گرانترین لباس محلی ایران در میان اقوام

لباس های محلی محلی، این روزها هم‌ارزش با لباس‌های فاخر مجلسی هستند و قیمت آنها نیز به همان اندازه شاید هم بیشتر از لباس‌های مجلسی گران شده است. اصلاً فکر نکنید که چون لباسی برای یک منطقه‌ای خاص از ایران است، باید قیمت کمتری داشته باشد، اصلاً این طور نیست؛ چراکه طراحی یا دوخت برخی از این لباس‌ها به ماه‌ها زمان نیاز دارد. وقتی صحبت از گرانترین لباس محلی به میان می‌آید، لباس زنان در قیاس با لباس مردان در صدر قرار می‌گیرد، این موضوع نیز به دلیل مفصل بودن اجزا و تزئینات در لباس‌های سنتی زنان مناطق مختلف ایران به ویژه لباس‌های تشریفاتی‌شان است.

لباس‌های سنتی ایرانی در تمامی مناطق ایران از سه بخش اصلی سرپوش، تن‌پوش و پاپوش تشکیل شده‌اند. نکته حائز اهمیت دیگر در رابطه با لباس محلی ایرانی که از عوامل تاثیرگذار در قیمت لباس محلی نیز به شمار می‌رود، جنس پارچه و الیاف آن است، به طوری که بیشتر لباس‌های سنتی و اصیل ایرانی از پارچه ابریشمین تهیه می‌شوند. خوب است بدانید که در گذشته تمامی مراحل تهیه پارچه از رشتن ابریشم تا رنگرزی و بافت آن توسط بانوان یک منطقه صورت می‌گرفت و این همان عاملی بود که بر اصالت لباس می‌افزود. جدا از پارچه و کیفیت آن، تزئینات سنتی شامل انواع رودوزی، سوزن‌دوزی و سکه‌دوزی نیز بر قیمت یک لباس تاثیر می‌گذارد، به طوری که هرچه لباس از نظر تزئینات پرکارتر باشد قیمت آن نیز بیشتر خواهد بود. 

با این توضیحات، گران بودن لباس های محلی دور از انتظار نیست امّا لازم است بدانید که دقیق نمی‌توان گفت کدام لباس به عنوان گرانترین لباس محلی ایران شناخته می‌شود. بنابراین در ادامه با مجله لست سکند همراه باشید تا با تعدادی از گرانترین لباس محلی های ایران آشنا شویم.

لباس محلی بلوچی

از جهاتی می‌توان لباس سنتی زنان بلوچ در منطقه سیستان و بلوچستان را گرانترین لباس محلی ایرانی دانست. لباس سنتی بلوچ‌ها شامل پیراهن، دامن، شلوار و البته سرپوش است. از مشخصه بارز لباس محلی زنان بلوچی تزئینات مجلل آن است که در سطحی گسترده و با دست انجام می‌شود. این تزئینات شکلی از سوزن‌دوزی است که در اصطلاح محلی نیز به آن بلوچی‌دوزی و سیاه‌دوزی می‌گویند.

سوزن‌دوزی با زندگی زن بلوچ آمیخته است و کمتر زن یا دختری را می‌توان یافت که این هنر را نشناسد. زنان از کودکی یاد می‌گیرند که چطور روی پارچه‌های ساده و طرح‌دار گلدوزی کنند. آنها روی پارچه یک طرح می‌زنند، گاهی نیز طرح‌ها ذهنی است. اما این طرح‌ها آنقدر پرکارند که ماه‌ها زمان می‌برد تا یک لباس به شیوه بلوچی سوزن‌دوزی شود، چراکه کوک‌هایی که روی این لباس زده می‌شوند، آن قدر ریز هستند که زمان زیادی برای کامل شدن یک طرح مورد نیاز است.

سوزن‌دوزی‌های بلوچ را باید اوج اعتلای هنر سوزن‌دوزی در ایران دانست. این سوزن‌دوزی‌ها شامل نقوشی بسیار ریز با طرح‌هایی فاخر هستند که با نخ‌های رنگین ابریشمین در بخش‌های مختلف لباس دوخته می‌شوند. در تائید اهمیت این سوزن‌دوزی‌ها که نزدیک به 70 نقش‌مایه نیز برای آن شناسایی شده است، همین بس که سوزن‌دوزی بلوچ موفق به دریافت مهر اصالت از سازمان جهانی یونسکو نیز شده است.

