تفاوت ویزا و پاسپورت چیست؟ بررسی کامل کاربرد، اعتبار و ضرورت هردو

سفرهای بین‌المللی همیشه با اصطلاحات و مدارک مختلفی همراه هستند که ممکن است برای بسیاری افراد گیج‌کننده باشند. پاسپورت و ویزا دو مدرک بسیار مهم و پرکاربرد در این زمینه هستند که هرکدام نقش متفاوتی در روند سفر ایفا می‌کنند. در این مطلب از لست‌سکند قصد داریم تفاوت‌های اصلی پاسپورت و ویزا را به زبان ساده توضیح دهیم تا بتوانید بهتر با این مفاهیم آشنا شوید و سفر بدون دغدغه‌تری داشته باشید.

تفاوت پاسپورت و ویزا چیست؟

پاسپورت یک سند هویتی است که توسط کشوری که در آن ساکن هستید، صادر می‌شود. در مقابل، ویزا مجوزی است که برای ورود به کشوری که قصد سفر به آن را دارید، باید تهیه کنید. پاسپورت برای سفر به خارج از کشور الزامی است؛ اما داشتن آن به‌تنهایی اجازه ورود به همه کشورهای دیگر را نمی‌دهد.

برای ورود به بسیاری از کشورها، علاوه‌بر پاسپورت، باید ویزا نیز دریافت شود. البته برخی از کشورها جزو لیست کشورهای بدون نیاز به ویزا برای ایرانیان هستند و شما برای سفر به آن‌ها، فقط به پاسپورت احتیاج دارید. پس اگر بخواهیم به‌صورت ساده‌تر تفاوت ویزا و پاسپورت را بگوییم، پاسپورت اعتبار بین‌المللی فرد را نشان می‌دهد؛ اما ویزا اجازه ورود به یک کشور را فراهم می‌کند. بدون پاسپورت نمی‌توانید ویزا بگیرید؛ اما اگر پاسپورت هم داشته باشید، لزوماً به این معنا نیست که حتماً می‌توانید ویزا بگیرید.

پاسپورت چیست و چه کاربردی دارد؟

پاسپورت یا همان گذرنامه، یک سند رسمی است که توسط دولت هر کشور برای شهروندان خود صادر می‌شود. این مدرک هویت فرد را تأیید می‌کند و اجازه سفر بین‌المللی را فراهم می‌سازد. به‌عبارت دیگر هنگام عبور از مرزها، پاسپورت برای شناسایی و ثبت ورود و خروج استفاده می‌شود. همچنین در برخی موارد می‌تواند به‌عنوان مدرک شناسایی در داخل کشور هم کاربرد داشته باشد.

ویزا چیست و چه کاربردی دارد؟

ویزا مجوزی است که توسط کشور مقصد برای مسافرانی صادر می‌شود که قصد ورود به همان کشور مقصد را دارند. ویزا در واقع اجازه ورود و اقامت در کشور مقصد یا عبور از آن کشور مد نظر است. این مدرک معمولاً داخل پاسپورت ثبت می‌شود و یا مانند ویزای تایلند الکترونیکی است و فقط مهر ورود و خروج در پاسپورت درج می‌شود. ویزاها انواع مختلفی دارند مانند ویزای توریستی، تحصیلی، کاری یا ترانزیتی. داشتن ویزا نشان‌دهنده موافقت اولیه کشور مقصد با ورود فرد است؛ اما تضمینی برای ورود قطعی نیست. در کنترل مرزی، افسر مهاجرت می‌تواند به‌دلیل وجود موارد غیرمجاز، اجازه ورود نهایی را صادر یا رد کند.

انواع پاسپورت

پاسپورت انواع مختلفی دارد؛ زیرا افراد با موقعیت‌ها، اهداف و شرایط متفاوتی سفر می‌کنند. مثلاً یک دیپلمات، یک پناهنده یا یک گردشگر عادی، هرکدام به مدارک و امتیازاتی متناسب با وضعیت خود نیاز دارند. تنوع پاسپورت‌ها کمک می‌کند سفرها به‌صورت قانونی، هدفمند و متناسب با نوع مأموریت یا اقامت انجام شوند.

قوی‌ترین پاسپورت جهان متعلق به کجاست؟

• پاسپورت عادی (Ordinary Passport): برای عموم مردم صادر می‌شود و برای سفرهای توریستی، کاری یا تحصیلی کاربرد دارد.

• پاسپورت سیاسی یا دیپلماتیک (Diplomatic Passport): ویژه دیپلمات‌ها و مقام‌های بلندپایه دولتی است و معمولاً با امتیازاتی مانند معافیت از ویزا همراه است.

• پاسپورت خدمت یا رسمی (Service/Official Passport): برای کارمندان دولتی صادر می‌شود که به مأموریت‌های رسمی در خارج از کشور اعزام می‌شوند.

