مونالیزا کیست؟ حقایق و رازهایی از نقاشی مونالیزا + عکس واقعی

نقاشی مونالیزا یا همان لبخند ژکوند، یکی از مشهورترین و شناخته‌شده‌ترین تابلوهای نقاشی‌ جهان است. این نقاشی با تکنیک خلاقانه و خاصش ارزش فراوانی پیدا کرده است. علاوه‌بر این، رمزورازهای بسیاری هم درباره آن وجود دارد. در این مطلب از لست‌سکند با نکات و حقایقی درباره نقاشی مونالیزا آشنا می‌شوید و می‌فهید مونالیزا کیست.

مونالیزا کیست؟

مونالیزا با نام‌های اصلی لیزا گراردینی و لیزا دل ژوکوندو، نام نجیب‌زاده‌ای ایتالیایی و همسر یک فلورانسی ثروتمند است که نقاشی پرتره آن به یکی از مشهورترین آثار هنری دنیا تبدیل شده است. مونالیزا در سال ۱۴۷۹ در فلورانس متولد شد و بعدها به سفارش همسرش، نقاشی پرتره‌ای از او کشیده شد.

نقاشی مونالیزا

نقاشی مونالیزا یکی از معروف‌ترین نقاشی‌های جهان است. این اثر که از پربازدیدترین و کپی‌شده‌ترین نقاشی‌ها به شمار می‌رود، در موزه لوور پاریس نگهداری می‌شود. این اثر را می‌توان مشهورترین نقاشی جهان نامید که یک پرتره نیمه‌بلند از زنی به نام لیزا دل ژکوندو است.

لبخند ژکوند

لبخند ژکوند، عنوان دیگر تابلوی نقاشی مشهور مونالیزاست که در بین ما ایرانی‌ها هم بیشتر به همین نام لبخند ژکوند معروف است. این نقاشی توسط همسر مونالیزا به‌نام فرانسسکو دی بارتولومئو دی زنوبی دل ژوکوندو سفارش داده شد و با همین نام هم به شهرت رسید.

نقاشی و تابلوی مونالیزا اثر کیست؟

تابلو مونالیزا شاهکار دست یکی از برترین نقاش‌های تاریخ هنر جهان به نام لئوناردو داوینچی است. داوینچی علاوه‌بر نقاش، عناوین دیگری هم داشت؛ مانند دانشمند، مجسمه‌ساز، موسیقی‌دان، مخترع، آناتومیست و گیاه‌شناس. طبق برخی اسناد، این نقاشی در مدت‌زمان حدود سال‌های 1503 تا 1506 نقاشی شد؛ اما ممکن است داوینچی تا سال 1517 روی آن کار کرده باشد. این نقاشی در نهایت تبدیل به یکی از برجسته‌ترین آثار تاریخ هنر جهان شد.

داوینچی که بود؟

بعد از اینکه فهمیدید مونالیزا کیست، بهتر است کمی بیشتر با نقاش اثر آشنا شوید. داوینچی یا بهتر بگوییم مرد رنسانس، به‌عنوان یکی از زبردست‌ترین نقاش‌های تاریخ شناخته می‌شود. همان‌طور که پیش‌تر گفتیم، داوینچی در زمینه‌های بسیاری تبحر داشت و مخترع و دانشمند فوق‌العاده‌ای بود. مجموعه آثار او نه‌تنها بر تاریخ هنر ایتالیا، بلکه بر تاریخ هنر کل جهان تأثیرگذار بوده است. داوینچی در بیشتر زمینه‌ها توانایی نقاشی داشت. بعضی از آن‌ها مانند تابلو مونالیزا، پرتره محسوب می‌شوند، بعضی دیگر طرح‌هایی بر پایه آناتومی هستند و برخی نیز طرح‌هایی علمی دارند. اگر با تور اروپا به فرانسه سفر می‌کنید، می‌توانید آرامگاه این شخصیت بزرگ را هم ببینید.

چند خرده‌روایت از نقاشی مونالیزا

همواره برای آثار هنری بزرگی مانند تابلو مونالیزا، حرف‌ها و حدیث‌های بسیاری وجود دارد و مردم هم دوست دارند با تاریخچه این آثار آشنا شوند. به همین علت در این قسمت از مطلب معرفی تابلوی لبخند ژکوند، به سراغ چند روایت از تاریخچه این نقاشی می‌رویم تا بیشتر با آن آشنا شوید. البته درستی برخی از این روایات هنوز در هاله‌ای از ابهام است.