لباس محلی ترکمنی

لباس‌های تشریفاتی ترکمنی را هم به لیست گرانترین لباس‌های سنتی ایرانی اضافه کنید. قطعاً اوج زیبایی و به کارگیری هنر زنان ترکمن را در لباس تشریفاتی آنان می‌توان دید که هنگام شرکت در جشن‌هایشان به تن می‌کنند.

لباس تشریفاتی زنان ترکمن همچون سایر لباس‌های آنان مملو از رنگ و نقش و البته پوشیده است. این لباس‌ها با زیورآلات متعددی نیز همراه می‌شوند. لباس زنان ترکمن از بخش‌های مختلفی شامل پیراهن، کت، چارقد، کلاه، چادر و شال کمر تشکیل شده است.

پوشش رسمی زنان ترکمن شامل تزئیناتی چون ابریشم‌بافی، رودوزی سنتی، نواربافی و مهمتر از همه سوزن‌دوزی است. زنان ترکمن هم در لباس خود از الیاف طبیعی مثل ابریشم و تزئیناتی مثل نقره‌دوزی و زری‌دوزی بی‌شک قیمت لباس‌های اقوام این خطه از سرزمین ایران را نیز بالا برده است.

زیورآلات نیز نقش زیادی در پوشش بانوان ترکمن دارد که اکثرا از نقره هستند. علاوه‌بر زیورآلات مرسوم مثل گوشواره و النگو، غالبا از سنجاق سینه و زیورآلاتی برای تزئین موها نیز استفاده می‌شود.استفاده از این زیورآلات و حتی اجزای لباس محلی به تأهل و تجرد زنان هم مربوط میشد.

نشانه تأهل و تجرد در لباس‌های محلی

لباس محلی اوزی فارس

از دیگر لباس‌های فاخر و از گرانترین لباس‌های سنتی ایرانی باید از لباس اِوَزی نام ببریم که خاص منطقه اوز در جنوب استان فارس است. از آنجا که این لباس مزین به هنر خوس‌بافی است، بنابراین قیمت بالایی نیز دارد. خوس‌بافی از انواع سوزن‌دوزی‌های ایرانی است که با نخ‌های نقره‌ای و طلایی انجام می‌شود. خاستگاه این هنر را شهرهای خُنج و اِوَز در استان فارس می‌دانند. البته برخی نیز معتقدند که این هنر از هندوستان به ایران وارد شده است. خوس‌بافی در تزئین انواع شلوار، روسری، کلاه، پیراهن، جلیقه زنان و لباس کودکان منطقه اِوز مورد استفاده قرار می‌گیرد. بنابراین لباس محلی اوزی هم از گرانترین لباس های سنتی ایران محسوب می‌شود.

لباس زنان منطقه اوز به رخت‌گشاد هم معروف است. اگر بخواهیم اجزای یک دست لباس کامل و فاخر اوزی را شرح دهیم، شامل این اجزاست: کلاه خوس‌دوزی شده، دستمال حریر سه‌گوش که زیر گلو بسته می‌شود، روسری بزرگ خوس‌دوزی ‌شده، پیراهن با یقه و سردست زری‌دوزی اطلسی، دامن بلند اطلسی با حاشیه‌دوزی نقره و زری، تسمه پهن از طلا که زیر گلو و دور سر بسته می‌شود، سینه‌ریز بزرگ از طلا و دانه‌های درشت سنگ‌های قیمتی و کفش چرمی با نوک باریک و زنگوله. قبلاً به خصوص در دوره قاجار به آن طلا هم آویزان می‌کردند.

در حال حاضر کسی چنین لباسی را به این کاملی بر تن ندارد، مگر آنکه در صندوقچه زنان سالمند این منطقه بتوانید آن را بیابید، اما به هر حال جنس و جزئیات این لباس ارزشمند سبب شده از گرانترین لباس محلی های ایران محسوب شود.

لباس محلی کژین شوی سنگسری

کژین شوی هم از گرانترین لباس های سنتی ایران و خاص زنان ایل سنگسر سمنان است. این لباس بلند ابریشمی معمولاً از پارچه قرمزرنگ دوخته می‌شود و مزین به هنر سوزن‌دوزی یا شماره‌دوزی بانوان منطقه سنگسر است؛ اما نه به پرکاری سوزن‌دوزی منطقه سیستان و بلوچستان. حجم سوزن‌دوزی در کژین شوی سنگسری شامل نواری به طول 25 سانتی‌متر است که در پایین پیراهن و با عرض تقریباً 10 سانتی‌متر در حاشیه آستین‌های لباس دوخته می‌شود.

