خویسان نخستین افرادی بودند که در جنوب آفریقا زندگی می کردند و تاریخ آنها بسیار جالب و آموزنده می باشد و می تواند نکات زیادی را از آن زمان برای ما بازگو کند.
مدتها قبل از اینکه اولین مهاجران اروپایی به سواحل آفریقای جنوبی وارد شوند، گروه های مختلفی از مردم وجود داشتند که در سرتاسر این سرزمین پراکنده شده بودند. این افراد که امروزه، خویسان (Khoisan ) نام دارند، شکارچیان و کشاورزان ماهری بودند که از طریق زمین هایشان امرار معاش می کردند. با این حال، به رغم حضور آنها در این سرزمین، بارها توسط دیگران مورد حمله قرار گرفتند و حتی پس از سقوط آپارتاید در آفریقای جنوبی به یکی از فراموش شده ترین قوم ها تبدیل شدند.
دو گروه مختلف از مردم
نام خویسان ترکیبی از دو گروه خویچه و سان است که فرهنگ ها و زبان های مشابه داشتند. اما آنها به هیچ وجه مردمی با روابط عمومی بالا نبودند و رابطه ی خیلی خوبی با همدیگر نداشتند. در حقیقت، آنها به طور انحصاری قوم خود را اداره می کردند و به منظور از دست ندادن زمین هایشان، از ابزارهای جنگی مختلف استفاده می کردند. هر گروه راه های مختلفی داشت و وسائل زندگی کردن وی متفاوت بود.
قوم خویچه در زمینه کشاورزی و عشایری مهارت داشت. گله های بزرگ نگهداری شده از گاو در سراسر کشور در اختیار داشتند و شواهد نشان می دهد که آنها از بوتسوانا به آفریقای جنوبی مهاجرت کرده اند. بعضی از افراد این قوم به قله ها رفتند، در حالی که بخشی دیگر از آن ها به سمت جنوب شرقی و به سمت سرزمین های کنار دریا در آفریقای جنوبی رفتند.
از سوی دیگر، سان، مناطق تحت پوشش زیادی همانند بوتسوانا، نامیبیا، زامبیا، زیمبابوه، آفریقای جنوبی و لسوتو داشت. آنها شکارچیان ماهری بودند. ساکنان سان مردم نیمه عشایری بودند که به صورت فصلی به مناطق جدیدی حرکت می کردند که در آن فصل آب داشته باشد.
اولین مردم این کشور برای دو هزار سال قبل هستند.
باستان شناسان آثار هنری را کشف کرده و باز سازی کرده اند که نشان می دهد این قوم یکی از قدیمی ترین ها در جهان است. اگرچه خیلی از آثار باستانی متعلق به آن ها از بین رفته است اما هنوز در جنوب آفریقا مکان هایی وجود دارد که این آثار قابل مشاهده است.
مهارت ها و دانش قابل توجه
بسیاری معتقدند قوم خویسان، دانش و بینش های باور نکردنی در مورد حیوانات وحشی و محیطی که در آن ساکن بودن، داشته اند. توانایی آنها برای استخراج مواد مغذی از گیاهان به ظاهر به درد نخور و زنده ماندن در محیط های خشک و یا غیر قابل انعطاف باور نکردنی است. بسیاری از دانشمندان؛ از دانش جامع در مورد ارزش دارویی گیاهان و استفاده از مواد طبیعی برای درمان صدها بیماری بدون داروهای مدرن، توسط این قوم تعریف می کنند.
در بخش شکار، آن ها جالب ترین ادوات شکار را داشتند که تیرهای زهر آلود یکی از این ادوات خلاقانه بود.
از زمان ورود اولین مهاجران اروپایی، قوم خویسان از شرایط نامعلوم، نامطلوب و نامناسبی برخوردار شدند. نام های توهین آمیز، طبقه بندی شده و ساده سازی شده ی زیادی به آن ها تعلق گرفت تا نهایتا نام ترکیبی خویسان (Khoisan) تصویب شد.