مونالیزا یا لبخند ژکوند؟

مونالیزا، کوتاه‌شده مادونا لیزا به معنی «بانوی من لیزا» است. در نتیجه، نوشتار درست این کلمه در انگلیسی Monna Lisa است و Mona Lisa غلط مصطلحی است که جای نوشتار درست را گرفته است. البته این تابلو را به‌نام لبخند ژکوند هم می‌شناسند که علت آن را پیش‌تر توضیح دادیم.

هویت اصلی مادونا لیزا، سوژه این نقاشی، یکی از دلایل شهرت این تابلوست. در واقع، هیچ قطعیتی درباره هویت بانوی به‌تصویرکشیده‌شده وجود ندارد. آنچه مطرح شده، حدس‌ها و نظرهایی است که کارشناسان و متخصصان اعلام کرده‌اند. بعضی از این نظریات، اعتبار بیشتر و برخی اعتبار کمتری دارند. در این بخش، نظراتی را می‌بینید که بیشترین اعتبار را در میان اهالی هنر به دست آورده‌اند.

در نوشته زندگی‌نامه‌نویس مشهور ایتالیایی، جورجو وازاری (Giorgio Vasari) می‌خوانیم که تاجری به‌نام فرانچسکو دی بارتولومیو دل ژوکوندو (Francesco di Bartolomeo del Giovando) این تابلو را سفارش داده است. او از داوینچی خواسته تا همسرش لیزا گراردینی (Lisa Gherardini) را نقاشی کند. با توجه به اینکه نام دوم تابلو، دل ژوکوندا است، این فرضیه اعتبار بیشتری گرفته است. به پشتوانه چنین نظری، این تابلو «لبخند ژکوند» نیز نامیده شده است.

روایتی دیگر از لبخند ژکوند

در کتاب «هنر در گذر زمان» نوشته هلن گاردنر (Helen Gardner) این مسئله بدین شکل بیان شده که این نقاشی برای تولد دومین پسر ژوکوندا بعد از بازگشت داوینچی از میلان به فلورانس کشیده شده است؛ اما مشکل اینجاست که در زمان مرگ داوینچی، تابلو در کارگاه او بوده است. در نتیجه، این سؤال پیش می‌آید که اگر این اثر سفارشی بوده، چرا به دل ژوکوندو تحویل داده نشده است. دانشمندان تلاش کردند با پیدا کردن لیزای واقعی و استفاده از آزمایش‌ها و اسکن‌های مدرن، چهره او را بازسازی و با نقاشی داوینچی مقایسه کنند. متأسفانه، این تلاش‌ها هنوز به جایی نرسیده و نتایج درخور توجهی نداشته است.

مونالیزا مادر داوینچی است؟

دو فرضیه معروف دیگر در این زمینه وجود دارد که به اندازه نظریه اول محبوب نیستند و همه‌گیری ندارند. برخی معتقدند که مونالیزا، تصویر کاترینا، مادر لئوناردو داوینچی است. یکی از طرف‌داران این نظر، زیگموند فروید، عصب‌شناس و روان‌شناس مشهور اتریشی است. فروید معتقد بود، لبخند مونالیزا تصویری از ناخودآگاه داوینچی و انعکاسی از لبخند مادر نقاش است.

مونالیزا خود داوینچی است؟

دیگران معتقدند که این نقاشی، تصویر خود نقاش است که در چهره زنی پنهان شده است. شباهت ویژگی‌های ظاهری داوینچی با مونالیزا، به این فرضیه اعتبار داده است. البته هیچ قطعیتی برای هیچ‌کدام از این فرضیه‌ها وجود ندارد و هنوز هیچ‌کدام به‌طور قطعی تأیید نشده‌اند.

داوینچی جادوی دل ژاکوندا را آغاز می‌کند

داوینچی کشیدن این نقاشی را در سال 1503 آغاز کرد. در آن زمان، او 51ساله بود؛ اما به پایان رساندنش تا سال 1517 یا 1519 که داوینچی از دنیا می‌رود، ادامه داشته است. آنچه مشخص است، داوینچی در طول این 16 سال، همواره تغییراتی را در تابلو اعمال می‌کرده است. لایه‌های مختلف رنگی و تفاوت سبک که مشخصه سال‌های واپسین این هنرمند است، بهترین گواه این ادعاست. البته می‌گویند داوینچی هیچ‌گاه نقاشی مونالیزا را از خود دور نمی‌کرده است.