• پاسپورت اضطراری (Emergency Passport): در مواقع فوری مثل گم‌شدن پاسپورت در سفر یا نیاز فوری به بازگشت به کشور صادر می‌شود و اعتبار محدودی دارد.

• پاسپورت موقت (Temporary Passport): برای سفرهای کوتاه‌مدت یا شرایطی که پاسپورت دائمی هنوز آماده نیست صادر می‌شود؛ مشابه پاسپورت اضطراری اما معمولاً با کاربرد گسترده‌تر.

• پاسپورت خانوادگی (Family Passport): در گذشته برای یک خانواده (مثلاً پدر، مادر و فرزندان) یک پاسپورت مشترک صادر می‌شد؛ اما این حالت امروزه تقریباً منسوخ شده است.

• پاسپورت دوگانه (Dual Passport): برای افرادی که تابعیت دو کشور را دارند و از دو پاسپورت مجاز استفاده می‌کنند (در کشورهایی که تابعیت دوگانه را می‌پذیرند).

• پاسپورت ویژه (Special Passport): در برخی کشورها برای افراد خاص مانند نمایندگان مجلس، شخصیت‌های فرهنگی یا مشاوران دولتی صادر می‌شود.

• پاسپورت پناهندگی (Refugee Passport): برای پناهندگان یا افرادی که تابعیت مشخصی ندارند صادر می‌شود. طبق کنوانسیون ژنو، با نام پاسپورت "Nansen" هم شناخته می‌شود.

• پاسپورت سرمایه‌گذاری (Investor Passport): در برخی کشورها با سرمایه‌گذاری یا خرید ملک می‌توان تابعیت و پاسپورت دریافت کرد (مثلاً در کشورهای حوزه کارائیب یا برخی کشورهای اروپایی).

انواع ویزا

ویزا نیز انواع مختلفی دارد؛ زیرا افراد با اهداف، مدت اقامت و شرایط قانونی متفاوت وارد کشورها می‌شوند. برای سفرهای تفریحی، کاری، تحصیلی، درمانی یا حتی عبور موقت (ترانزیت) نیاز به ویزاهایی با شرایط خاص است. این تنوع کمک می‌کند کشورها بتوانند ورود و خروج افراد را براساس نیاز، امنیت و قوانین خود مدیریت کنند.

آشنایی با گران‌ترین ویزاهای دنیا

• ویزای یک‌بار ورود (Single Entry Visa): اجازه یک‌بار ورود به کشور مقصد را می‌دهد و پس از خروج، باید ویزای جدید گرفت مانند ویزای دبی.

• ویزای چندبار ورود (Multiple Entry Visa): اجازه ورود و خروج متعدد در مدت اعتبار ویزا را فراهم می‌کند.

• ویزای ترانزیت (Transit Visa): برای عبور کوتاه‌مدت از یک کشور به مقصد نهایی صادر می‌شود و اقامت طولانی نمی‌دهد.

• ویزای توریستی (Tourist Visa): برای سفرهای تفریحی و گردشگری کوتاه‌مدت صادر می‌شود.

• ویزای کاری (Work Visa): مجوز اشتغال و کار در کشور مقصد را به متقاضی می‌دهد.

• ویزای تحصیلی (Student Visa): برای تحصیل در مؤسسات آموزشی کشور مقصد صادر می‌شود.

• ویزای خانوادگی (Family Visa): برای پیوستن به اعضای خانواده مقیم در کشور مقصد صادر می‌شود که در ویزای کانادا بسیار پرطرفدار است.

• ویزای دیپلماتیک و رسمی (Diplomatic/Official Visa): برای مقامات رسمی و دیپلمات‌ها با امتیازات خاص صادر می‌شود.

• ویزای سرمایه‌گذاری (Investor Visa): به افرادی که سرمایه‌گذاری می‌کنند اجازه اقامت یا کار می‌دهد.

• ویزای مذهبی یا زیارتی (Religious Visa): برای انجام فعالیت‌های مذهبی یا زیارت در کشور مقصد صادر می‌شود.

• ویزای درمانی (Medical Visa): برای افرادی صادر می‌شود که به منظور درمان پزشکی به کشور مقصد سفر می‌کنند که این مورد برای ویزای آلمان نسبتاً پرتقاضا است.

• ویزای فرهنگی یا هنری (Cultural/Artist Visa): برای شرکت در فعالیت‌های فرهنگی، هنری یا ورزشی صادر می‌شود.

• ویزای اقامت موقت یا دائم (Temporary/Permanent Residence Visa): برای اقامت بلندمدت یا دائم در کشور مقصد صادر می‌شود.

