پرچم کشورها یکی از موضوعات جذابی است که در مورد کشورهای سراسر دنیا میتوانید در مورد آن بخوانید. هر پرچم، تاریخچهای دارد و رنگها و نشانههای به کار رفته در آن، هر کدام سمبل مفهومی است که تاریخ و فرهنگ آن کشور را معرفی میکند. چرا این همه پرچم در دنیا وجود دارد؟ رایجترین نشانه های روی پرچمها چیست؟ رنگ پرچم ها نشانه چیست؟ سوالهای زیادی در مورد پرچم کشورهای جهان وجود دارد که در ادامه به تعدادی از آنها پاسخ میدهیم.
چرا انسانها شروع به استفاده از پرچم کردند؟
در تمدنهای اولیه، گروههای خاصی از مردم، نیزهها و سپرها و وسایلی تزیین شده داشتند که سمبلهای فرهنگی آنها را نشان میداد. بعدها کم کم از روبان، چرم یا ابریشم برای تزیین این وسایل استفاده کردند تا گروه خود را از دیگر گروهها، متمایز کنند. اولین کاشفان سرزمینهای دور و نزدیک نیز وقتی برای اولین بار وارد سرزمینی میشدند، صلیب، علامت یا تندیسی آنجا میگذاشتند. ولی بعدها از پرچم استفاده کردند تا حضور خود را علنا نشان دهند و حاکمیت خود را ثابت کنند.
چرا کشورها از پرچم استفاده میکنند؟
پرچمها نشان میدهند که ما به یک سازمان، مجموعه و جامعه تعلق داریم؛ مجموعهای که دارای فرهنگ، اعتقادات، اهداف و قوانین مشترک است. پرچم ها نمادهای ملی هستند. هر کشوری برای خود پرچمی به عنوان نماد ملی انتخاب کرده است که با دیگر پرچمها تفاوت دارد.
پرچمها در تعدادی از مهمترین رویدادهای تاریخی دنیا هم حضور داشته اند. مثلا نیل آرمسترانگ اولین انسانی بود که به ماه پا گذاشت و اولین قدمها را روی سطح ماه در سال ۱۹۶۹ برداشت. او پرچم آمریکا را روی ماه نصب کرد. در تصویر زیر میتوانید عکسی از این رویداد تاریخی را ببینید.
سر ادموند هیلاری و شرپا تنزینگ نورگای، اولین کسانی بودند که از اورست صعود کردند و روی قله بلندترین کوه دنبا پا گذاشتند. آنها وقتی در ماه مه سال ۱۹۵۳ به بالای قله اورست رسیدند، پرچم بریتانیا را به اهتزازدرآوردند. البته هیلاری از اهالی نیوزیلند بود و نورگای اهل نپال ولی چون سفر اکتشافی آنها توسط بریتانیا برنامه ریزی و تامین مالی شده بود، آنها پرچم بریتانیا را به اهتزاز درآوردند.
پرچمهای مهم دنیا غیر از پرچم ملی کشورها
غیر از کشورها، هر سازمان و مجموعه بزرگ میتواند برای خودش پرچمی داشته باشد. غیر از پرچم ملی کشورها، دو مورد از پرچمهایی که اهمیت زیادی در دنیا دارند، یکی پرچم المپیک و دیگری پرچم سازمان ملل متحد است.
سمبلهای جهانی روی پرچم کشورها
روی پرچم کشورهای مختلف دنیا از سمبلهای زیادی استفاده شده است. بعضی از سمبلها بارها تکرار شدهاند و در پرچمهای زیادی دیده میشوند. بعضی از آنها معنا و مفهوم خاصی برای آن کشور دارند ولی بعضی دیگر، جهانی هستند و در همه جای دنیا معنای یکسانی دارند. این سمبلها در پرچمهای دنیا زیاد تکرار شدهاند:
خورشید
شکل دایره وار خورشید، نمادی از اتحاد و انرژی است. مثلا کشور ژاپن با نام سرزمین خورشید تابان شناخته میشود و نماد خورشید (یک دایره ساده) را روی پرچم ملی خود دارد. یکی دیگر از کشورهایی که از این نماد زیبا و قدرتمند استفاده کرده، کشور آرژانتین است.
ماه
ماه روی پرچمها معمولا به شکل هلال نشان داده میشود تا با خورشید متمایز باشد. ماه به خصوص اگر همراه با ستاره باشد نمادی از الهیات است و معمولا نماد کشورهای اسلامی است. در پرچم ترکیه، سنگاپور و تونس میتوانید سمبل ماه را ببینید.