با توجه به اینکه نقاشان از قرن 14 از بوم استفاده می‌کردند، داوینچی این تابلو را روی چوب صنوبر به‌صورت رنگ روغن کشیده است. در آن زمان، بسیاری از نقاشان دوره رنسانس برای آثار کوچک هنری خود از چوب استفاده می‌کردند. تابلو مونالیزا هم تنها 77 در 53 سانتی‌متر است و 8 کیلوگرم وزن دارد. این درحالی است که اگر تصویر را به‌تنهایی ببینید، احساس می‌کنید که تابلوی بزرگی پیش روی شماست.

آیا مونالیزا یک نقاشی کامل است؟

با وجود استعداد بی‌نظیر داوینچی در اغلب سبک‌های نقاشی، تعداد کمی از تابلوهای او کامل شده‌اند. کمال‌گرایی و اوج‌طلبی بسیار او، باعث ناتمام ماندن کارهایش می‌شدند. این مسئله درباره نقاشی مونالیزا هم به‌علت نداشتن مژه و ابرو مطرح بوده که عده‌ای آن را نیمه‌تمام می‌دانستند. آیا کمال‌گرایی داوینچی باعث شده که وی، تابلوی بی‌نظیرش را تکمیل نکند؟ پس دلیل استفاده از تکنیک‌های خاص چه بوده است؟ رمزهایی که داوینچی در این نقاشی پنهان کرده و با گذشت بیش از 500 سال هنوز در هاله‌ای از ابهام است، چه می‌تواند باشد؟

فرضیه‌ای درباره ناقص بودن نقاشی

یک فرضیه که براساس نظرهای مرکز تجسمی حوزه هنری منتشر شد، دلیل ناتمام ماندن تابلوی مونالیزا را ناتوانی جسمی لئوناردو داوینچی در پنج سال پایانی عمرش اعلام کرد؛ اما علت ناتوانی او در هاله‌ای از ابهام است. این فرضیه از بررسی و کنکاش روی نقاشی جیووان آمبروجیو فیگینو (Giovanni Ambrogio Figino) قوت گرفته که در حقیقت اثری از نیم‌تنه خود داوینچی است.

در این تصویر، انگشت شست به همراه دو انگشت بعدی دست راست به‌درستی کشیده شده، اما انگشت کوچک و انگشتری به‌صورت جمع‌شده است. در واقع تردید محققان هنری درباره علت و چگونگی آسیب دست اوست. آن‌ها به‌درستی نمی‌دانند که آیا سکته باعث این صدمه شده یا زمین خوردن در اثر سرگیجه یا حتی بیهوشی.

براساس نظر «دکتر دیوید لازری» جراح پلاستیک و «دکتر کارلو روسی» عصب‌شناس، نمی‌توان جمع‌شدن دو انگشت را نشانه سکته لئوناردو دانست؛ زیرا نشانه‌های دیگری هم برای سکته لازم است؛ مثل جمع و مشت شدن دست یا ایجاد تغییراتی در صورت. از سوی دیگر، بسیاری از محققان هنری درباره چپ‌دست بودن لئوناردو شک ندارند و برای اثبات این مسئله، از جهت کشیده‌شدن سایه‌ها استفاده می‌کنند که از بالا سمت چپ به پایین کشیده شده است. اما چرا آسیب دست راست لئوناردو باعث ناتمام ماندن نقاشی مونالیزا شده است؟ براساس حدس و استدلال آن‌ها، لئوناردو انسانی بسیار بااستعداد و خلاق بوده و می‌توانسته از هر دو دست خود استفاده کند.

راز لبخند مرموز مونالیزا

داوینچی برای اینکه توجه بیننده را به صورت و لبخند مونالیزا جلب کند، از چندین تکنیک خلاقانه برای نقاشی مونالیزا استفاده کرده است. بسیاری از این تکنیک‌ها ابداع خود او بوده و برای نخستین بار استفاده می‌شده است.

1. احتمالاً او حدس زده که با محو و تیره کردن پس‌زمینه تصویر، می‌تواند توجه بیشتری را به صورت مونالیزا جلب کند. این موضوع امروزه در دوربین‌های عکاسی به‌وسیله باز کردن دیافراگم انجام می‌شود.

