بهار دیگر فرارسیده است و گل‌ها و گیاهان هر منطقه رشد کرده‌اند. ولی جدای از تنوع‌های فصلی مربوط به یک منطقه، گونه‌های متنوعی از انواع گیاهان سرتاسر جهان هست که می‌توانند ظاهر باغچه شما را بیارایند و شما را به دوردست‌ها ببرند.
چه پرورش‌دهنده حرفه‌ای گیاهان باشیم و چه یک تازه‌کار، به‌هرحال اثرات آرام‌بخش گیاهان در فضای باز به‌اضافه میل به دانستن منشأ غذایمان سبب میشود باغبانی را هرروز بیش‌ازپیش به‌عنوان یک سرگرمی دوست داشته باشیم. حال دسترسی به گونه‌های مختلف گیاهی و دانه‌های آنها که یادآور نقاط گوناگون جهان هستند را نیز به این سرگرمی بیفزایید؛ آنگاه به فضای سبز خانه‌تان معتاد خواهید شد.
در این متن با بررسی 17 گیاه موردعلاقه‌مان سرتاسر جهان را خواهیم گشت که کاری می‌کنند تا شما در فضای باز منزل خودتان بتوانید سفر در جهان را تجربه کنید. البته پیش از کاشت آنها باید ببینید از نظر اقلیمی با آب و هوای منطقه شما سازگارند یا نه.
اروپا
گوجه‌فرنگی‌های سان مارزانو
گوجه در تمام‌روزهای تابستان رشد می‌کند و از گیاهانی است که پرورش دادن آن در خانه بسیار آسان است. البته انتخاب از میان صدها گونه گیاهی گوجه‌فرنگی و گونه‌های بدشکل بزرگ فصلی یا گوجه‌های کوچک گیلاسی کمی دشوار است.
اگر به دنبال گیاهی باشیم که همه تابستان میوه بدهد و زمستان نیز ما را از نعمتش بی‌بهره نکند،گوجه‌فرنگی مورداستفاده در غذای پاساتای ایتالیایی گزینه خوبی است. گوجه سان مارزانو در اصل از شهرکی در نپال ایتالیا با خاک پرمایه آتش‌فشانی و اقلیم گرم مدیترانه‌ای می‌آید و در مکان‌های آفتابی با دمای ثابت به‌خوبی رشد می‌کند. دانه‌های این گیاه را می‌توان از بیشتر توزیع‌کنندگان گل و گیاه تهیه کرد و نهال‌هایش در گلخانه‌ها و مراکز گل و گیاه موجودند.
کدوتنبل و اسکواش ایتالیایی
اگرچه این میوه‌ها در اصل برای قاره آمریکا هستند، ولی گفته میشود ایتالیایی‌ها بسیار بیشتر از آمریکایی‌ها کدو پرورش می‌دهند و می‌خورند. ضمناً تنوع گونه‌های این گیاه در ایتالیا خیلی فراتر از کدوی نارنجی پاییزی آمریکایی‌هاست. اسکواش ایتالیایی که دو دسته‌بندی کلی یعنی تابستانی و زمستانی دارد بسیار خوشمزه است. اسکواش تابستانی که به آن کدوسبز نیز می‌گویند معمولاً اوایل دوره رشدش برداشت میشود و پوست تردتر و خوش‌خوراک‌تری دارد. اسکواش زمستانی که نام دیگرش زوکا است، پوست سفت‌تری دارد و می‌گذارند مدت طولانی‌تری رشد کند.
شیوه‌های مربوط به پرورش کدوسبز و زوکا به هم شبیه‌اند و بیشتر گونه‌های آنها برای رشد به فضا نیاز دارند. خیلی‌ها شاخ و برگ کدو را دور داربست یا دیگر سازه‌های محکم می‌پیچانند تا میوه بتواند آویزان شود و گردش هوای بهتری داشته باشد و ریسک ابتلای آن به بیماری و آفت کاهش یابد. اگر فضای رشد کمی دارید به دنبال بوته‌های کوچک‌تر این‌گونه گیاهی بگردید که برخی از آنها را می‌توان حتی در محفظه یا روی تخت‌های کوچک پروراند.
رز انگلیسی
پرآوازه‌ترین شکوفه انگلیس همه‌ساله سرتاسر باغ‌های این کشور در جزایر بریتانیا را می‌پوشانن؛ از شکوفه‌های رز روی چوب و داربست گذرگاه‌های طاق دار گرفته تا آن‌هایی که درختچه‌ای و کوچک هستند و می‌توان در محفظه پرورششان داد. رز انگلیسی کمی ناز می‌کند و پرورش آن دشوار است، ولی زیبایی‌اش باعث میشود همه این‌ها را فراموش کنیم.
