آشنایی با سیستم آموزشی کانادا؛ از مهد کودک تا دانشگاه

کانادا را از خیلی جهات می‌توان یکی از بهترین کشورهای جهان محسوب کرد. نرخ پایین جرایم، سیستم مهاجرتی پیشرفته، اقتصاد قدرتمند، رفاه بالا ساکنین این کشور و ... . اما آنچه کانادا را نسبت به تمام کشورها بی‌‌همتا می‌کند، نرخ تحصیلات و دانش ساکنین این کشور است. طبق آماری که در سال 2015 منتشر شد، 90 درصد از ساکنین 25 تا 66 ساله کانادایی حداقل تحصیلات متوسطه خود را به پایان رسانده‌اند و حدود 60 درصد آن‌ها نیز دارای تحصیلات عالی و آکادمیک هستند که این آمار در هیچ کشور دیگری قابل‌ملاحظه نیست. بدون شک سیستم آموزشی کانادا در کنار سایر قوانین این کشور نقش عظیمی در ایجاد این آمار و ارقام داشته است و در این مطلب نگاهی به سیستم آموزشی کانادا  و توضیحات لازم درباره آن خواهیم پرداخت.

مقاطع تحصیلی در کانادا

مقاطع تحصیلی در کانادا را می‌توان به‌طورکلی به 3 بخش ابتدایی، متوسطه و تحصیلات عالی تقسیم کرد. به دلیل نوع حکومت این کشور سیستم آموزشی در میان استان‌های کانادا کمی با یکدیگر تفاوت دارد. اما عاملی که در سیستم آموزشی کانادا مشترک است، اجباری بودن تحصیل در مقاطع ابتدایی و متوسطه برای ساکنین این کشور است. این قانون در سال 1890 تصویب شد و به موجب آن تمامی کودکان و نوجوانان کانادایی از سنین 5 یا 6 سالگی تا 16 یا 18 سالگی (متغیر نسبت به سیستم آموزشی هر استان) موظف به سپری کردن مقاطع تحصیلی لازم هستند. البته علاوه بر تصویب تحصیل اجباری برای کودک و نوجوانان کانادایی قانون دیگری به ثبت رسید که به موجب آن امکان تحصیل رایگان در مدارس دولتی را برای شهروندان و مقیمان دائمی کانادا فراهم شد.

پیش دبستانی در کانادا

محصلان قبل از مقطع ابتدایی (elementary) همانند بسیاری از کشورهای دیگر، تحصیلات خود را از پیش دبستانی (pre-elementary) در سنین 4 یا 5 سالگی آغاز می‌کنند. غیر از دو استان نیو برانزویک و نوا اسکوشیا، سپری کردن این مقطع برای کودکان در هیچ استان یا قلمرو ای دیگری اجباری نمی‌باشد.

کودکان در پیش دبستانی‌های این کشور، در محیطی متناسب با سنشان الفبا را آموزش می‌بینند، با قواعد ابتدایی شمارش آشنا شده و همچنین موسیقی، رفتار صحیح با سایر هم‌کلاسیان خود را فرا گرفته و با هنرهای مختلف آشنا می‌شوند. مجموعه آموزش‌های پیش دبستانی در کانادا یک هدف اصلی دارد و آن آماده‌سازی کودکان برای مقطع ابتدایی است.

تحصیلات ابتدایی در کانادا

همان‌طور که گفته شد تحصیلات ابتدایی در کانادا برای تمامی کودکان و نوجوانان اجباری بوده و از سنین 6 یا 7 سالگی شروع می‌شود. در این مقطع تحصیلی که primary نیز گفته می‌شود دانش آموزان باید 6 پایه (کلاس) که هر کدام یک سال تحصیلی را شامل می‌شود سپری کنند. معمولاً مدارس کانادایی در ماه سپتامبر گشوده شده و تا ماه ژوئن دایر خواهد بود.

