معبد آتش بی پایان ، از اصفهان تا باکو ‏

واژه آتشگاه واژه‌ای اصالتاً فارسی است؛ این واژه در جمهوری آذربایجان نیز گفته می‌شود.آتشگاه باکو ساختمانی قلعه مانند در منطقه سوراخانی شهر باکو در آذربایجان است. این آتشگاه 30 کیلومتر از مرکز شهر باکو فاصله دارد. اگرچه چهره کنونی این آتشگاه به قرن 17 و 18 باز می گردد اما قدمت و تاریخ این منطقه بیشتر از اینهاست. همانند سایر آتشگاهها ، اینجا نیز مکان مقدسی برای زرتشتیان بوده است.

آتشگاه باکو روی میدان گازی طبیعی بنا شده بنابراین از ابتدا گاز بطور طبیعی از هفت دریچه طبیعی در این محل بیرون می‌آمده و سبب آتش‌های طبیعی می‌گشته‌است. امروزه صرفاً برای افزایش جاذبه گردشگری از شهر باکو به این محل گاز طبیعی کشیده شده‌است و آتش این آتشگاه با این گاز روشن می‌شود.

سوراخانی ، نام شهری که آتشگاه در آن واقع شده است ، نیز ریشه در فارسی دارد. برخی بر این باورند ریشه این کلمه سوراخ است که به خاطر وجود این حفره های آتش با نام سوراخ مقدس خوانده شده است ، برخی دیگر نیز معتقدند سوراخانی ریشه در کلمه سرخ دارد که در گذشته سورخ خوانده می شده و اشاره به آتش سرخی دارد که همیشه در این منطقه برقرار بوده است. نام تاریخی کشور آذربایجان نیز Odlar Yurdu به معنای " سرزمین آتش " بوده است.

قدمت این آتشگاه را قرن 7 می دانند ، چرا که در نوشته های تاریخی ارمنی ها در این قرن اشاره ای به مکانی با نام Yotnporakyan Bagink به معنای " سرزمینی با هفت سوراخ مقدس " شده است که برخی معتقدند اشاره به این آتشگاه دارد. همچنین در نوشته های تاریخی قرن 8 ، شهر باکو با نام آتشی باگوان ( Atshi-Baguan ) خوانده شده است که آن را به آتش باگوان معنا می کنند. کلمه " باگوان" نیز از کلمه باگا به معنای " خدا " در زبان فارسی قدیمی گرفته شده است.

همچنین یک گردشگر آلمانی که در سال 1683 به سوراخانی سفر کرد در سفرنامه خود از این منطقه با نام " هفت سوراخ با آتش بی انتها " یاد کرده است. تا قرن 18 زرتشتیان ایرانی از این آتشگاه بازدید می کردند. این را می توان از نوشته های فارسی که سردر ورودی این معبد  نوشته شده اشت متوجه شد که درباره بازدید زرتشتیان از اصفهان می گوید.

آتشی صف کشیده همچون دک

جیی بِوانی رسیده تا بادک

سال نو نُزل مبارک باد گفت

خانۀ شد رو سنامد (؟) سنة ۱۱۵٨

سال 1158 همزمان با سال 1745 در نظر گرفته شده است و بوان نیز نام یک روستا در نزدیکی اصفهان بوده است که امروزه با نام بوانات شناخته شده است. کلمه بادک نیز به معنای بادکوبه است چرا که در قرن 17 و 18 شهر باکو با نام بادکوبه خوانده می شد. این نوشته اشاره به این دارد که مردمانی از روستای بوان اصفهان در ماه سنبله ( شهریور ) 1158 به این منطقه در باکو آمده و این خانه را بنا کرده اند. در گاهشمار زرتشتی قدیمی نیز سال نو در سال 1745 میلادی در ماه آگوست بوده است که همان ماه شهریور است و با تبریک گفتن سال نو در این نوشته همخوانی دارد.

در حقیقت در قرن 18 کاروانسراها ، سلول ها و معابد به آتشگاه های سوراخانی اضافه شدند و در نهایت در قرن 19 چهره کنونی این منطقه شکل گرفت.

این محل از مجتمع پنجگانه‌ای تشکیل می‌شود که دارای یک حیاط است که توسط خانه‌های روحانیان زرتشتی محاصره شده‌است. در وسط حیاط محرابی وجود دارد که در قرن‌های ۱۷ و ۱۸ بنا شده‌است. این محل در سال ۱۸۸۳ هنگامی که تاسیسات نفت و گاز طبیعی در مجاورت آن تاسیس شد، بحال متروکه درآمد و در سال ۱۹۷۵ به موزه تبدیل شد و امروزه هر سال ۱۵۰۰۰ گردشگر به دیدن این آتشگاه می‌آیند. آتشگاه باکو در سال ۱۹۹۸ نامزد رفتن به فهرست میراث جهانی یونسکو شد.

منابع : ویکی پدیا ، advantour