2. داوینچی برخلاف نقاشی‌های رایج آن زمان که تصویر، کامل و قدی کشیده می‌شده، مونالیزا را نیم‌تنه کشیده است. همچنین او از جزئیات بسیار کمی استفاده کرده است؛ مثلاً لباس‌های فاخر و زیورآلاتی که در آن زمان بسیار معمول بود، در این نقاشی دیده نمی‌شود. به‌این‌ترتیب با کم‌کردن جزئیات، ناخودآگاه توجه بیننده را به صورت مونالیزا جلب می‌کند.

3. لئوناردو، نقاشی را به‌صورت ذوزنقه کشیده است. به‌این‌ترتیب که دستان مونالیزا را در پایین نقاشی کشیده تا توجه کمتری را جلب کنند؛ در نتیجه بیننده به صورت و لبخند مونالیزا توجه بیشتری خواهد کرد. این روش، یکی از بهترین و کارآمدتر‌ین روش‌های طراحی پرتره است.

4. در آن زمان رسم بوده که افراد در زمان کشیدن نقاشی، بسیار جدی باشند؛ اما مونالیزا با لبخندی محو و بسیار آرام دیده می‌شود.

5. مونالیزا نمادی از نبوغ داوینچی در محوکاری (Sfumato) است. اسفوماتو یا همان محوکاری، تکنیک ابتکار خود داوینچی برای این نقاشی بوده است. محوکاری، روشی در برجسته‌نمایی است و هنرمندانی که از این روش استفاده می‌کنند، در نقاشی‌هایشان حدود قاطع ندارند و با رنگ سایه‌ها، حدود را مشخص می‌کنند.

«ارنست گامبریچ» (Ernst Gombrich) در کتاب تاریخ هنر، درباره مشخص نبودن حالت چهره مونالیزا معتقد است که داوینچی سردرگم کردن بیننده و تفسیر آزادانه در بیان چهره را آگاهانه و از روی عمد انجام داده است. اینکه چرا نمی‌دانیم عکس مونالیزا با چه احساسی به ما نگاه می‌کند و تعیین حالت بیان چهره سخت است، به این برمی‌گردد که داوینچی دو مشخصه اصلی در حالت چهره، یعنی گوشه‌های لب و گوشه‌های چشم را در تابلو مونالیزا به‌صورت واضح نکشیده، بلکه با سایه‌‌ای کم‌رنگ، آن را مشخص کرده است. به نظر برخی از تاریخ‌نگاران هنری، این یک عامل مهم در نامشخص بودن حالت چهره مونالیزاست.

نقاشی مونالیزا در کدام کشور است؟

همان‌طور که گفته شد، داوینچی نقاشی مونالیزا را در سال 1503 آغاز کرد. در این زمان داوینچی در زادگاهش ایتالیا زندگی می‌کرد؛ اما جزو نقاشان دربار فرانسه هم بود. بعد از مرگ داوینچی، پادشاه فرانسه یعنی فرانسوای اول، نقاشی مونالیزا را از شاگردان این هنرمند خریداری می‌کند. از آن تاریخ، مونالیزا بخشی از مجموعه آثار هنری دربار فرانسه می‌شود. بعد از انقلاب فرانسه، انقلابیون، نقاشی مونالیزا و دیگر آثار ارزشمند را مصادره می‌کنند. قبل از اینکه این اثر را به موزه لوور بسپارند، این تابلو مدتی در اتاق‌خواب ناپلئون هم قرار داشته است. چنانچه با تور فرانسه به این کشور سفر می‌کنید، می‌توانید این تابلو را از نزدیک مشاهده کنید.

ارزش تابلو مونالیزا چقدر است؟

طبق قانون میراث فرانسه، تابلو مونالیزا به‌عنوان بخشی از مجموعه لوور، متعلق به مردم است و امکان خرید یا فروش آن وجود ندارد. نقاشی مونالیزا در سال ۱۹۶۲ به ارزش ۱۰۰ میلیون دلار بیمه شد. در سال ۲۰۲۱ براساس نرخ تورم، ارزش آن به بیش از ۸۷۶ میلیون دلار رسید. البته برخی اخبار، از بیمه نکردن این تابلو گفته‌اند و اظهار داشته‌اند که نیازی به صرف هزینه سنگین برای بیمه‌کردن تابلو نیست و موزه لوور همان هزینه را صرف مراقبت از تابلو می‌کند.