در هرکدام از 6 سال تحصیلی نخست، دانش آموزان در کلاس درسی که تنها یک معلم دارد تمامی دروس مورد نیاز آن مقطع را آموزش می‌بینند. مباحث آموزش داده‌ شده در مقطع ابتدایی شامل روخوانی، ریاضیات، تاریخ، زبان انگلیسی یا فرانسوی، علوم، موسیقی، علوم اجتماعی، هنر و تربیت‌بدنی است که با سپری کردن هر پایه سطح آن بالاتر می‌رود. همچنین سن دانش آموزان برای گذراندن 6 کلاس تحصیلی در مقطع ابتدایی به روال زیر تعریف می‌شود.

• پایه اول: سنین 6 الی7 سال
• پایه دوم: سنین 7 الی 8 سال
• پایه سوم: سنین 8 الی 9 سال
• پایه چهارم: سنین 9 الی 10 سال
• پایه پنجم: سنین 10 الی 11 سال
• پایه ششم: سنین 11الی 12 سال

مقطع متوسطه در کانادا

مقطع متوسطه یا ثانویه (secondary education) در کانادا خود به دو بخش راهنمایی (به‌طور صحیح‌تر Junior high school) و دبیرستان (high school) تقسیم می‌شود. دوره راهنمایی  شامل دو پایه هفتم و هشتم می‌شود که پس از اتمام دوره ابتدایی برای دانش‌آموز سنین 12 الی 13 تا 13 الی 14 سالگی آغاز می‌شود. در این دو سال دانش آموزان کلاس و معلم های مختلفی برای هر درس خواهند داشت و هدف اصلی این دوره تطبیق یافتن دانش آموزان با شرایط تحصیلی جدید و آماده‌سازی خود برای مقاطع بعدی و درس‌های تخصصی‌تر است.

پس از اتمام پایه هشتم دانش آموزان باید مقطع دبیرستان (high school) که شامل 4 پایه زیر می‌شود را سپری کرده و با دروس تخصصی آموزش ببینند. البته در استان‌های کبک و نوا اسکوشیا این رویه کمی تفاوت دارد که در بندی مجزا به‌تمامی استثناهای استان‌ها خواهیم پرداخت. اما به‌طورمعمول دوره دبیرستان در کانادا به این صورت است:

• کلاس نهم: سنین 14 الی 15 سال
• کلاس دهم: سنین 15 الی 16 سال
• کلاس یازدهم: سنین 16 الی 17 سال
• کلاس دوازدهم: سنین 17 الی 18 سال

از نظر قانونی، تمامی دانش آموزان وظیفه دارند تا سن 16 سالگی به تحصیلات خود اعم از مقطع تحصیلی ادامه دهند و از 16 سالگی به بعد می‌توانند در صورت تمایل تحصیلات خود را در مقاطع بالاتر دنبال کنند. با اتمام مقطع متوسطه (secondary) به دانش آموزان مدرک دیپلم متوسطه اعطا خواهد شد.

تفاوت سیستم آموزشی در استان های کانادا

در این مطلب به این موضوع اشاره کردیم که سیستم آموزشی در هر استان می‌تواند تغییرات و شخصی‌سازی‌هایی داشته باشد که در مقاطع ابتدایی و متوسطه به این شکل است.

• دانش آموزان در تمامی استان‌ها موظف‌اند تا سن 16 سالگی به تحصیلات بپردازند اما در استان انتاریو و نیو برانزویک حداقل سن مجاز برای ترک تحصیل 18 سالگی است.
• مقاطع ابتدایی و متوسطه در استان‌های نوا اسکوشیا 13 سال (6 سال ابتدایی و 7 سال متوسطه) و در استان کبک 11 سال است (6 سال ابتدایی و 5 سال متوسطه).
• استان‌های پرنس ادوارد آیلند، نیو برانزویک (تنها مدارس انگلیسی‌زبان) و ساسکاچوان پس از مقطع ابتدایی و قبل از مقطع متوسطه باید مقطع میانی یا middle level را سپری کنند. این دوره شبیه به مقطع راهنمایی سایر استان‌ها خواهد بود و سال تحصیلی بیشتری را شامل نمی‌شود.