ستاره
ستاره به خصوص صورتهای فلکی معمولا نمادی از انرژی هستند به خصوص اگر در آسمان شب به تصویر کشیده شده باشند. در پرچم کشورهایی مثل آمریکا، استرالیا، نیوزیلند و برزیل، میتوانید نشان ستاره را ببینید.
صلیب
در زمانهای باستان، صلیب فقط نماد ۴ جهت جغرافیایی بود ولی در قرن چهارم میلادی کمکم به عنوان نمادی از مذهب معرفی شد. در پرچم نروژ، سوئیس و سوئد میتوانید این نشانه را ببینید.
مثلث
سه گوشهی مثلث، نمادی از تثلیث در مسیحیت است؛ پدر، پسر و روحالقدس. البته غیر از نماد مذهبی، مثلث به عنوان نشانهای از قدرت و نیرو هم مورد استفاده قرار میگیرد. در پرچم کشورهای باهاما، اریتره، سودان، ساموا و... از مثلث استفاده شده است.
مربع
چهار ضلع برابر مربع نمادی از تعادل و برابری است.
نشانههای خاص
غیر از نشانههایی که در بالا عنوان کردیم و در تعداد زیادی از پرچمهای ملی دنیا دیده میشوند، سمبلهای خاصی هم وجود دارد که استفاده از آنها نادر است و شاید فقط به یک پرچم محدود شود. مثلا پرندگان ملی یک کشور ممکن است روی پرچم این کشور به عنوان نماد ثبت شوند. گاهی تصویر برخی حیوانات که معمولا به عنوان نماد ملی یک کشور در نظر گرفته میشوند، روی پرچم کشورها نقش میبندد. مثلا روی پرچم سریلانکا میتوانید تصویر شیر را ببینید. روی پرچم دومینیکا تصویر پرنده، روی پرچم پاپوا گینه نو تصویر مرغ بهشتی، روی پرچم آلبانی، عقاب دو سر و روی پرچم کالیفرنیا یک خرس گریزلی دیده میشود.
یا حتی گل و گیاهی که نماد ملی یک کشور باشد. مثلا روی پرچم کانادا میتوانید برگ افرا را ببینید که نشان میدهد این کشور برای طبیعت و محیط زیست خود اهمیت قائل است. درخت افرا، درخت ملی کانادا است.
استفاده از رنگها در پرچمها
پرچمهای کشورهای دنیا با رنگهای مختلفی طراحی شدهاند. بعضی از آنها تک رنگ و بعضی دیگر چند رنگ هستند. بعضی از رنگها در تعداد زیادی از پرچم ها به کار رفتهاند. بیشتر پرچمها دارای رنگهای اصلی قرمز، آبی و زرد هستند و برخی دیگر از رنگهای ثانویه مثلا سبز هم استفاده کردهاند. رنگ طلایی هم در طراحی بعضی از پرچمها به کار رفته است که نمادی از خورشید و به عنوان رنگ سلطنتی شناخته میشود. رنگها در فرهنگهای مختلف معنای متفاوتی دارند که در ادامه به چند نمونه از آنها اشاره میکنیم:
قرمز
رنگ قرمز نمادی از عشق و احساس است. معرف زندگی و خون است. گاهی با قدرت و حتی خطر هم مرتبط است. در چین قرمز نمادی از خوششانسی است و در اسلام نماد خون و شهادت.
سفید
سفید نمادی از بیگناهی و صلح است. گاهی معرف خلوص و پاکی است. در بعضی از کشورها با مفهوم مرگ هم تناسب دارد. برای نشان دادن صلح از پرچم سفید استفاده میشود.
زرد
زرد نماد شادی و انرژی است ولی در برخی فرهنگها نماد حسادت هم محسوب میشود. معمولا سمبل تابش آفتاب است و در چین به عنوان رنگ سلطنتی در نظر گرفته میشود. بوداییها آن را نماد فروتنی میدانند. زرد به عنوان رنگ هشدار هم مورد استفاده قرار دارد.
آبی
آبی نماد آرامش است. معمولا به عنوان سمبل آب و آسمان در نظر گرفته میشود. این رنگ تداعیکننده اطمینان، وفاداری، آگاهی و هارمونی است.
سبز
سبز نماد تازگی و باروری است. معمولا به عنوان سمبل طبیعت و رشد در نظر گرفته میشود و تداعیکننده ثبات و امنیت است. رنگ سبز زیتونی هم معمولا به عنوان نماد صلح و هارمونی در نظر گرفته میشود. رنگ سبز یکی از پراستفادهترین رنگها در پرچم کشورهای مسلمان است.
