زیارتگاه خالد نبی مجموعه ایست عجیب و تاریخی در استان گلستان 90کیلومتری شهرستان گنبد کاووس بر فراز قله کوه گوگجه داغ قرار دارد.
برای دیدن این مجموعه عظیم و جالب باید از راه کوهستانی گذر کنید تا به این مکان برسید بهترین فصل دیدن این مجموعه فصل بهار، بویژه اردیبهشت ماه است.
اصل ونصب حضرت خالدنبی علیه السلام
خالدبن سنان العبسی مشهوربه خالدنبی از قبیله "بنی بغیض "می باشد ونسب او به اسماعیل ذبیح علیه السلام می رسد. درکتاب ناسخ التوارخ نسب آن حضرت را اینطور نوشته اند که "خالدبن سنان بن غیث بن عیسی علیه السلام ازجمله پیغمبران بزرگ است ودر کتاب ارجاء وجماجم خالدبن سنان را از فرزندان مخزوم بن مالک عبسی دانسته اند ودر ادامه نوشته اند که در بنی اسماعیل پیامبری غیر از او قبل از حضرت محمد صلی الله علیه وآله وسلم نمی باشد.
مفسر بزرگ حنفی مذهب، شیخ اسماعیل حقی درباره محل آرامگاه حضرت خالد نبی اشاره می‌کند که: قبر خالد نبی در منطقه جرجان و بربلندی کوهی به نام کوه خدا قرار دارد.
زیارتگاه خالد نبی بصورت بنایی مسقف با پلان چهار ضلعی و تعدادی پنجره و در ورودی است، که در ورودی بقعه دارای طاق هلالی میباشد. پنجره‌ها و در ورودی فلزی (آهنی) ساده‌است. و بر هیچکدام از آنها کتیبه تزیین دیده نمی‌شود.
سقف آرامگاه خالد نبی از بیرون گنبدی مدور سبز رنگ و شلجمی شکل است که کمربند و گنبد داخل هم رفته‌است.
در داخل بقعه خالد نبی فقط صورت قبری ساده به شکل قبرهای پشته‌ای به ارتفاع حدود ۵/۱ متر دیده میشود. این قبر فاقد کتیبه تاریخی میباشد. سقف بقعه بر روی دو ستون فلزی استوار شده‌است. بر روی یکی از تاقچه‌های پنجره تعدادی سنگ‌های کوچک طبیعی از جنس سنگ‌های رودخانه‌ای گذاشته شده‌است. این سنگ‌ها توسط هیات امنای زیارتگاه و زائرین از محوطه بیرونی زیارتگاه و نیز از فضاهای گورستان قدیمی خالد نبی جمع آوری شده‌است، که نسبت به آنها باورها و اعتقاداتی وجود دارد که در جای خود اشاره میشود.
در اطراف بقعه خالد نبی تعدادی اتاق یا زائرسرا برای اقامت و استراحت زائرین و یک باب مسجد و چندین سرویس بهداشتی و تعدادی آب انبار ساخته شده‌است. ترکمن‌ها به این آب انبارها اصطلاحاً لاری می گویند. آب لاری ها توسط باران تامین و بوسیله شیروانی‌ها و لوله‌های آب باران داخل منزل هدایت می‌شوند.
آدرس آرامگاه: استان گلستان – شهرستان کلاله – به سمت "قره قوزی سفلی" و "یلی بدراق" – ۳۸ کیلومتری جاده خاکی را طی کنید تا به آرامگاه خالد نبی برسید.
دو شایعه در مورد مقبره خالدنبی و سنگ قبرهای اطراف آن وجود دارد، یکی اینکه حضرت خالد نبی و یارانش پس از فرا ر از دست کفار، به شمال و شمال شرق از خداوند خواست که یارانش را تبدیل به سنگ کند که بدست کفار نیفتند وشایعه دیگر آن است که حضرت، از خدا خواست که دشمنانش را تبدیل به سنگ کند.
این گورستان باستانی با منظره خیره‌کننده و عجیب ، آدمی را به اسرار همچنان ناشناخته تاریخ بازمی‌گرداند، گورستانی با حدود 600قبر منحصربه فرد و بی‌نظیر که هنوز قدمت دقیق آنها معلوم نیست.