گزینه‌های تحصیلی محصلان پس از اتمام مقطع متوسطه

در تمامی استان‌های کانادا پس از پشت سر گذاشتن مقطع متوسطه دانش آموزان برای ادامه تحصیلات عالی خود می‌توانند به‌منظور شرکت در دوره کارشناسی وارد دانشگاه‌های این کشور شوند، یا حدود 1 تا 3 سال به کالج‌های این کشور بروند و مدرک دیپلم فنی دریافت کنند (کالج در کانادا معمولاً برای دروس فنی و تکنیکال ایجادشده است و محصلان را آماده وارد بازار کار می‌کنند) و یا اینکه به مؤسسات فنی حرفه‌ای (vocational school) بروند، این مؤسسات نیز با دوره‌های آموزشی - کاربردی دانشجویان را در حرفه خاصی آموزش می‌دهند، بنابراین جوانان کانادایی برای آموزش دیدن در هر حرفه‌ای ملزم به سپری کردن دانشگاه نخواهند بود.  

مدارس خصوصی در کانادا

همانند بسیاری از کشورهای دیگر، مدارس در کانادا به دو صورت دولتی و خصوصی دایر هستند. مدارس خصوصی (private) بر خلاف مدارس دولتی از کمک هزینه های دولتی برخوردار نیستند و تمامی دانش آموزان چه کانادایی و چه بین المللی موظف به پرداخت شهریه های 4000 تا 26000 دلاری در هر مقطع تحصیلی خواهند بود.

در مدارس خصوصی تعداد دانش آموزان کمتری نسبت به دولتی در هر کلاس وجود دارد و نظارت بر پیشرفت تحصیلی آن ها بیشتر است. اما نمی‌توان عنوان کرد که این دست از مدارس نسبت به مدارس دولتی کانادا ارجحیت داشته و کیفیت آموزشی بالاتری را به محصلان ارائه می‌دهند.

مدارس مذهبی

مدارس دینی یا religious school از دیگر موسسات آموزشی در کانادا هستند که آموزش‌های آن بر پایه یک مذهب خاص مانند کاتولیک، بودائیسم ، اسلام و ... شکل گرفته شده است. تمامی آن‌های به غیر از مدارس کاتولیک خصوصی بوده و پرداخت شهریه در آن الزامی است. نوع آموزش‌ در این مدارس به صورت دوگانه دنبال می‌شود و دانش آموزان علاوه بر دروس عمومی که در مدارس معمولی تدریس می شود، موظف به گذراندن 2 دروس دینی در هر مقطع خواهند بود. شهریه این دست از مدارس می تواند از 2500 دلار در سال تا 64000 دلار متغیر باشد.

تحصیلات عالی در کانادا

پس از اتمام تحصیلات متوسطه، بسیاری از دانشجویان برای ورود به دانشگاه و کالج‌های کانادا درخواست پذیرش می‌دهند. کالج‌های کانادا مؤسساتی هستند که با هدف آموزش‌های کاربردی و تبدیل کردن دانشجویان به نیروی کار مجوزهای حرفه‌ای، دیپلم و مدرک کاردانی و ... صادر می‌کنند. البته اخذ مدرک‌های کالج پایان راه نخواهد بود، زیرا به دلیل قابل انتقال بودن واحدهای دوره کالج به دانشگاه (در بیشتر موارد) این دانشجویان هستند که تصمیم می‌گیرند پس از اتمام دوره کالج، جهت اخذ مدرک تحصیلی عالی در دانشگاه ادامه تحصیل دهند یا خیر.

