در فستیوال عقاب طلایی مغولستان چه خبر است؟

زمانی که صحبت از مغولستان می‌شود، یکی از آشناترین تصاویری که به ذهنمان خطور می‌کند، عقاب‌های درشت جثه‌ای هستند که روی دستان صاحبانشان آرام گرفته‌اند. سنتی که نخستین بار 4000 تا 6000 سال پیش توسط اقوام ترک و خیطان ابداع شد و امروزه تنها در مناطقی از مغولستان، قرقیزستان و قزاقستان دیده می‌شود. در این روش افراد با کمک عقاب‌های بزرگ‌ جثه‌ای چون عقاب های طلایی به شکار دیگر حیوانات می‌روند. امروزه فستیوال عقاب طلایی مغولستان یکی از بزرگ‌ترین گردهمایی افرادیست که این سنت کهن را در قالب یک مسابقه زنده نگه داشتند. 

در اولین قسمت از فصل سوم پادکست رادیو ماجرا درباره مغولستان، سرزمین اسب‌های وحشی صحبت کردیم و از فستیوال معروف عقاب طلایی‌ گفتیم و در این مطلب به طور مفصل‌تر به جزئیات فستیوال عقاب‌ های طلایی مغولستان خواهیم پرداخت، همراه لست سکند باشید.

فستیوال عقاب طلایی مغولستان در کجا  و چه زمانی برگزار می‌شود؟

فستیوال عقاب طلایی به مدت 2 روز در سال در استان بایان – اولگی برگزار می‌شود. استانی که در غرب مغولستان واقع شده و هم مرز با کشورهای روسیه و چین است، بنابراین همانطور که در تصویر زیر مشاهده می‌کنید نسبت به اولان باتور، پایتخت این کشور فاصله قابل توجهی دارد. اما این فستیوال به قدری جذابیت دارد که گردشگران از سراسر دنیا برای تماشایش این مسافت را بپیمایند. این فستیوال در نخستین هفته از ماه اکتبر (نیمه نخست مهر) برگزار می‌شود و فستیوال عقاب طلایی سال جاری در 10 و 11 مهر ماه برگزار شد.

چطور به فستیوال فستیوال عقاب طلایی برویم؟

متداول‌ترین روشی که می‌توان به  فستیوال عقاب طلایی رفت استفاده از پروازهای داخلی از مبدا اولان باتور به استان بایان – اولگی است که بسته به نوع ایرلاین و تعداد توقف‌ها، مدت زمان رسیدن به مقصد بین 30 دقیقه تا 3 ساعت متغیر است. به دلیل استقبال گردشگران خارجی از این فستیوال، بلیط‌های هواپیما نزدیک به تاریخ برگزاری فستیوال به سرعت تمام می‌شوند و بلیط‌ها تنها به صورت چارتری به فروش می‌رسند. روش دیگر کرایه یک خودرو چهار چرخ متحرک یا استفاده از وسایل حمل نقل عمومی است. به دلیل فاصله 1700 کیلومتری که میان این دو وجود دارد گردشگران در مسیر زمینی 2 روز در راه خواهند بود.

در کجا اقامت داشته باشیم؟

محل برگزاری فسیتوال عقاب طلایی تا شهر اولگی (Ulgii) حدود 7 کیلومتر فاصله دارد، بنابراین گردشگران می‌توانند در یورت‌های این شهر اقامت داشته باشند. یورت‌ها چادرهایی از جنس پوست و پشم حیوانات هستند که عشایر مغول در آن‌ها زندگی می‌کنند. البته علاوه بر آن، برخی از یورت‌ها حالت رستوران دارند و در آن غذاهای قزاقی، مغولی و غربی سرو می‌شود.

تاریخچه فستیوال عقاب طلایی مغولستان

تاریخچه هم زیستی عقاب‌ها و انسان‌ها به 4000 سال قبل بازمی‌گردد، زمانی که انسان‌ها با کمک عقاب‌ها به شکار دیگر حیوانات می‌پرداختند. اما آنچه امروزه به عنوان فستیوال عقاب طلایی شناخته می‌شود، نخستین بار در سال 1999 میلادی در مغولستان برگزار شد، فستیوالی که بر اساس سنت قزاق‌های مهاجر در مغولستان پایه‌ گذاری شد. همانطور که در تیترهای قبلی هم اشاره شد این مراسم در یکی از دورافتاده‌ترین نقاط مغولستان برگزار می‌شود. در واقع علت برگزاری مراسم فستیوال عقاب طلایی در استان بایان – اولگی این است که بیشترین جمعیت قزاق‌ها در غرب مغولستان، به ویژه استان بایان – اولگی ساکن هستند.

فستیوال عقاب طلایی در نزدیکی شهر اولگی برگزار می‌شود و بزرگ‌ترین گردهمایی قزاق‌ها در مغولستان است که بین 80 تا 100 شرکت کننده در آن حضور پیدا می‌کنند. اما یک فستیوال عقاب دیگر هم وجود دارد که در روستای ساگسای مغولستان برگزار می‌شود و با نام فستیوال عقاب آلتای قزاق شناخته می‌شود. در این فستیوال حدود 40 شرکت کننده حضور می‌یابد و تاریخ برگزاری آن 17 تا 18 دسامبر است.

یکی از مهم‌ترین اتفاقاتی که در تاریخ این مراسم رخ داده است به سال 2014 باز می‌گردد. زمانی که یک دختر 13 ساله به نام آیشولپان نورگائف تصمیم می‌گیرد به عنوان نخستین شرکت کننده زن، در فستیوال عقاب مغولستان شرکت کند. آیشولپان به غیر از سن کم و هنجارشکنی که انجام داده بود موفق به پیروزی و کسب رتبه نخست در مسابقه نیز شد. پس از پیروزی آیشولپان شرکت زنان در فستیوال عقاب مغولستان متداول شد. 

