رنگین کمانی چشم نواز با طرح لباس محلی بختیاری

لباس و پوشش در هر  فرهنگ و تمدنی گواه وضعیت حاکم همان جامعه است. پوشش در وهله اول از وضعیت جغرافیایی و آب و هوایی متابعت می‌کند. همانطور که در مناطق سردسیری اروپایی، لباس‌های زخیم و چسبان مورد استفاده قرار می‌گیرد که پوشش کامل به بدن چسبیده باشد و امکان نفوذ سرما را از بین ببرد، در مناطق گرمسیری هم لباس‌های گشاد و دشداشه‌مانند استفاده می‌شود تا باد به زیر آنها بوزد و خنکای طبیعی ایجاد کند.

از طرفی، فرهنگ، ارزش و باورهای بومی در نوع، طرح و میزان پوشش اثر می‌گذارد. لباس و پوشش رنگارنگ هر قوم، علاوه بر جغرافیا و فرهنگ، طبقه اجتماعی و اقتصادی هر فرد را هم نشان می‌دهد.

مردمان بختیاری هم از این حیث مستثنا نبوده و جایگاه و پایگاه اجتماعی خود را با لباس‌های‌شان مطرح می‌کردند. طرح لباس، رنگ، جنس پارچه نوع دوخت و زیورآلات به‌کار رفته، هریک کارایی مختلفی داشته و بر حسب زمان و مکان و آیین مشخصی انتخاب می‌شوند. لباس‌های رنگارنگ بختیاری به‌خصوص لباس دختران و زنان ایل، آنچنان باشکوه و چشم‌نواز است که خود به هدفی برای گردشگری تبدیل می‌شوند. دیدن صحنه کوچ عشایر بختیاری، مراسم جمع کردن سیاه‌چادرها و جشن و موسیقی و رقص پیش از کوچ، یکی از زیباترین صحنه‌هایی است که در سفر به این مناطق می‌توانید ببینید.

لباس زنان بختیاری

جومه: پیراهن بلند که معمولاً دو چاک در دو طرف کمر دارد و بلندی آن به زانوها می‌رسد.

شلوار قری: درحقیقت این پوشش شلوار نیست، بلکه دامنی پرچین است که به جای کش، با بند یا طنابی باریک بسته می‌شود. رنگ‌های شلوار قری آنقدر زیبا و رنگ به رنگ است که بر زیبایی آن چندین برابر می‌افزاید.

جلیقه: جلیقه روی پیراهن پوشیده شده و معمولاً از جنس مخمل تهیه می‌شود.

مینا: روسری بزرگ مستطیلی در رنگ‌های شاد و خیره‌کننده‌ای است که بیشتر از جنس حریر بافته می‌شود. مینا به شکل ویژه و زیبایی روی سر قرا می‌گیرد. از یک سوی سر به سویی دیگر اما از پشت سرشان عبور می‌دهند و با سنجاقی به نام سیزن آن را متصل می‌کنند. موهای جلو هم تاب خورده و از کنار صورت به پشت مینا هدایت می‌شود که به این موهای تاب خورده ترنه می‌گویند.

سیزن بن: سنجاق و به نوعی زیورآلاتی است که برای بستن لچک و مینا استفاده می‌شود. سیزن بن زنجیری نقره‌ای است که با چندین سکه‌ تزئین می‌شود.

لچک: لچک کلاهک کوچکی است که زیر مینا گذاشته می‌شود و با مروارید، پولک، سکه‌های قدیمی و سنگ تزئین می‌شود.

لباس مردان بختیاری

چوقا: بالاپوش مردان بختیاری از جنس پشم گوسفند و به سبک گلیم با دار خوابیده بافته می‌شود. این پوشش، شناخته شده‌ترین لباس محلی مردان عشایر بختیاری است که با خطوط مشکی بر روی سپیدی زمینه مشخص می‌شود. برخی طرح روی چوقا را الهام گرفته از زیگورات چغازنبیل می‌دانند و برخی دیگر برگرفته از مقبره کوروش؛ و رنگ‌های سیاه و سفید در این پوشش، نشانه خیر و شر حاکم بر دنیاست. چوقا در رنگ‌های دیگری همچون کرم و آبی، کرم - قهوه‌ای و کرم - سرمه‌ای نیز بافته می‌شود.

شلوار دبیت: این شلوار مردانه بیشتر به رنگ مشکی است که ایل بختیاری بیشتر با ار این نوع شلوار استفاده می‌کنند؛ شلواری با دم پای بسیار گشاد در حدود 50 سانتی متر. این شلوار مناسب روزهای سرد و رفتن به کوهستان نیست. مردان بختیاری در این شرایط شلوارهای معمول شهری را می‌پوشند و یا دو شلوار دبیت را بر روی هم استفاده می‌کنند.

گیوه ملکی: پاپوش گرانقمیت مردان بختیاری است که این روزها کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

کلاه خسروی: این کلاه سیاه رنگ از قسمت خاصی از پشم موی بز استخراج می‌شود. این کلاه در سه سایز کوچک، بزرگ و متوسط دوخته می‌شود.

نتیجه آنکه شناخت لباس و پوشش هر ملت و تمدنی، می‌تواند لایه‌های پنهانی از چگونگی شکل‌گیری، رشد، مدون شدن و بقای آن ملت را به ما نشان دهد. کارشناسان بسیاری با نگاه‌های عمیق سعی در کشف این لایه‌ها می‌کنند. اما در نگاه معمول و گردشگرانه ما، زیبایی‌شناسی و کارکرد این لباس‌ها از هرچیز بیشتر خودنمایی می‌کند.