دانشگاه‌های کانادا

غالب دانشگاه‌های کانادا از سطح آموزشی بالایی برخوردار بوده و مدرک تحصیلی آن اعتبار بالایی دارد. همچنین پس از آمریکا و بریتانیا هیچ کشوری به‌ اندازه کانادا دانشگاه معتبر در رنکینگ جهانی نداشته است. از دیگر مزایای تحصیل در کانادا می‌توان به طیف وسیع دانشجویان بین‌المللی اشاره کرد که سبب شده تا تحصیل در محیط این کشور آسان‌تر شده و دانشجویان با تبعیض کمی مواجه شوند. در این راستا برای آشنایی با بزرگ‌ترین و برترین دانشگاه های کانادا می‌توانید روی عبارت لینک شده کلیک کنید.  

مدت زمان اخذ مدرک تحصیلی

مدت‌ زمان اخذ مدرک در کانادا به‌جز استان کبک از الگو یکسانی پیروی می‌کند و مدت‌ زمان دریافت کارشناسی در این کشور به‌ طور میانگین سه تا چهار سال بوده، زمان اخذ کارشناسی ارشد 2 تا 3 سال و در آخر مدت‌ زمان دریافت مدرک دکتری 4 سال یا بیشتر طول خواهد کشید. در استان کبک مدت‌ زمان دریافت مدرک کوتاه‌تر بوده و به‌طور میانگین دوره کارشناسی 3 سال یا بیشتر، کارشناسی ارشد 1 تا 2 سال و مقطع دکتری 3 سال یا بیشتر زمان می‌برد. البته مدت زمان اخذ مدرک تحصیلی در هر مقطع را نمی توان به صورت قطعی مشخص کرد، زیرا رشته و برنامه های آمورزشی می‌تواند تفاوت اساسی را رقم بزند.

هزینه‌های تحصیلی در سیستم آموزشی کانادا

هزینه تحصیل در کانادا بنا به دلایل مختلفی می‌تواند متغیر باشد. در مقطع ابتدایی و متوسطه که آموزش در چارچوب مدرسه شکل می‌گیرد برای شهروندان و مقیمان دائم کانادا رایگان بوده و دانش آموزان بین‌المللی که از طریق اقامت موقت که خواهان سپری کردن آموزش‌های خود در این مقاطع هستند موظف به پرداخت هزینه‌ای حدود 8000 تا 14000 دلار کانادا خواهند شد.

اما تحصیلات عالی در  دانشگاه‌های کانادا در حالت معمول چه برای مقیمان دائم و شهروندان کانادایی و چه برای دانشجویان بین‌المللی که از طریق مجوز تحصیلی به‌طور موقت در کانادا اقامت دارند هزینه خواهد داشت. هرچند هزینه شهریه‌ها برای دانشجویان بین‌المللی بیشتر خواهد بود و شهروندان و مقیمان دائم کانادا هزینه‌های کمتری را پرداخت می‌کنند. همچنین هزینه تحصیل در استان کبک برای شهروندان و مقیمان دائم این استان نسبت به دیگر استان‌های کانادا ارزان‌تر خواهد بود.

سیستم آموزشی کانادا در یک نگاه

شاید در مقایسه با دیگر کشورهای توسعه‌یافته سیستم آموزشی کانادا به دلیل نظارت و شخصی‌سازی استان و قلمروها کمی پیچیده به نظر آید. اما در واقعیت همین دست از قوانین سبب شده‌ است تا کشور کانادا از لحاظ علمی در جایگاه‌های بسیار بالایی قرار داشته باشد. همچنین یکی از ویژگی‌هایی که سیستم آموزشی کانادا را متفاوت می‌کند، ایجاد کالج‌ها، مؤسسات فنی حرفه‌ای متعددی است که طیف انتخاب دانشجویان را افزایش داده و محصلان را سریع تر آماده بازار کار می‌کند.  

منبع: uopeople