در گذشته کاروانسراها نقش به سزایی در اسکان و مسافرت مردم ایفا می‌کرده‌اند. اما اکنون همین کاروانسراها بخشی از جاذبه‌های مهم گردشگری ایران را تشکیل می‌دهند. کاروانسراها عموما ورودی‌های عظیم و بلند داشتند و مربع شکل طراحی می شدند. در بخش ایرانگردی امروز قصد داریم به یکی از این کاروانسرها، یعنی کاروانسرای دیرگچین سری بزنیم، پس همراهمان باشید.
در میان کاروانسراهای ایران، دیر گچین از از مهم ترین کاروانسراها به لحاظ تاریخی و معماری است و لقب مادر کاروانسراهای ایران را به خود اختصاص داده است. این کاروانسرا پیشینه ی طولانی دارد و از جاذبه‌های مهم استان قم به شمار میرود.
دیر گچین در طول زمان مامن مسافران زیادی بوده است که خسته از راهی طولانی، مدتی را در این مکان امن و زیبا می گذراندند. این کاروانسرا به زمان اردشیر بابکان برمی‌گردد و به عنوان دژی مستحکم در مسیر جادهی پر رفت و آمد ابریشم قرار داشت اما سالها بعد کاربریاش تغییر پیدا کرد و به کاروانسرا تبدیل شد.
کاروانسرای دیر گچین ۱۲ هزار هکتار است. موقعیت مکانی این کاروانسرا با توجه به مسیر تردد کاروانیان در جاده، مناسب است. هنگام ورود به آن یک هشتی را می بینید که به حیاط مرکزی منتهی می شود. این مجموعه بزرگ از بخش های زیادی مثل مسجد، حمام، هشتی، حجره، اتاق، دکان، چندین برج، حیاط خلوت، ورودی، ایوان، شترخوان، آسیاب سنگی و فضای اقامتی تشکیل شده است. بیرون مجموعه نیز دارای قبرستان، آب انبار و یک کوره آجر پزی است. در گرداگرد این کاروانسرا دیواری مربعی شکل ساخته شده که ۵ متر ارتفاع، ۱ متر عرض و ۸۰ متر طول دارد.
این کاروانسرای زیبا، حالا در سکوت به رهگذرانی مینگرد که گذشتهی پر رونق آن را به یاد نمی‌آورند!
