اگر با عملکرد سیاسی و طرز تفکر ناصرالدین شاه کاری نداشته باشیم، می‌توانیم بگوییم که در زمینه هنر پادشاه خوش ذوقی بود. خودش را اهل هنر می‌دانست و در زمینه‌های مختلف دستی بر آتش داشت. رفت‌وآمدش به فرنگ هم باعث شد این طبع هنری شکوفاتر شود و از نوآوری‌های فرنگی‌ها هم هنرهایی بیاموزد. مثلا دوربین عکاسی گرفت و اولین سلفی ایران هم به نام خودش به ثبت رساند. از هنرهایی که این پادشاه قاجاری از خودش آثاری به جا گذاشت، نقاشی بود که در این متن می‌خواهیم از خبر جدیدی که درباره رنقاشی‌های ناصرالدین شاه به گوش رسیده صحبت کنیم.
آنچه در ادامه مطلب خواهید خواند
نقاشی های ناصرالدین شاه چه سبک و موضوعی داشتند؟
گفته شده که بیشتر طراحی‌های ناصرالدین شاه سیاه قلم بودند و در میانشان آثاری به رنگ روعن و آبرنگ هم وجود داشته. سوژه نقاشی های ناصرالدین شاه بیش از همه پرتره درباریان، زنان حرمسرا، شکارها و طبیعت بوده است. البته از او مشق و طرح‌هایی هم به جا مانده است. چیزی که در حاشیه نگاری ناصرالدین شاه در کنار آثارش اهمیت دارد این است که این حاشیه‌نگاری‌ها گاهی حکم سند تاریخی هم پیدا می‌کنند زیرا او به عنوان یک شخصیت مهم سیاسی، درباره شرایط تاریخی و جغرافیایی آت طرح حاشیه‌نگاری کرده است. البته به نظر می‌رسد سرعت عمل خوبی در طراحی داشته چون در حاشیه یکی از نقاشی‌هایش نوشته که در عرض 5 دقیقه پرتره یکی از خادمان دربار را کشیده است! بنابراین، این حاشیه‌نویسی‌ها خود گویای اوضاع هستند.
گفته شده ناصرالدین شاه از شاگردان میرزا حسن خان صنیع الملک غفاری بوده که با ذوق شاهانه خود و با قلم آهن و مرکب سیاه، چهره درباریان و زنان اندرونی را نقاشی می‌کرده و با مناسبت، جمله یا شعری را در حاشیه آنها می‌نوشته است. اسلوب نقاشی‌های ناصرالدین شاه هم مشابه استادش برپایه طبیعت‌گرایی بوده و با ذکر جزء به جزء همه مناظر طبیعی را به همان شکلی که می‌دیده، به تصویر کشیده و مانند استادش دارای نگاهی مدرن و متأثر از فرهنگ اروپایی است و تلاش کرده تا با کپی‌برداری از استادش آثار را با نقاشی دیرین ایرانی و نگارگری پیوند دهد.
رونمایی از نقاشی های ناصرالدین شاه
به تازگی خبر رسیده که قرار است از نقاشی های ناصرالدین شاه رونمایی شود، امّا ماجرا چیست؟
قرار است 13 اثر انتخابی از طراحی‌ها و نقاشی های ناصرالدین شاه در مکان حوضخانه کاخ گلستان به صورت مجازی به نمایش گذاشته شود. گفته شده بعضی از این آثار برای نخسین بار است که به نمایش درمی‌آیند.
در مجموعه به نمایش گذاشته شده، دو تابلو رنگ روغن در سال‌های پایانی زندگی ناصرالدین شاه کشیده شده که یکی از آنها ناتمام مانده و دست‌نوشته‌ای روی اثر به این شرح مشاهده میشود: «این پرده را در سنه ۱۳۱۳ هجری قمری شاه شهید به دست مبارک ساخته و ناتمام مانده است.» در همان سال، ناصرالدین شاه ترور شد. در واقه پس از کشته شدن ناصرالدین شاه کنار نقاشی‌اش حاشیه نویسی کرده‌اند که برای آیندگان به یادگار بماند.
حسین‌پور، ناظر بر امور موزه‌های کاخ گلستان و کارشناس موزه در شرحی که از این نمایشگاه مجازی داده گفته است: این نمایشگاه بخشی از آثارِ باقی‌مانده از هنرهای ناصرالدین شاه است. شاه قاجار آثار دیگری داشته، همچون مرقعات نقاشی، اشعار و یادگاری‌هایی از سفرهای فرنگ که در مخازن این مجموعه نگهداری میشود و پس از کرونا تمام این آثار به نمایش گذاشته خواهد شد.
آفرین امامی، مدیر مجموعه میراث جهانی کاخ گلستان هم درباره این نمایشگاه که به صورت مجازی است، با بیان اینکه مجموعه‌ای نادیده از آثار نقاشی ناصرالدین شاه برای نخستین‌بار به صورت مجازی به نمایش گذاشته شده است، گفت: ناصرالدین شاه که ذوق هنری خود را در هنرهای مختلف محک می‌زد، چه در زمان ولایتعهدی که در تبریز سکونت داشت و چه پس از آن‌که به تختگاه تهران مهاجرت کرد و در کاخ گلستان به حکومت نشست، به هنر نقاشی و طراحی نیز علاقه‌مند بود.
این نمایشگاه مجازی مشق‌های ناصری را می‌توانید از صفحه رسمی اینستاگرام مجموعه میراث جهانی کاخ گلستان golestanpalace@ مشاهده کنید.
قریحه هنری و طبع شاعرانه ناصرالدین شاه سبب شده از او آثار هنری فراوانی در حوزه‌های مختلف به جا بماند. شاید کمتر پادشاه ایرانی در طول تاریخ چنین آثاری از خودش به جا گذاشته باشد. آثار ناصرالدین شاه در کشورهای دیگر از جمله موزه لوور فرانسه به نمایش گذاشته شده است زیرا علاوه بر هنر او، اینکه یک پادشاه آثاری خلق کند هم در خور توجه است. در کنار دیدن نقاشی ناصرالدین شاه، عکس‌های او هم در عکسخانه کاخ گلستان می‌توانید از نزدیک ببینید. آیا آثار هنر این پادشاه قاجاری را دیده‌ای؟
منبع: خبرگزاری ایسنا