نقاشی مونالیزا کجاست؟

درحال‌حاضر، نقاشی مونالیزا متعلق به دولت فرانسه است و در یکی از سالن‌های اصلی موزه لوور در شهر پاریس نگهداری می‌شود؛ بنابراین اگر می‌خواهید تابلوی مونالیزا یا لبخند ژکوند را ببینید، می‌توانید با تور پاریس به این شهر بروید و از موزه لوور بازدید کنید. بااینکه در این موزه بیش از شش هزار تابلوی نقاشی وجود دارد؛ اما تقریباً 90 درصد بازدیدکنندگان به سراغ تابلوی لبخند مونالیزا می‌روند.

• ساعت کاری موزه لوور: همه‌روزه از 9 صبح تا 6 عصر؛ جمعه‌ها از 9 صبح تا 9:45 شب؛ سه‌شنبه‌ها تعطیل

• قیمت بلیط موزه لوور: 22 یورو، برای افراد کمتر از 18 سال رایگان

• آدرس موزه لوور: پاریس، میدان کنکورد، خیابان ریوولی

موقعیت دقیق موزه لوور روی نقشه

چرا نقاشی مونالیزا معروف است؟

مونالیزا یک اثر هنری بسیار ارزشمند است و در این موضوع هیچ شکی نیست. بااینکه تا سال 1911، مونالیزا یکی از آثار مهم موزه لوور بود، در این سال اتفاقی افتاد که سرنوشت تابلو را تغییر داد. در ماه اوت همین سال بود که تابلو به‌راحتی از موزه لوور دزدیده شد. جالب اینجاست که 48 ساعت طول کشید تا مسئولان موزه متوجه ناپدید شدن آن شوند. پس از این اتفاق، مدیر بخش نقاشی‌های موزه استعفا داد و پیکاسوی نقاش و گیوم آپولینر شاعر که جزو مظنونان سرقت تابلو بودند، دستگیر شدند. پیکاسو سابقه خریدوفروش آثار هنری را داشت و گیوم آپولینر هم به‌دلیل اینکه گفته بود نقاشی مونالیزا باید سوزانده شود، دستگیر شد. به همین دلیل هر دو جزو مظنون‌ها بودند. البته بعد از مدت کوتاهی، هر دو هنرمند آزاد شدند.

دو سال از سرقت گذشت و هیچ سرنخی از تابلو پیدا نشد تا اینکه در ایتالیا، یک دلال هنری با مسئولان تماس گرفت و اعلام کرد که شخصی سعی کرده تابلوی مونالیزا را به او بفروشد. مسئولان به‌سرعت وارد عمل شدند و سارق را دستگیر کردند و در نهایت هویتش فاش شد.

وینچنزو پروگیا (Vincenzo Peruggia) یک ایتالیایی‌ ساکن فرانسه بود که برای مدت کوتاهی در موزه لوور کار می‌کرده است. وینچنزو برای آثار هنری و تابلوها، محفظه شیشه‌ای می‌ساخته و یکی از این تابلوها مونالیزا بوده است. وینچنزو با همکاری دو نفر دیگر، شبانه تابلو را برمی‌دارند و در کمدی پنهان می‌کنند. آن‌ها روز بعد و درست جلوی چشم همه بازدیدکنندگان و کارمندان، بدون اینکه کسی متوجه شود، تابلو را از موزه خارج می‌کنند. پس از پیدا شدن، نقاشی مونالیزا در موزه‌های مختلف ایتالیا به نمایش درآمد و سپس به فرانسه تحویل داده شد. داستان سرقت و گم شدن تابلو، باعث شد که مونالیزا بیش از پیش مشهور شود.

مونالیزا برای مدتی ممنوع‌الخروج می‌شود

بعد از حادثه سرقت، مسئولان موزه به‌هیچ‌وجه حاضر نبودند حتی برای لحظه‌ای تابلو را از موزه خارج کنند؛ اما جنگ جهانی و نگرانی بابت امنیت موزه باعث شد تا در طول جنگ، آن را به مکان امنی در حومه شهر پاریس منتقل کنند. پس از آن هم در سال 1963 و به درخواست ژاکلین کندی (Jacqueline Kennedy) همسر رئیس‌جمهور وقت ایالات متحده، تابلو برای نمایش در موز متروپولیتن به آمریکا برده می‌شود. مونالیزا، شش هفته در این موزه به نمایش گذاشته شد و روزانه 40 هزار نفر بازدیدکننده داشت. تابلو یک بار هم در سال 1974 برای نمایش به ژاپن و روسیه فرستاده شد.