• ویزای E-2: یک نوع ویزای سرمایه‌گذاری غیرمهاجرتی ایالات متحده آمریکا است که به شهروندان کشورهایی داده می‌شود که با آمریکا قرارداد تجاری یا سرمایه‌گذاری دوجانبه (treaty) دارند.

• ویزای شنگن: ویزای شنگن مجوزی برای سفر آزاد به ۲۷ کشور اروپایی عضو منطقه شنگن بدون نیاز به ویزای جداگانه برای هر کشور است.
  

ویزای شنگن چیست؟

چگونه پاسپورت بگیریم؟

برای دریافت پاسپورت حتماً باید به یکی از دفاتر پلیس +۱۰ مراجعه کنید. مدارکی که برای گرفتن پاسپورت نیاز دارید: شامل شناسنامه، کارت ملی و رضایت‌نامه‌ای است که خانم‌های متأهل، پسران مشمول سربازی و افراد زیر 18 سال باید ارائه کنند. عکس بیومتریک در همان دفتر از شما گرفته می‌شود و در پاسپورت از همان عکس استفاده خواهد شد. پس سعی کنید هنگام مراجعه به پلیس +10 پوشش مناسب و ظاهر آراسته داشته باشید.

هزینه صدور پاسپورت در لحظه از شما دریافت می‌شود و مواردی قانونی مانند ممنوع‌الخروجی ازطریق شماره ملی شما چک خواهد شد. بعد از تحویل همه مدارک و ثبت آن‌ها، پاسپورت شما ظرف 5 تا ۱۴ روز کاری آماده می‌شود. اعتبار پاسپورت ۵ سال است. برای اطلاع از جزئیات بیشتر می‌توانید به مطلب شرایط گرفتن پاسپورت مراجعه کنید.

چگونه ویزا بگیریم؟

تا اینجا متوجه شدیم که ویزا چیست و انواع ویزا را هم معرفی کردیم. حالا نوبت آن است که راجع‌به چگونگی اخذ ویزا برای ایرانیان صحبت کنیم. پس اگر برایتان سؤال شده که دریافت ویزا چگونه است، این قسمت را از دست ندهید.

• دریافت ویزا ازطریق سفارت: مراجعه مستقیم به سفارت، روشی مطمئن برای دریافت انواع ویزا است. خوب است بدانید برای ورود به بعضی کشورها ملزم به انگشت‌نگاری و مراجعه به سفارت هستید.
  

• دریافت ویزا ازطریق آژانس مسافرتی: آژانس‌های مسافرتی معتبر می‌توانند در دریافت ویزاهای توریستی برای کشورهای خاص نقش واسطه داشته باشند. این روش معمولاً ساده‌ و سریع‌تر است و شامل خدماتی مانند ترجمه مدارک، ثبت وقت سفارت و پیگیری مراحل اداری می‌شود.

• دریافت ویزا به‌صورت آنلاین: e-Visa یا ویزای الکترونیکی نوعی ویزاست که بدون نیاز به مراجعه حضوری به سفارت، به‌صورت آنلاین دریافت می‌شود. پس از ثبت‌نام و پرداخت هزینه در وب‌سایت رسمی کشور مقصد، ویزا به ایمیل شما ارسال می‌شود.
  

• دریافت ویزا در فرودگاه مقصد: ویزای فرودگاهی (Visa on Arrival) نوعی ویزاست که پس از رسیدن به فرودگاه کشور مقصد صادر می‌شود. مسافر با ارائه مدارک لازم، ویزا را در همان محل دریافت می‌کند.
  

فرق گذرنامه زیارتی و پاسپورت

گذرنامه زیارتی، نوعی گذرنامه موقت است که معمولاً برای سفرهای خاص مذهبی (سفر به عراق برای اربعین) صادر می‌شود. این گذرنامه فقط برای همین مقاصد معتبر است و امکان استفاده برای سفر به دیگر کشورها را ندارد. فرق گذرنامه زیارتی و پاسپورت نیز همین مورد است. داشتن پاسپورت به شما اجازه می‌دهد که با داشتن ویزا (درصورت لزوم) در سطح بین‌الملل سفر کنید؛ اما اگر گذرنامه زیارتی داشته باشید، فقط حق ورود به همان مقصد را دارید و بعد از پایان سفر اربعین، از اعتبار ساقط خواهد شد.

کلام آخر

با درک تفاوت ویزا و پاسپورت، می‌توانید برنامه‌ریزی دقیق‌تری برای سفرهای بین‌المللی خود داشته باشید و از مشکلات احتمالی جلوگیری کنید. به همین دلیل، پاسپورت و ویزا را به‌طور جامع بررسی و سعی کردیم شما را با همه تفاوت‌های این دو آشنا کنیم. حالا که به انتهای مطلب رسیده‌ایم، خوش‌حال می‌شویم تجربه‌ مرتبط یا دیدگاهتان را درباره ویزا و پاسپورت بدانیم.