کاهش شدید نسل این قوم با تغییرات اقلیمی و ورود مهاجران اروپایی
این اتفاق با ورود اروپایی ها در اواسط دهه 1600 افتاد. که درواقع ورود اروپایی ها شروع وحشتناکی برای قوم خویسان بود. مهاجران ادعا می کنند که با ورودشان این قوم پیشرفت کردند اما اصلا این طور نبود. برخی از مهاجران مرزها و حصارهایی را در اطراف اموال تازه به دست آمده شان کشیدند تا مانع از عبور قوم خویسان از طریق زمینشان شوند. بسیاری از مهاجران به طور مستقیم مردم این قوم را آزار می دادند.
اختلال در الگوهای چریدن، بهره برداری از منابع طبیعی، گسترش بیماری های وارد شده و درگیری های مختلف، تأثیر مستقیمی بر جمعیت خویسان داشت. در طول سال های پس از آن، جمعیت آنها به شدت کاهش یافت.
چندین سال بعد از ورود آپارتاید، خویسان را سرکوب کرد و به سرعت تبدیل به یکی از تهدیدات فرهنگی شد.
تغییرات اقلیمی نیز تأثیر مستقیم بر خویسان داشت. 22000 سال پیش، زمانی که آنها برای اولین بار در جنوب آفریقا زندگی می کردند، زمین مرطوب، بارور و پر از دانه های وحشی داشتند. همه اینها خشک شدند.
دموکراسی نیز خویسان را نابود کرد!
اگر چه بسیاری فکر می کنند که ظهور دموکراسی در آفریقای جنوبی منجر به پیشرفت بهتر خویسان شده است ، بسیاری از رهبران این گروه ادعا می کنند که چنین نیست.
قانون مجازات زمین در جنوب آفریقا، که هدف آن کمک به سرزمین های از دست رفته ی خویسان توسط مهاجران اروپایی بود، در تاریخ 1913 یعنی سالها پس از آنکه بسیاری از مهاجران اروپایی زمین ها را از قوم خویسان گرفتند، قانون منع غصب سرزمین های قوم خویسان را تصویب کرد که عملا دیگر فایده ای نداشت.
خویسان کت و شلوار پوشیدند، اما زبان آنها به رسمیت شناخته نشد!
رهبران خوی و سان، علیرغم مشاهده ی این پیشرفت ها ، معتقدند که دولت آفریقای جنوبی آن ها را نادیده می گیرد. رهبران سیاسی به ندرت با اعضای این گروه ملاقات می کنند و زبان های مختلفی که توسط خویسان صحبت می شود به عنوان بخشی از 11 زبان رسمی در کشور شناخته نمی شوند.
شاید ما شاهد مرگ یک فرهنگ هستیم
امروز خویسان برای حفظ شیوه سنتی خود، تلاش می کند و ما در حال حاضر شاهد پایان شیوه زندگی شکارمآبانه ی آن ها هستیم. بسیاری از آنها شروع به استفاده از شیوه های جدید و مدرن کرده اند و به کشاورزی و دام پروری نمی پردازند .
البته این بدان معنی است که بسیاری از مهارت ها و بینش های اصلی این قوم، به خصوص در مورد شکار و جمع آوری غذا، از دست می رود.
اعتراض به ساختمان های غیر دولتی
به دلیل این نادیده گرفتن مداوم و نادیده انگاشتن سرسختانه آنها از سوی سیاستمداران کنونی، گروهی از نمایندگان خانه سلطنتی خویسان از سراسر کشور برای اعتراض به ساختمان های غیر دولتی در پرتوریا اقدام کردند. این گروه همچنین ادعا می کند که رهبران سنتی به خوبی نتوانسته از لایحه هایی که به نفع این قوم است، دفاع کنند.
گروه کوچکی از معترضان خارج از ساختمان اتحادیه های کشور می گویند که آماده مرگ هستند و اگر دولت خواسته های آن ها را برآورده نسازد، خود را خواهند کشت.
نقشه پراکندگی قوم خویسان
منبع: theculturetrip