حمله به تابلو مونالیزا

از زمانی که تابلو مونالیزا در موزه لوور، یکی از معروف‌ترین موزه‌های جهان به نمایش گذاشته شد، بارها با حمله مواجه شد. البته به‌دلیل شیشه محافظتی، این حملات صدمه زیادی به تابلو وارد نکردند؛ اما باعث شدند که مسئولان موزه، وقت و هزینه بیشتری برای ایمن‌تر کردن شرایط نگهداری تابلو صرف کنند. امروز، محفظه نگهداری تابلو از شیشه ضدگلوله ساخته شده و نفوذ به آن بسیار سخت است.

نخستین بار در سال 1965، فردی روی تابلو اسید پاشید. چند هفته بعد، فرد دیگری با سنگ به آن حمله کرد. در سال 1974 هم زنی با اسپری قرمز به محفظه حمله کرد تا به نحوه نصب تابلو که باعث می‌شد معلولان نتوانند تابلو را ببینند، اعتراض کند. البته نباید حمله سال 2009 را از قلم انداخت؛ زنی روس که با مهاجرتش به فرانسه مخالفت کرده بودند، یک لیوان به سمت تابلو مونالیزا پرتاب کرد. جالب است بدانید در سال 2022 نیز مردی که خود را شبیه به یک پیرزن کرده بود، به نزدیکی تابلو رفت و در اقدامی که به گفته خودش معترضانه بود، کیکی به شیشه این نقاشی مشهور مالید. آخرین حمله به این تابلو، مربوط به ژانویه 2024 می‌شود که دو تن از فعال‌های محیط‌زیست روی این تابلو سوپ پاشیدند.

حقایق جالب درباره مونالیزا

• اگر به چشم‌انداز و پس‌زمینه تابلو دقت کنید، افق‌ در یک خط فرضی، راست یا مستقیم کشیده نشده است؛ بلکه افق سمت چپ، پایین‌تر از افق سمت راست تابلو قرار دارد؛ بنابراین دو طرف چپ و راست تابلو مونالیزا هماهنگ نیست. در نتیجه زمانی که به‌سمت چپ تابلو عکس مونالیزا توجه می‌کنیم، به نظر زنی بلندقامت‌تر از سمت راست دیده می‌شود.

• در سال 1852، هنرمندی فرانسوی به نام Luc Maspero برای زن اسرارآمیز این تابلو خودکشی کرد. او خود را از طبقه چهارم هتل محل اقامتش بیرون انداخت. در نامه خودکشی نوشته شده: «سال‌هاست که ناامیدانه با لبخند او زندگی می‌کنم. دیگر ترجیح می‌دهم بمیرم.»

• از زمان نمایش در لوور، مونالیزا نامه‌های عاشقانه بسیاری دریافت کرده است. او امروز صندوق پستی خاص خود را دارد و نامه‌های عاشقانه به آدرس شخصی‌اش ارسال می‌شود.

• در سال 1910، فرد دیگری جلوی تابلوی مونالیزا اقدام به خودکشی کرد.

• در تحلیل صورت مونالیزا مشخص شده است که 83 درصد خوش‌حالی، 9 درصد نفرت و 2 درصد عصبانیت در چهره‌اش دیده می‌شود.

• در دنیا پدیده‌ای به نام توهم مونالیزا وجود دارد که باعث می‌شود احساس کنید چشم‌های شخصیت داخل نقاشی، حرکت شما را دنبال می‌کند.

سخن آخر

در این مطلب، علاوه‌بر اینکه دانستید مونالیزا کیست و چرا نقاشی مونالیزا معروف است، فهمیدید که تابلوی لبخند ژکوند اثر کیست. در بین اهالی هنر، تابلوی شام آخر را به‌عنوان پرآوازه‌ترین تابلوی مذهبی می‌شناسند و نقاشی مونالیزا را به‌عنوان معروف‌ترین نقاشی از یک چهره نام می‌برند. شاهکارهای هنری بی‌شماری در دنیا وجود دارند که هیچ‌کدام به‌اندازه این بانوی مسحورکننده، مشهور نیستند. عوامل بسیاری در این شهرت تأثیر دارد که ارزش هنری آن، فقط یکی از آن‌هاست. برداشت شما از تابلو مونالیزا چیست؟