نارنجی
نارنجی نماد سرخوشی، خلاقیت، اشتیاق و حتی ایدههای انقلابی است. این رنگ به عنوان ترکیبی از زرد و قرمز، تداعیگر قدرت، شور و هیجان و فعالیت است. در فرهنگهای بودایی و هندو، این رنگ نقش مهمی دارد.
سیاه
سیاه نماد تاریکی و مرموز بودن است. در بیشتر کشورها رنگ مشکلی نمادی از مرگ است ولی در مصر آن را نمادی از تولد دوباره میدانند.
بنفش
بنفش نشانه هیجان و ثروت است. ترکیب قرمز و آبی معمولا با مفاهیمی چون رفاه و تجمل همراه است ولی قدرت و استقلال را نیز تداعی میکند. تعداد کشورهایی که در پرچم خود از رنگ بنفش استفاده کردهاند، بسیار کم است.
حقایق جالب در مورد پرچم کشورهای دنیا
پرچمهای کشورها دنیای رنگارنگ و جذاب دارند. هر کدام از آنها تاریخچه و داستانی دارد و پر از نمادها و رنگ هایی است که نشانه ای از فرهنگ، اعتقاد یا باورهای مردم یک سرزمین است. در ادامه چند حقیقت جالب در مورد پرچم های دنیا را خواهید دید.
کسی که در مورد پرچمها مطالعه میکند، وکسیلولوژیست (Vexillologist) نامیده میشود. در طول تاریخ وکسیلولوژیستهای مشهوری زندگی کردهاند از جمله گراهام بارتارم، گریس راجرز کوپر و پروفسور اسکات گوئنتر.
اولین پرچمها در جنگها و برای نظم دادن به آرایش سپاه مورد استفاده قرار میگرفتند. بعدها کشتیها هم از آن استفاده کردند تا از دیگران متمایز شوند.
پرچم هر کشور توسط فرمانروایان و حاکمان آن قابل تغییر است و در دنیا تا به حال پرچمهای زیادی دستخوش تغییر و بازبینی شدهاند. بعضی از این تغییرات سریع بوده مثلا برزیل در چهار روز پرچم خود را تغییر داد. علاوه بر این برزیل با ۲۰ بار تغییر پرچم، در این زمینه رکورددار است.
بعضی از پرچمهای ملی دنیا شبیه به هم هستند و فقط تغییراتی جزیی دارند. مثلا پرچم اندونزی و لهستان شبیه به هم ولی معکوس هم است. هلند و لوکزامبورگ هم پرچمهایی رنگ هم و با یک ترتیب یکسان دارند ولی رنگ آبی پرچم هلند، تیرهتر است.
پرچم آمریکا توضیحات جالبی دارد. ۱۳ نوار قرمزرنگ آن نشانه ۱۳ مستعمره اولیه آمریکا است و ۵۰ ستاره گوشه پرچم نشانه ۵۰ ایالت این کشور است. به همین دلیل این پرچم هم بارها تغییر کرده و با اضافه شدن ایالتهای جدید، باز هم تغییر میکند.
کشورهای هندوراس، ال سالوادور، گواتمالا، نیکاراگوئه و کاستاریکا قبلا تحت عنوان استانهای متحد آمریکای مرکزی، متحد بودند و پرچمی آبی و سفید داشتند. بعد از جدایی آنها، هر کشور پرچم سفید و آبی را نگه داشت و تغییری جزیی در آن ایجاد کرد. فقط کساتاریکا رنگ جدیدی به پرچم خود اضافه کرده است.
موناکو و اندونزی از نظر طراحی و رنگ، پرچم شبیه هم دارند. تنها تفاوت آنها سایز پرچم است. پرچم موناکو کمی باریکتر است.
پرچم نپال
پرچم نپال تنها پرچم دنیا است که چهارضلعی نیست و البته قدیمیترین پرچم رسمی دنیا است. قاب آبی این پرچم نمادی از هارمونی و صلح و یادآور بودا است که در نپال به دنیا آمده است.
پرچم لیبی
پرچم سبز ساده لیبی که از سال ۱۹۷۷ تا ۲۰۱۱ مورد استفاده قرار داشت، تنها پرچم ساده و تک رنگ بدون هیچگونه طراحی و نشانی بود که به عنوان پرچم ملی وجود داشت. در سال ۲۰۱۱ پرچمی با نشان و نماد جایگزین آن شد. سبز، رنگ ملی لیبی است.
پرچم موزامبیک
این پرچم تصویری از یک کلاشینکف دارد. این کلاشینکف نمادی از دفاع و آمادگی است. این اولین پرچم دنیا بود که عکس یک سلاح مدرن روی آن قرار گرفت.
