در میان کوههای فن (Fan) در شمال غربی تاجیکستان ، آرامگاهی قرار دارد که متعلق به رودکی – ملقب به پدر شعر فارسی – است. او در سال 859 متولد شده است و یکی از شخصیت های تاریخی اصلی تاجیکستان پس از جداسازی از شوروی است که هویت ملی این کشور را نه فقط به عنوان نمادی از میراث هنری بلکه به عنوان نماد فرهنگی برای مردم امروز تاجیکستان تشکیل داده است.
رودکی با نام ابو عبدالله جعفر بن محمد متولد شده است. فردی ثروتمند با محیط زندگی پر زرق و برق که نیمه درباری به حساب می آمد و به عنوان یکی از شاعرین رسمی در بخارا تحت خدمت فرمانروای آن زمان سامانیان ، ناصر دوم بود. در سال 937 او دیگر مورد استقبال درباریان قرار نگرفت و منسب خود را واگذار کرد و به زادگاهش پنج رود بازگشت. جایی که سال های پایانی زندگی خود را در فقر و تنگدستی به پایان برد.
رودکی به عنوان خواننده و نوازنده مشهور نیز شناخته می شود، به طوری که ستیم اولوغزدا (Satim Ulughzoda) در فیلم خود با عنوان" قسمت شاعر" (به معنی "سرنوشت شاعر") ، که در سال 1952 ساخته شد ، رودکی را به عنوان یک قهرمان در قالب یک بیوگرافی دراماتیک به تصویر کشیده است. در پایتخت تاجیکستان دوشنبه، که فاصله آن تا زادگاه و محل سکونت رودکی حدود 5 ساعت رانندگی است، همه چیز از خیابان اصلی تا پارک عمومی بزرگ در نزدیکی ساختمان مجلس، با مجسمه غول پیکر او، به نام او تزیین شده است.
به دلیل شهرت و برجستگی نام رودکی به ویژه در فرهنگ تاجیکستان، سکوتی خاص ، تقدسی ارمغان آورده شده از مکان مقبره که حدود 40 مایلی در خارج از شهر پنجکنت یا همان پنجرود (Panjakent) قرار گرفته است، وجود دارد. جاده سنگفرشی که به محل آرامگاه رودکی منتهی می شود صخره ای و ناهموار است و با اینکه در سال 1958 میلادی ساخته شده است و سالیان زیادی از ساختنش می گذرد، روستاییان پنجرود هنوز هم با دیدن خارجی ها و گردشگرانی که به دیدن مقبره می آیند شگفت زده می شوند.
نگهبان مقبره دروازه های چوبی حک شده که رو به یک باغ سبز زیبا و پر از گل رز است را باز می کند. روی دروازه شعری از رودکی (در هر دو اسلوب فارسی/عربی که رودکی در قرن دهم نوشته است و متن سیریلیک که تاجیکی ها در تاجیکستان از روی آن نوشتند) نوشته شده است که یکی از معروف ترین شعرهای رودکی است:
هیچ شادی نیست اندر این جهان برتر از دیدار روی دوستان
در داخل، دیوارهای اطراف و سنگ های مرمری زمین ، بی نظیر، درخشان و سفید هستند و انعکاس نور طبیعی منتشر شده از سوراخ های سقف به داخل تابوت چوبی تاریک پر شده با سنگ مرمر که در مرکز مقبره قرار دارد را زیبا تر می کنند. پایین تر از محل آرامگاه واقعی رودکی، یک موزه کوچک است که مصنوعاتی از دوران زندگی رودکی و تاریخ منطقه سغد (Sughd)، همراه با کتابخانه ای مملو از ترجمه های متعدد و نسخ نوشته های رودکی و دیگر شاعران فارسی را در خود جای داده است.
طبق برآوردها، رودکی بیش از 100000بیت شعر سروده است که تنها 1000 بیت از آنها باقی مانده و در دسترس است ، بسیاری از آنها به صورت قطعه قطعه و پراکنده و در منابع مختلف یافت می شوند. با این حال، رودکی بعنوان شخصی که زبان فارسی را به یک زبان شاعرانه تبدیل کرد و بر سبک و نوع شعرهای شاعران فارسی زبان پس از خودش تاثیر گذاشت ، شناخته شده است.
نکته ای که قبل از رفتن باید بدانید:
شما می توانید از پنجرود از طریق تاکسی یا ون به سمت آرامگاه بروید. اما با وسیله نقلیه با دوام تر بهتر است، زیرا جاده آن ناهموار است و در بعضی قسمت ها شرایط مناسبی ندارد.
منبع : atlasobscura
