در تهران از روزگاران قدیم، مسیحیان بسیاری زندگی می‌کردند. حضور مسیحیان باعث ایجاد کلیساهای بسیاری برای عبادت و مراسم‌های مذهبی آنها شده است. یکی از این کلیساهای تهران، کلیسای نیکلای مقدس میباشد که امروز در بخش پیشنهادات ایرانگردی به معرفی آن پرداخته‌ایم. با ما همراه باشید.
معرفی کلیسای نیکلای مقدس
در میان سال‌های ۱۹۴۵ الی ۱۹۴۷ میلادی در روسیه تغییرات حکومتی در حال رخ دادن بود. در این زمان حکومت تزارها رفته رفته نابود و استالین به روی کار می‌آمد. مردم و نیروهای ارتش سفید روسیه که به نفع تزارها می‌جنگیدند از ترس استالین به ایران پناه آوردند. مهاجرت این گروه از روس‌ها باعث شد شهرهای ایران که پذیرایی آنها بود، با بناهای جدید مانند کلیساها رو به رو شوند.
تهران جزو شهرهای میزبان روس‌ها بود. تعدادی از آنها در خیابان روزولت (خیابان مفتح کنونی) ساکن شدند و در این مکان برای اجرای مراسم‌های مذهبی و عبادت، کلیسای نیکلای مقدس یا کلیسای جامع سنت نیکلاس را احداث کردند. این کلیسا امروزه رو به روی ساختمان لانه جاسوسی (سفارت پیشین ایالات متحده آمریکا) در کوچه عطارد قرار دارد.
تاریخچه کلیسای نیکلای مقدس
در سال‌های ۱۳۲۰ الی ۱۳۲۳ شمسی و بعد از جنگ جهانی دوم، مهاجران روس که به ایران پناه آورده بودند، با جمع‌آوری پول تصمیم به ساخت کلیسای می‌کند. کلیسای نیکلای مقدس به دست مهاجران روس بنا شد.
عکاس: احمد آقاسیانی
معمار این کلیسا یکی از معروف‌ترین معماران روسی در ایران بود. نیکولای مارکف که پیشتر در ایران بناهای مشهور چون دانشسرای عالی، دبیرستان انوشیروان دادگر، زندان قصر، بلدیه، مدرسه ژاندارک، اداره پست، مدرسه البرز، سفارت ایتالیا و کارخانه قند شهرری ساخته بود، این‌بار به سراغ ساخت یک بنای مذهبی برای هم‌وطنان خود رفت. کلیسای نیکلای مقدس جزو کلیساهای ارتدکس جهان میباشد که تعداد این گروه از مسیحیان در تهران و ایران رو به کاهش میباشد.
وجه تسمیه نام کلیسا
نام این کلیسا از نام آخرین تزار روسیه گرفته شده است. نیکلای دوم و خانواده‌اش به دست بلشویک‌ها کشته شد و روس‌های که به تهران پناه آورده بودند، به یاد او این کلیسا را نام‌گذاری کردند. نیکلای از طرف کلیسای ارتودکس روسیه جزو قدیسین بود و به او لقب «نیکلای قدیس رنج کشیده» داده بودند.
معماری کلیسا نیکلای مقدس
عکاس: احمد آقاسیانی
همانطور که گفته شد این کلیسا به دست مارکف روسی ساخته شد. مارکف که یک معمار روس تحصیل کرده در گرجستان بود، کلیسا را به سبک بناهای روسی احداث کرد. رنگ‌ها و طاق‌ها و نقاشی‌ها و همچنین پنجره‌های رنگی کلیسا تماما شما را به یاد کلیساهای روسی می‌اندازد. پنجره‌های رنگی و ویترا، نقاشی‌ها، طاق‌ها و محراب زیبای کلیسا تمام نشان از معماری روسی دارد.
عکاس: احمد آقاسیانی
عکاس: احمد آقاسیانی
عکاس: احمد آقاسیانی
همچنین برخی از اشیا با ارزشی که در کلیسا دیده میشود بعد از تخریب کلیسای زرگنده در سال‌های حکومت کمونیستی استالین، توسط مهاجران روس به ایران آورده و تحویل کلیسای نیکلای مقدس داده شد.
عکاس: احمد آقاسیانی
عکاس: احمد آقاسیانی
عکاس: احمد آقاسیانی
اولین خانه سالمندان ایران
روس‌های که به ایران مهاجرت کردند، اغلب تنها بودند و همین امر باعث شد که در کنار کلیسای نیکلای مقدس اولین خانه سالمندان ایران بنا شود. این خانه سالمندان برای نگهداری از مهاجران روسی بود که تنها یا بدون خانواده به ایران مهاجرات کرده بودند. بعدها خانه سالمندان تبدیل به مرکز خیریه شد که در کنار نگهداری از سالمندان روس، مسیحی، مسلمان و دیگر آیین‌ها، به دیگر فعالیت‌های خیریه می‌پرداختند.
وضعیت کنونی بنا
کلیسای نیکلای مقدس متعلق به مسیحیان ارتدکس ایران بوده است. این کلیسا که به مدت ۷۵ از ساختش می‌گذرد، با مهاجرت روس‌ها از ایران و کاهش جمعیت مسیحیان ارتدکس ایران فعالیت‌های مذهبیش نیز کمتر شد. امروزه که تعداد ارتدکس‌های ایران کوچک شده، این کلیسا تقریبا فعالیتش تعطیل است (به نظر در برخی مراسم‌ها هنوز فعال میباشد). این کلیسا مدتی بعد از انقلاب تعطیل شد. در حال حاضر دوست‌داران فرهنگ‌های متنوع ایران در تلاش هستند تا این کلیسا را در میان آثار ملی ایران ثبت نمایند.
عکاس: احمد آقاسیانی
امکان بازدید از داخل کلیسا وجود ندارد و همچنین به علت اینکه چاه آب کلیسا خشک گردیده، باغ کلیسا نیز از رونق افتاده است. علاوه بر این یکی از قبرستان ارتدکس‌های ایران نیز در کنار این کلیسا واقع دارد.
سخن پایانی
مهاجرت روس‌ها به ایران در دوره‌های مختلف بود. یکی از دوره‌ها مربوط به بعد از جنگ جهانی دوم بود، روس‌های مهاجر در تهران کلیسای نیکلای مقدس را برای مراسم‌های مذهبی و عبادی خود ساختند. این کلیسا جزو کلیساهای ارتودکس ایران میباشد که این روزها در سکوت در میان خیابان‌های تهران خودنمایی می‌کند. اگر تجربه بازدیدی از کلیسای ارتودکس داشته‌اید از تجربه‌هایتان برای ما بگویید.
توجه: منبع تصاویر که نام عکاسشان مشخص نیست سایت چمدان و ردیت بود، در صورتی که نام عکاس تصاویر را می‌دانید، به ما اطلاع دهید.
