تنگه واشی یا تنگه ساواشی یکی از زیبا ترین تفرجگاه های ایران است. تنگه واشی در 17 کیلومتری فیروزکوه واقع است (فیروزکوه در فاصله 125 کیلومتری تهران است).این منطقه در استان تهران و در نزدیکی مرز استان مازندران قرار گرفته و به دلیل زیباییهای فراوان از مکانهای دیدنی تهران میباشد.
وقتی در میان صخره های سر به فلک کشیده تنگه واشی قدم میزنید در حالی که هیچ اثری از آفتاب در تابستان نیست و وقتی پاهایتان تا زانو و شاید تا کمرتان در آب سرد تنگه واشی است گویی به دنیای دیگری رفته اید و از گرما و شلوغی تابستان رهایی یافته اید.شاید یکی از جذابترین بخش های سفر به تنگه واشی حرکت در رودخانه ای است که در بین یک دره سنگی قرار دارد.
با توجه به نزدیکی تنگه واشی به شهر تهران، امکان مسافرت یک روزه به این منطقه وجود دارد و بویژه در تابستان هزاران نفر از ساکنین استان تهران و دیگر استان های اطراف به این منطقه مسافرت می کنند.
برای رفتن به تنگه ساواشی در کیلومتری ۲ جاده فیروزکوه ـ تهران، پس از ورود به یک جاده فرعی و طی حدود ۹ کیلومتر، روستای جلیزجند نمایان می گردد. این روستا در حاشیه یک دشت سرسبز با مزارع گندم و سیب زمینی و باغات مختلف بنا شده است. بعد از عبور از روستا و طی حدود ۴ کیلومتر در جاده ای که میان دشت و در کنار جوی های پر از آب زلال، احداث شده، محل پیاده روی تنگه ساوشی شروع می شود. بعد از عبور از تنگه اول و گذر از دشتی زیبا، تنگه دوم قرار گرفته که حدود ۲ کیلومتر با تنگه اولی فاصله دارد. این تنگه هم مانند تنگه اول چشم نواز است و از دیواره های سنگی آن در نقاط مختلف چشمه های آب زلال و خنک به سمت پایین روان است.
در سال های اخیر، بسیاری از موسسه های توریستی، اقدام به برگزاری تورهای گوناگونی در این منطقه نموده اند که همین امر باعث افزایش شهرت و معروفیت این منطقه شده است.
تنگه واشی علاوه بر برخورداری از منابع زیبای طبیعت دارای چند اثر تاریخی نیز هست. در این تنگه باریک یک کتیبه از 3 کتیبه معروف دوران قاجار به یادگار مانده است.
یکی از این کتیبه ها در جلیلز جند تنگه واشی قرار دارد و 2 کتیبه دیگر در چشمه علی شهرری و تونل وانه در جاده هراز قرار دارند. هر 3 کتیبه به دستور فتحعلی شاه قاجار حکاکی شده اند.
فتحعلی شاه با دیدن نقش برجسته های دوره ساسانی 3 نفر به نام های حجارباشی، نقاش باشی و معمارباشی را مسیول ساخت 3 کتیبه در تهران کرد که نام هر سه تن در گوشه های کتیبه ها نمایان است.
کتیبه واقع در تنگه ساواشی دارای ابعاد شش در هفت متر است که وقایع زمان فتحعلی شاه دور تا دور کتیبه روایت شده است. بزرگ ترین نقش برجسته این کتیبه ها، نقش شکارگاه با تصویر اسب، نیزه و شکارهایش است که در اطراف آن می توان عباس میرزا، علی قلی میرزا و علی نقی میرزا پسران فتحعلی شاه و همچنین نوادگانش را در حال شکار دید.ساخت کتیبه جلیل جند 3 سال به طول انجامید و دارای قدمتی 185 ساله است و به گونه ای در دل کوه حک شده که از بارش باران و تابش آفتاب در امان بوده است.
یکی از سوغاتی های روستای جلیزجند یا همان ساواشی "دوغ پنج گیاه" است.این دوغ محلی حاوی گیاهان معطر آویشن ، نعناع ، کاکوتی ، پونه صحرایی و پونه جنگلی است. رب آلوچه و لواشک ترش هم از دیگر سوغاتی های تنگه واشی است
.
منبع: وبسایت آریازمین
