شوروی آسیا که آخرین کتاب منتشر شده از انتشارات فوئل است، به دنبال معماری مدرن قزاقستان، قرقیزستان، ازبکستان و تاجیکستان است و به مستند نمودن بناهای ساخته شده از دهه 1950 تا زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی می‌پردازد. عکاسان ایتالیایی یعنی روبرتو کونته و استفانو پرگو به دنبال عکس‌های جادویی، ساختمان‌های ناشناخته در مکان‌های مختلف مانند موزه‌ها، خانه‌ها، دانشگاه‌ها، سیرک‌ها و مکان‌های برگزارکننده تشریفات مذهبی هستند تا ارتباط میان معماری متعلق به عصر شوروی و طراحی بی‌رحمانه آن و ساخت مجدد این بناها با مشخصه‌های شرقی را نشان دهند. در اینجا ما به بیان و ویرایش چکیده‌ای از مقاله آغازین کتاب " بازنویسی شهرهای آسیای مرکزی" توسط مارکو بوتینو پرداختیم تا باهم نگاهی به معماری عجیب شوروی بیاندازیم، پس همراهمان باشید.
عکاسان در این کتاب به بررسی معماری مجزای ایجادشده در شهرها و کشورهای آسیای مرکزی طی دهه‌های پایانی رژیم شوروی پرداخته و ساختمان‌هایی را به تصویر می‌کشند که دربردارنده ایده‌های مدرنیته بود که از فاصله‌های بسیار دور یعنی مسکو به آنجا رسیده بود. ساختمان‌های مسکونی شوروی دارای دو مشخصه اصلی هستند: اول، باوجود تفاوت در سبک، این ساختمان‌ها در تولید انبوه استانداردسازی شده‌اند. دوم، این ساختمان‌ها مزین به نقوشی هستند که منعکس‌کننده رسوم اجدادی جمهوری‌ها است. ماهیت استاندارد شده این ساختمان‌ها مطابق با پروژه سیاسی شوروی است: ایجاد شرایط زندگی مشابه در هر شهر، از ایالات بالتیک تا اقیانوس آرام و از سواحل دریای شمال تا مرز افغانستان.
تولید انبوه بلوک‌های عظیم ساختمانی تنها در طی 30 سال آخر اتحاد جماهیر شروع شد و مدرنیته شوروی تا حد زیادی محدود به مراکز شهری و مناطق صنعتی شد. برای ساکنان شهری آسیای مرکزی، ایده زندگی در ساختمان‌های مسکونی استاندارد شده و ایمن تا حدی راضی‌کننده به نظر می‌رسید. خانواده‌های بزرگ که عادت به زندگی در خانه‌هایی داشتند که سه نسل در همسایگی هم و با روابط بسیار نزدیک زندگی می‌کردند، نمی‌توانستند خود را با فضای آپارتمان‌های کوچک این منطقه تطبیق دهند. درنتیجه، مناطق مختلف با مشخصه‌های گوناگون در بسیاری از شهرها و بخش اعظمی از جمعیت که در زندگی عمومی شوروی نیز دخیل بودند، به خانه‌های خانوادگی خود بازگشتند.
پایتخت 5 جمهوری در آسیای مرکزی دارای مناطق عظیم و مطابق با استانداردهای برنامه‌ریزی شوروی بودند. عشق‌آباد، پایتخت ترکمنستان، در زلزله سال 1948 به‌شدت آسیب دید و به سبک شوروی مجدداً ساخته شد. تاشکند پایتخت ازبکستان، در زلزله سال 1966 صدمه‌دیده و بسیاری از ساختمان‌های قدیمی آن نابود شد. این امر باعث ایجاد موقعیتی برای ساخت گسترده ساختمان‌های با تولید انبوه شد. شهرهایی مانند ناووی در ازبکستان و شهرهای کوچک‌تر در قزاقستان که درگذشته کاملاً بازسازی‌شده یا جدیداً با توجه به نیاز کارکنان معدن یا کارخانجات کود برای کاشت کتان ساخته‌شده بودند، کاملاً از مدل شوروی پیروی می‌کردند.
این ساختمان‌ها کاملاً سبک آموزشی دارند، نه تنها از جهت روش‌های زندگی که ارائه می‌دهند بلکه به جهت رفرنس‌های سیاسی و فرهنگی که در آن‌ها وجود دارد. بسیاری از این ساختمان‌ها با موزاییک یا نقاشی دیواری تزیین شده‌اند که دربردارنده تصاویری محلی از فرهنگ‌عامه است. نماهای خارجی منقش به پرتره‌هایی از لباس‌های محلی بودند، نقوش تزیینی بر اساس الگوهای استنتاج شده از فرش‌ها و پارچه‌ها بود، سازه‌ها اشاره به چادرهای صحرایی داشتند. شکل چادر مانند در شکل‌گیری بازارهای جدید مانند بازار تاشکند، مجموعه ساختمان‌های آل در آلماتی و حمام ژیرگال در بیشکک مشهود هستند، طراحی این ساختمان‌ها ترکیبی از بانیای سنتی روسیه با شکل چادر است.
این عکاس‌ها ذات و ماهیت مدرنیته در شوروی را در زمان‌های اوج آن به تصویر می‌کشند، اما این مدرنیته بودن به دوره بعد از فروپاشی نیز منتقل میشود. ساختمان‌های شوروی، نام‌های بانک‌های پس از فروپاشی، سرمایه‌گذاری‌ها برای سالن‌های زیبایی و خیاطی‌ها، مغازه‌های مبلمان و انبار تعویض مبل‌های استفاده شده را نشان می‌دهند. عکاس‌های این ساختمان ها خاطرنشان می‌سازند که امروزه دیگر هیچ‌یک از این نشانه‌ها وجود ندارند. منبع اصلی تخریب در بسیاری از شهرهای آسیای مرکزی، گردشگری است که در عصر شوروی آغاز شده و پس از فروپاشی آن تبدیل به یک صنعت عظیم شد. طی دوره شوروی و پس از آن، تمامی ساختمان‌های دور و اطراف برای ساخت فضاهایی برای اتوبوس‌های گردشگران تخریب‌شده‌اند، درحالی‌که از مساجد مفهوم زدایی شده و به‌مرور تبدیل به موزه شده‌اند.
بازنویسی شهرهای آسیای مرکزی ادامه دارد. این عکس‌ها نشان‌دهنده وجود ساختمان‌هایی هستند که هنوز پابرجا بوده و قبل از آنکه برای همیشه محو شوند، ثبت‌شده‌اند.
منبع: calvertjournal.com
