استان کردستان یکی از منحصر به فردترین استان‌های کشور در مقوله جاذبه‌های فرهنگی و گردشگری است زیرا در این استان برخلاف سایر مناطق کشور هنوز عوامل و اصالت های فرهنگی و تاریخی در زندگی مردم جاری است و با وجود پیشرفت‌های روز افزون صنعت خوشبختانه فرهنگ بومی این منطقه به علت ریشه‌های عمیق و باستانی، پویاتر از گذشته به حیات خود ادامه می‌دهد.
استان کردستان طبیعتی زیبا دارد و جنگل بخشی از زیبایی‌های این استان است. جنگل‌های استان کردستان در اطراف شهرهای بانه و مریوان واقع شده است و بعد از جنگل‌های شمال کشور به عنوان دومین جنگل اهمیت فراوان دارد. در حال حاضر جنگل‌های این استان به صورت درختچه و بوته‌های پراکنده درآمده است. معروف‌ترین درختان جنگلی این جنگل‌ها بلوط، مازو یا دار مازو، گلابی، زبان گنجشک (ون)، گردو، سیب وحشی، پسته وحشی (بنه)، زالزالک، آلبالو جنگلی، بادام تلخ، ازگیل، داغداغان، نارون، افرا و درخت‌هایی مانند گز و بید وحشی در کنار رودخانه است.در مجموع نواحی جنگلی استان را می‌توان چنین تقسیم‌کرد:
جنگل‌های منطقه مریوان، که وسعت آن 185000 هکتار است.
جنگل‌های منطقه بانه، که مساحت آن حدود 50000 هکتار تخمین زده میشود.
جنگل‌های منطقه سقز که مساحت آن حدود 7000 هکتار است.
جنگل‌های منطقه سنندج که مساحت آن در حدود 78000 هکتار است و بیشتر در غرب کامیاران و جنوب سنندج واقع شده‌اند.
خانه کرد
عمارت آصف که با نام خانه کرد در سنندج معروف است، به عنوان نمادی از هویت فرهنگی اقوام کرد و گنجینه مردم‌شناسی مردم کرد از با ارزشترین آثار فرهنگی و تاریخی کردستان است. عمارت آصف که امروز در برگیرنده بخشی از پروژه فرهنگی خانه کرد، شامل فضاها و غرفه‌های نمایشی موزه‌است، که یکی از قدیمی‌ترین بناهای شهر سنندج محسوب میشود و در خیابان شاپور، نزدیک مسجد دارالاحسان قرار دارد. این عمارت توسط «آصف اعظم» (میرزا علی نقی خان لشکر نویس) در دوره صفویه احداث شد.
«خانه کرد»، بزرگترین موزه مردم‌شناسی مربوط به یک قوم در ایران است. مرحله نخست پروژه خانه کرد که عمارت آصف را به خود اختصاص داده شامل، نگارخانه و حیات ورودی، حمام، غرفه‌های زندگی شهری، مکتب خانه، قلاب بافی، زیورآلات، بخش کشاورزی، مشاغل و فنون، بخش اسناد و عکس‌های تاریخی، اتاق خان، بخش پوشاک، غرفه شکار، غرفه صنایع دستی، غرفه بخش مطبخ زندگی روستایی، کتابخانه و مرکز اسناد است. مجموعه عمارت آصف که حدود چهار هزار متر مربع عرصه و اعیانی دارد و در زمره خانه‌های اعیانی مسکونی مورد توجه در معماری مسکن است، در سال ۱۳۷۵ به شماره ۱۸۲۲ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده‌است.
شکل گیری عمارت آصف به چهار دوره تقسیم میشود که دوره اول آن مربوط به بخش شمالی شامل تالار تشریفات، اتاق‌ها و راهروهای طرفین و قسمتی از فضاهای بخش شرقی مربوط به دوره صفویه‌است. دوره دوم شکل گیری عمارت آصف مربوط به نیمه نخست دوره قاجار است، در این دوره ضلع‌های شرقی و غربی حیاط بیرونی و حمام عمارت ساخته شده‌است. دوره سوم که شامل احداث فضاهای اندرونی، سردر ورودی نیم هشتی و بازسازی بخش غربی تالار تشریفات میشود مربوط به سال‌های ۱۳۱۲ تا ۱۳۱۶ هجری شمسی است. دوره چهارم شکل گیری عمارت آصف مربوط به سال‌های ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۲ است که شامل مرمت کلیه قسمت‌های عمارت، تعویض سنگفرش کف حیاط، ساخت دوباره حیاط مستخدمان به شکل امروزی است.
دریاچه زریوار
این دریاچه که در سه کیلومتری شمال باختری مریوان و در ارتفاع 1285 متری از سطح دریا قرار دارد، از زیباترین میراث‌های طبیعی استان کردستان به شمار می‌آید. آب این دریاچه از چشمه‌های جوشان و رودخانه‌های چندی که به آن می‌ریزد، تأمین میشود. حجم آب دریاچه از 5/22 میلیون متر مکعب تا 5/47 میلیون مترمکعب در طول سال متغیر است. طول این دریاچه 6کیلومتر و عرض آن 1700 تا 3000 متر است. مساحت آن حدود 720 هکتار است.
وجه تسمیه "زریوار" و زریبار که هر دو در منطقه متداول است، به واژه «زری» که در زبان کردی به معنی دریاچه است، باز می‌گردد. پسوند «دار» و «بار» پسوند تشبیهی و زریبار یا زریوار به معنی دریاچه‌وار است.
درباره این دریاچه افسانه‌های متعددی وجود دارد که مشهورترین آن ها وجود شهری مدفون در زیر آب‌های دریاچه است.
سراب "وینسار"
یکی از چشمه‌های قدیمی شهرستان قروه، چشمه سراب است که با آب بسیار گوارا و عالی در داخل روستای «وینسار» از دل زمین بیرون می‌آید. در حقیقت روستای وینسار اطراف این چشمه شکل گرفته است. این چشمه سال‌های سال است که تأمین کننده آب روستا، هم برای شرب و هم کشاورزی است.
اطراف چشمه اصلی سنگ چین شده و قدمت سنگ‌چین آن حدود دو تا سه قرن برآورد شده است.
تا حدود سی سال پیش مردم روستا در ماه خرداد مراسم شکرگزاری و قربانی برای «سراب»، برگزار می‌کردند. در این مراسم ضمن قربانی کردن گوسفندان، به جشن و شادمانی می‌پرداختند و احترام ویژه‌ای برای این چشمه قایل بودند.
روستای پالنگان"
پالنگان یکی از روستاهای دهستان ژاورود از توابع شهرستان کامیاران در استان کردستان است و در 47 کیلومتری شمال‌غرب این شهر و در دره تنگیور قرار دارد.این روستا علاوه بر داشتن معماری زیبا، دارای چشمه‌ها، آبشارها و طبیعتی سرشار از زیبایی منحصر به فرد در استان کردستان است و در کنار رودخانه‌ای قرار گرفته که به رودخانه سیروان می پیوندد. این ناحیه از مراکز مهم استان کردستان در دوره سلجوقی به بعد بوده است و قلعه پالنگان که مجاور روستا و در بالای کوه قرار دارد بیانگر این مطلب است. با توجه به بقایای مساجد، منازل قدیمی و باغ های زیبای این روستا به نظر می‌رسد که شالوده اصلی آن به دوره سامانی بازمی‌گردد.
منبع :سایت میراث فرهنگی سسندج و روزنامه خراسان