سنگ مزارهای گورستان «خالد نبی» که طول آنها حداقل بین نیم تا حداکثر 5 متر است، با قطری بیش از 50 سانتی‌متر و وزنی بالغ بر 2 تن به‌صورت ایستاده و در شکل‌هایی تجریدی از سنگ یکپارچه حجاری و تراشیده شده است. که متاسفانه به خوبی مورد حفاظت و کاوش قرار نگرفته اند و تعداد زیادی از آنان دزدیده شده و آنچه باقی مانده تعداد کمی از کل آنان است.
قدمت این گورستان، طبق گفته محققان حدوداً به 1400 سال پیش می رسد، تاریخ سنگ مزارها در گورستان خالد نبی نا مشخص و مبهم است و اکثر سنگ مزارها ساده و فاقد کتیبه هستند. چنانچه نوشتاری هم بر روی آنها حجاری شده بود، به مرورزمان فرسوده و تخریب شده‌است.
در گورستان خالد نبی سنگ مزارهایی دیده میشود که به شکل کله قوچ حجاری و تراشیده شده‌اند. قوچ و شاخ قوچ در میان همه ترکمن‌ها و در قسمت‌های وسیعی از آسیای میانه بعنوان نماد قدرت شناخته شده‌است. قوچ در نظرها یک حیوان بسیار پر قدرت و اسطوره ای است و چون مظهر باروری بوده و در گله زایش بوجود می‌آورد، در نظر مردم محترم بوده‌است. قوچ نیز به عنوان یکی از حیوانات شاخدار، از حیوانات منسوب به خورشید محسوب می‌گردد. متداولترین نمادی که تا کنون قوم ترکمن آن را نگهداشته، نقش شاخ قوچ است: مظهر برکت و اقتدار و سمبل روح نیاکان.
این زیارتگاه هر چند به یکی از پیامبران مسیحی قبل از اسلام تعلق دارد ولی در روایات آمده است که دختر خالدنبی در سن پیری به حضور محمد (ص)آمده و مسلمان شده و حضرت رسول دختر خالدنبی را بسیار محترم دا شته است.
از قدیم یکی از چهار زیارتگاه مهم اقوام کوچ نشین ترکمن ها در سال های قبل بوده و امروزه نیز روستاییان و شهرنشینان ترکمن بسیار محترم است و کوچ نشینان کرد نیز امروزه آنرا بسیار احترام دارند و زیارت می کنند در این مکان که مکان زیارتی است یکی خالد نبی ودر کنار آن چوپان عطا و قبر پدر زن خالدنبی هر سه به فاصله بسیار نزدیک در روی سه بلندی قرار دارد این کوههای قسمت انتهایی کوههای کپه داغ محسوب می شوند که در قسمت شمال آن سونقی داغ یا کوه انتهایی قرار دارد . این کوه ها از نظر زمین شناسی هنوز مورد بررسی کامل قرار نگرفته و پس از آن به تپه های لسی نرم منتهی می شود.
آرامگاه چوپان آتای و عالم بابا
آرامگاه چوپان آتای، در مجموعه زیارتگاه خالد نبی در قسمت شرق آرامگاه خالد نبی قرار دارد بر بلندای منطقه کوهستانی گوگجه داغ ، منظره های بسیار زیبای این منطقه همه را به حیرت می آورد. چوپان آتای شبان خالد نبی یا یکی از اولیای گمنام و یا یکی از همراهان وی بوده است، که همگی آنها مورد توجه واحترام ترکمن‌ها می‌باشند. کمی دورتر از زیارتگاه خالد نبی و بر سر قلعه مسلط هزاره دره شمالی، آرامگاه چوپان آتای وجود دارد. این آرامگاه بصورت بنایی ساده، با پلان چهار ضلعی است، که در هر ضلع آن یک پنجره با طاق هلالی میباشد.
بقعه عالم بابا که از او به عنوان پدر همسر خالد نبی، یاد شده است، از حیث شکل و پلان همانند بقعه چوپان آتای، ساخته شده‌است. این بقعه بصورت بنایی ساده چهار ضلعی که در هر ضلع آن یک پنجره وجود دارد. پنجره ضلع جنوبی آن تبدیل به مدخل و در ورودی با طاق هلالی شده‌است. سقف و گنبد این بقعه نیز مشابه گنبد بقعه چوپان آتای است. در داخل بقعه فقط صورت قبری ساده بدون کتیبه دیده میشود.
در برابر در ورودی بقعه درخت کهنسالی قرار دارد که زائرین برای برآورده شدن حاجات خود به آن دخیل می بندند.
منبع: روزنامه ایران و وبلاگ جغرافیای ترکمن صحرا