نحوه تعلیم و رام کردن عقاب طلایی

اگر مطلب تفاوت رام کردن و اهلی کردن که پیش‌تر در لست سکند منشتر شده بود را خوانده باشید می‌دانید که اهلی کردن پرنده بی‌باکی چون عقاب طلایی امری غیرممکن است، بنابراین قزاق‌ها به شیوه خاصی به رام کردن این پرندگان پرداختند.

برای اینکه عقاب‌های طلایی فرمانبردار انسان‌ها باشند، قزاق‌ها آن‌ها را از سنین پایین نزد خود بزرگ می‌کنند. مردان قزاق ابتدا به آشیانه عقاب‌ها می‌روند و سپس جوجه عقاب‌های ماده را که نهایتا دو سال سن دارند را انتخاب می‌کنند و به یورت‌هایشان می‌برند. دلیل ترجیح عقاب‌های ماده به عقاب‌های نر، جثه‌بزرگ‌تر و توانایی بالاتر آن‌ها در شکار کردن است.

عقاب‌های طلایی به آسانی رام نمی‌شوند و یک قزاق برای تبدیل شدن یک بورکیتچی (کسی که با عقاب شکار می‌کند) باید حداقل 4 الی 5 سال برای تمرین و آموزش عقابش وقت بگذارد. رام کردن یک پرنده وحشی تفاوت بسیاری با رام کردن دیگر حیوانات دارد. کافی است یک اشتباه از انسان صورت بگیرد تا عقاب طلایی پس از شکار برای همیشه تعلیم‌گر خود را ترک کند. برای رام کردن عقاب وحشی، پرنده باید آزادی لازم را داشته باشد و به خوبی با آن‌ برخورد شود. البته مالکان عقاب‌ نیازهای شکارچی خود را برطرف می‌کنند، پرهایشان را شانه می‌‎کشند و حتی با آن‌ها صحبت می‌کنند. برای قزاق‌ها عقاب‌های طلایی یک حیوان مقدس شناخته می‌شوند و همانند عضوی از خانوده در یورت‌ها نگه داری می‌شوند.

در نهایت پس از سپری کردن آموزش‌ها، هم زیستی میان عقاب‌ها و بورکیتچی‌ها شکل می‌گیرد. آن‌ها عقاب‌ها را به مدت 10 سال در اختیار خود نگه می‌دارند و برای شکار کردن حیواناتی مثل‌ روباه‌ها از آن‌ها کمک می‌گیرند. در نهایت برای اینکه عقاب‌ها بتوانند به جفت گیری ادامه دهند بار دیگر به طبیعت بازگردانده می‌شوند. جالب است بدانید که در این رسم هیچ وقت عقابی خریداری یا مبادله نمی‌شود و هر شخص باید یک عقاب را از کودکی تعلیم دهد، همراه با او شکار کند و در نهایت در طبیعت رهایش کند.

نحوه برگزاری فستیوال عقاب طلایی

فستیوال عقاب طلایی مغولستان یکی از جذاب ترین فستیوال‌های آسیای مرکزی است و هر ساله گردشگران زیادی برای تماشای این جشنواره به مغولستان سفر می‌کنند که انگیزه اصلی آن‌ها تماشای مسابقه فستیوال عقاب طلایی است، مسابقه‌ای که در دو مرحله مختلف میان شرکت کنندگان برگزار می‌شود و ویژگی‌های مختص به خود را دارند.

در مرحله اول اسب‌هایی با فاصله چند صدمتری از شرکت‌کنندگان در حالی که یک پوست روباه به آن‌ها متصل شده است می‌تازند. شرکت‌کنندگان باید  در زمان مشخص شده عقاب خود را متوجه طعمه کرده و آن‌ها را برای گرفتن پوست روباه در آسمان رها کنند. عقاب‌هایی که بتوانند پوست روباه را شکار کنند به همراه مالکان خود راهی مرحله بعدی می‌شوند.

در مرحله دوم شرکت کنندگان کار آسان‌تری پیش رو دارند. در مرحله دوم طعمه‌ای مانند روباه یا خرگوش در محوطه شکار رها می‌شود و شرکت کنندگان باید با کمک عقاب طعمه را شکار کنند. بورکیتچی‌ که بتواند در سریع‌تر زمان ممکن طعمه را شکار کند برنده خواهد شد.

سخن آخر

نگرش‌های مختلفی درباره فستیوال عقاب ‌های طلایی مغولستان وجود دارد. برخی آن‌ را به دید یک ورزش، فستیوال یا سنتی کهن می‌بینند. برخی با اجرا و حتی این روش از شکار کردن مخالف هستند و نوعی حیوان آزاری اطلاق‌اش می‌کنند و عده‌ای هم هستند که آن را نوعی هم زیستی و ارتباط با طبیعت در نظر می‌گیرند؛ اما آنچه که مشخص است فستیوال عقاب طلایی یکی از جاذبه‌های اصلی مغولستان و یکی از منحصر به فردترین مراسم‌ آسیای مرکزی محسوب می‌شود. در آخر خوشحال می‌شویم که شما هم نظرتان را با ما به اشتراک بگذارید و بگویید دیدگاه شما راجع به فستیوال عقاب طلایی و این روش شکار کردن چیست؟

منابع: washingtonpost و birdinflight