پارچه سنتی مورد استفاده در دوخت پوشش بانوان سنگسری «کژ» نام دارد؛ پارچه‌ای از جنس ابریشم، نازک و لَخت که در گذشته، تمام مراحل تولید پارچه از رشتن الیاف ابریشم تا رنگ کردن و بافت پارچه توسط بانوان سنگسر انجام می‌شد. پارچه‌های کژ را معمولا در عرض 25 تا 35 سانتی‌متر و عرض 10 تا 40 متر می‌بافند. پس بی‌راه نیست که کژین‌ شوی نیز در رده گرانترین لباس محلی های ایران قرار گرفته است.

این پیراهن‌های بلند که هر کدام تا ده متر پارچه لازم دارند، در سه رنگ قرمز مخصوص بانوان متأهل و رنگ سبز برای آنهایی که نامزد هستند و رنگ کرم برای دختران مجرد دوخته می‌شود و بیشتر در مراسم عروسی و مجالس مورد استفاده قرار می‌گیرد. در لینک زیر می‌توانید انواع پیراهن محلی زنان را بشناسید.

 انواع پیراهن در لباس های محلی ایرانی

لباس محلی کردی

با توجه به قیمت لباس محلی بانوان کرد در مناطق غربی ایران، لازم می‌شود آن هم در زمره گرانترین لباس های سنتی ایران قرار بگیرد. در یک دسته‌بندی کلی لباس زنان کرد مناطق مختلف ایران از یک الگو کلی پیروی می‌کند و تفاوت موجود در رنگ و جزییات آن است.

پوشاک زنان کرد همچون سایر مناطق شامل سرپوش، تن‌پوش و پاپوش است؛ در واقع ترکیبی از شلوار، زیرپوش بلند زنانه و یک پیراهن بلند که با یک جلیقه آستین ‌دار یا بدون آستین یا گاه یک کت بلند زنانه و کمربندی روی همه آنها کامل می‌شود.

در گذشته از منسوجاتی با الیاف طبیعی همچون پنبه، نخ و ابریشم در تهیه لباس کردی استفاده می‌شد. پارچه‌هایی براق از جنس مخمل، ساتن یا ابریشم با رنگ‌های روشن همچون سفید، سبز، زرد و آبی در تهیه لباس دختران جوان به کار می‌رفت و زنان مسن از پارچه‌هایی با رنگ‌های گرم و تیره همچون سورمه‌ای، بنفش و قرمز تیره برای تهیه لباس خود استفاده می‌کردند.

اما کمربند در لباس کردی پارچه‌ای پهن و تابیده است که در گذشته آن را از جنس فلزات نه چندان گرانبها تهیه می‌کردند؛ چراکه زنان مسن بیشتر تمایل به استفاده از کمربند پهن و سنگین فلزی دارند. البته آن دسته از بانوان کرد که از سطح اقتصادی بالایی برخوردار بودند کمربندهای خود را از جنس سکه‌های طلا و نقره می‌ساختند.

سخن آخر

تنوع لباس‌های سنتی و محلی نزد اقوام مختلف ایران بسیار بالاست. لباس‌های سنتی ایرانی در تمامی مناطق ایران از اجزای مختلفی تشکیل می‌شوند که این کثرت اجزا از یک سو و استفاده از پارچه‌های دست‌بافت گران‌قیمت از سوی دیگر خود باعث گران‌ بودن قیمت آنها شده است. تک‌دوزی این لباس‌ها برخلاف لباس‌های مدرن که به صورت سری‌دوزی انجام می‌شوند و استفاده از تزئیناتی چون سوزن‌دوزی و سنگ‌دوزی و سکه‌دوزی خود از عوامل دیگر افزایش قیمت لباس محلی است. لباس محلی بلوچی، لباس محلی ترکمنی، لباس محلی اوزی، لباس محلی سنگسری و لباس محلی کردی را به دلیل پرکاربودن تزئینات می‌توان در رده گرانترین لباس محلی های ایران قرار داد.

تألیف: تیم نویسندگان لست سکند