینجا پایان نیافت. هند 300 سرباز فرستاد تا از یخچال بالا رفته و آن را تصاحب کنند، فقط برای این‌که پاکستانی‌ها نتوانند آنجا بروند.
پاکستان هم در پاسخ به این کار هندی‌ها سربازانی را فرستاد تا به‌زور قسمت‌هایی از یخچال را صاحب شود و درنتیجه این دو کشور دهه‌ها با یکدیگر زد و خورد داشتند. بدتر از همه آن‌که سربازان بسیاری در راه دفاع از این یخچال بی‌ارزش جان داده‌اند و دلیل مرگ خیلی‌هایشان حتی جنگ هم نبوده است؛ فقط به علت شرایط سخت صعود از یخچال جان سپردند.
قبرس
بگذارید کارمان را در زمینه مرزهای نامتعارف تکمیل کنیم و به سرزمین‌های قبرس سری بزنیم. قبرس جزیره‌ای کوچک حوالی یونان است که به دو بخش تقسیم شده است: جمهوری قبرس (یا قبرس یونان) و قبرس شمالی (یا قبرس ترکیه). بعدها پادشاهی بریتانیا نیز دل به دریا زد و روی بخش‌هایی از جزیره ادعای مالکیت کرد و چنین توزیع جغرافیایی‌ای را بر جای گذاشت.
فوراً متوجه چیزهای نامتعارفی در نقشه می‌شویم. نخستین آن‌ها اکسکلاو قبرس شمالی در گوشه سمت چپ و بالای منطقه جنوبی قبرس است. دوم اکسکلاوهای بریتانیا است که با رنگ سبز مشخص شده است. همچنین توجه کنید که قلمروی شرقی بریتانیا در این جزیره درواقع دارای چند انکلاو از قبرس جنوبی است. بگذارید دقیق‌تر به این ناحیه نگاه کنیم تا کاملاً متوجه جزئیات شگفتی‌های منطقه شرقی بریتانیا شویم:
چهار ناحیه سفیدی که دور آن‌ها خط قرمز کشیده شده است چهار انکلاو قبرس جنوبی درون سرزمین شرقی بریتانیا در جزیره قبرس هستند. دو انکلاو جنوبی آنقدر به هم نزدیک هستند که درواقع فقط توسط یک جاده از هم جدا شده‌اند. درست شنیدید: قبرس جنوبی دو منطقه جدا از هم دارد که تنها توسط یک جاده بریتانیا که درست از وسط آن‌ها رد میشود جدا شده‌اند.
معلوم است که بریتانیایی‌ها به جاده‌هایشان علاقه خاصی دارند، زیرا این تنها مکان در قبرس نیست که چنین اتفاقی در آن می‌افتد.
آن خط زرد کوچک و پیچ‌درپیچ را در تصویر زیر می‌بینید؟ یکی از جاده‌های بریتانیاست که درست از بین قبرس یونان و قبرس ترکیه رد میشود. این تنها منطقه در کل جزیره است که دو سرزمین قبرس یونان و قبرس ترکیه با حائل رسمی از هم جدا نشده‌اند، بلکه بریتانیایی‌هایی که با خودروهایشان دور می‌زنند آن‌ها را جدا ساخته‌اند.
این آشفتگی چطور به وجود آمده است؟ قبرس پیش‌تر از مستعمرات بریتانیا بوده است. بعدها که اعلام استقلال کرد، دولت انگلیس تصمیم گرفت که زمین‌های نزدیک به پایگاه‌های نظامی‌اش را نگه دارد. سپس ترکیه به این جزیره حمله و بخش‌هایی از شمال شرقی آن را تصاحب کرد. این رویدادها سبب شد تا جزیره‌ای به وجود آید که تعداد زیادی انکلاو و اکسکلاو داشته، مرزهای بین‌المللی مشخص شده با جاده‌های بریتانیایی دارد و یک منطقه حائل بزرگ که سربازان حافظ صلح سازمان ملل متحد نگهبان آن هستند.
منبع: medium.com