یونیون جک
«یونیون جک» نام پرچم بریتانیا است. این پرچم از سال ۱۸۰۱ به دنبال اتحاد بریتانیای کبیر و ایرلند شکل گرفت. این پرچم در واقع ترکیبی از سه پرچم ملی قبلی انگلیس، اسکاتلند و ایرلند است. صلیب سرخ سنت جرج برای انگلستان، دو خط متقاطع سفید سنت اندرو برای اسکاتلند و دو خط متقاطع قرمز سنت پاتریک برای ایرلند.
پرچم بیکینی آتول
شبیه پرچم آمریکا است ولی ستارههای مشکی دارد که نماد جزیرههایی است که بر اثر آزمایشات هستهای ویران شد. این پرچم یادآوری از بدهی است که هنوز آمریکا به خاطر انفجارهای هستهای و آلوده کردن اتمی به این منطقه دارد.
پرچم فیلیپین
این پرچم در زمان جنگ با نوار سرخ و در زمان صلح با نوار آبی به اهتزاز در میآید.
لیختن اشتاین و هائیتی پرچمهای ملی یکسان را به طور مستقل از یکدیگر ایجاد کردند. هیچ کس متوجه نشد تا زمانی که دو کشور در بازیهای المپیک تابستانی سال ۱۹۳۶ زیر یک پرچم یکسان با یکدیگر به رقابت پرداختند.
پرچم دانمارک
پرچم دانمارک قدیمیترین پرچمی است که هنوز مورد استفاده است. این پرچم از سال ۱۲۱۹ بدون تغییر مانده است.
پرچم ایران
کلمه الله اکبر ۲۲ بار روی پرچم ایران تکرار شده است.
پرچم سوئیس و پرچم واتیکان
تنها پرچمهای دنیا هستند که مربع شکل اند.
نماد ماه و ستاره ابتدا توسط امپراتوری عثمانی روی پرچم مورد استفاده قرار گرفت ولی اکنون تعداد زیادی از کشورهای اسلامی از جمله ترکیه، آذربایجان، تونس و مالزی از آن استفاده میکنند.
پرچم دومینیکا و نیکاراگوئه
رنگی که کمترین استفاده را در بین پرچمهای دنیا دارد، رنگ بنفش است. این رنگ فقط در دو پرچم دیده میشود. این رنگ که نمادی از توانگری و سلطنت است در پرچم نیکاراگوئه و دومینیکا است. یکی از دلایلی باعث شده این رنگ کمتر در پرچمها استفاده شود این بوده تهیه این رنگ در طول تاریخ، سخت و پرهزینه بوده است. پرچم این دو کشور نیز از دهه ۱۹۰۰ میلادی طراحی شده، زمانی که دسترسی به رنگها راحتتر شده است.
پرچم بلیز
یکی از رنگارنگ ترین پرچمهای دنیا است و ۱۲ رنگ در آن به کار رفته است. ای پرچم آبی است و یک دایره سفید در آن قرار دارد و داخل این دایره تصویر دو نفر با درختی در بکگراند طراحی شده است.
۴ پرچم در دنیا وجود دارد که روی ان طرحی از سلاح گرم کشیده شده است؛ موزامبیک، گواتمالا،هائیتی، بولیوی.
بازیهای رومیزی و اپلیکیشنها
پرچم در طول تاریخ اهمیت زیادی برای کشورها و جوامع داشته است. همین مسئله باعث شده که بازیهای رومیزی هم از این مفهوم در طراحی خود بهره ببرند. بازیهای رومیزی زیادی وجود دارد که در آنها پرچم نقش بزرگی دارد که در ادامه یکی از آنها را معرفی میکنیم.
بازی رومیزی فتح پرچم
بازی رومیزی فتح پرچم یا STRATEGO، یک بردگیم استراتژیک است که برای دو نفر و روی صفحه ای با ۱۰ در ۱۰ مربع طراحی شده است. هدف از این بازی یافتن و گرفتن پرچم حریف یا گرفتن بسیاری از نیروهای دشمن است تا حریف نتواند حرکتی بیشتر انجام دهد. فتح پرچم قوانین سادهای برای بازی كودكان دارد اما عمق استراتژی آن برای بزرگسالان نیز جذاب است. در سراسر دنیا این بازی با اسمهای مختلف و تغییرات جزیی، منتشر شده است.
اپلیکیشنها
اپلیکیشنهای متعددی ساخته شده اند که از طریق بازی و مسابقه، شما را با پرچم کشورها و سایر اطلاعات عمومی در مورد کشورهای جهان آشنا میکنند. یکی از این بازیها «مسابقه پرچم ها و پایتخت های جهان» است که برای سیستم عامل اندورید طراحی شده و امتیاز بالایی دارد.
تهیه و تالیف: لستسکند