یکی از شرکت‌های اصیل و کهن پرورنده رز انگلیسی به نام دِیوید آستین رُزِز (David Austin Roses) فروشگاهی آنلاین دارد که در آن می‌توانید گستره‌ای از انواع رز به رنگ‌های زردآلویی، هلویی و صورتی و نیز قرمز و کرم بسیار لوکس را بیابید. این‌گونه گیاهی را به‌صورت ریشه خالی یا در ظرف‌های دوقلو برای پرورش‌دهندگان می‌فرستند و البته اگر بلد باشید آن را بپرورانید بسیار سریع رشد می‌کند و به‌شدت بارور میشود. نوع بالارونده آن می‌تواند یک دیوار بلند را کاملاً بپوشاند یا اگر روی طاق و ستون سنگی رشد کند و از آن بالا بزند. اگر مشکل فضا دارید، انواع درختچه‌ای آن را انتخاب کنید که می‌توان در محفظه آن را پرورش داد و جایی گذاشت که بیشترین تأثیر دیداری را داشته باشد.
اسطوخودوس انگلیسی
اسطوخودوس انگلیسی با همه خوشبویی و چشم‌نوازی‌اش هر نوع فضای سربازی را آراسته می‌کند؛ به‌ویژه در دوران شکوفه‌اش. شکوفه‌های بنفش ظریف آن از ماه ژوئن (خرداد) تا آگوست (مرداد) سر برمی‌آورند و ضیافتی چندهفته‌ای را برای زنبورها و پروانه‌ها برپا می‌سازند؛ حشراتی که برای باروری و رشد هر باغچه‌ای ضروری‌اند.
اسطوخودوس انگلیسی که از خویشاوند فرانسوی خودش استوارتر و محکم‌تر است. اسطوخودوس انگلیسی برخلاف نوع فرانسوی گل‌های زینتی خوبی را تولید می‌کند و برای استفاده در آشپزی نیز کاربرد دارد.
آویشن فرانسوی
یک درختچه کوتاه است که می‌توان از آن هم به‌عنوان گیاه زینتی و هم خوراکی استفاده کرد. از منطقه پراونس فرانسه می‌آید و جزئی از آشپزی و میراث فرانسه به شمار می‌رود. آویشن فرانسوی می‌تواند به‌خوبی با دیگر گیاهان باغ مانند بادمجان و سیب‌زمینی کنار بیاید، پرورش و نگهداری آن آسان است و در بیشتر قسمت‌های ایالات‌متحده پایا خواهد بود؛ یعنی هرسال با رسیدن بهار دوباره رشد می‌کند.
آسیا
بادمجان ژاپنی
بادمجان سده‌هاست که در آسیا کشت میشود و در مناطق مختلف رشد می‌کند؛ البته به‌سختی می‌توان تصمیم گرفت که کدام گونه آن برای باغچه مناسب است. بادمجان ژاپنی از گونه‌های آشنای رایج در جهان باریک‌تر و رنگش متفاوت‌تر است ولی خواصش مانند دیگر بادمجان‌هاست.
بادمجان ژاپنی نیز مانند گوجه‌فرنگی سان مارزانو عاشق نور خورشید و گرماست. باغبان‌ها می‌توانند برای داشتن یک بوته بادمجان عریض‌تر و پر محصول تر، نوک گیاه جوان آن را پس از رسیدن به اندازه 15 سانتی‌متر بزنند. هنگام رشد این گیاه در تابستان، چیدن بادمجان‌های رسیده باعث میشود دیگر بادمجان‌ها سریع‌تر رشد کنند.
ریواس
ریواس یک گیاه پایا برای اقلیم‌های خنک‌تر است، از چین می‌آید و مدت‌هاست که آن را به خاطر خواص درمانی و ترکیب خوشمزه‌اش با توت‌فرنگی می‌شناسند.
این گیاه در اصل از سبزیجات است ولی عموماً آن را به‌عنوان دِسِر مصرف می‌کنند؛ البته تنها ساقه آن خوراکی است، ولی برگ‌هایش سمی هستند و می‌توانند باعث سنگ کلیه شوند. ساقه ریواس را معمولاً با شکر شیرین می‌کنند و آن را در کیک پای، چیپس و کرامبِل می‌پزند؛ همچنین گفتنی است که آن را بیشتر از اوایل تا اواسط بهار و پیش از مرگش در پاییز می‌چینند. البته برای این گیاه دیررُشد باغچه‌ای صبر فراوانی لازم است. پیشنهاد میشود ریواس را در نخستین سال کاشتش برداشت نکنید تا تنومندتر شود. در فصل دوم رشد و پس از آن مراقب باشید بیش از یک‌سوم ساقه‌های هر گیاه را نچینید؛ این کار باعث میشود ریواس قدرتش را برای رشد آینده از دست ندهد.
بااینکه بهترین کار آن است که ریواس را مستقیم در زمین و زیر نور مستقیم آفتاب بکارید، ولی از گرمای شدید هم خوشش نمی‌آید؛ به همین دلیل برخی باغبان‌ها نواحی نیمه سایه نیمه آفتاب را مکان بهتری برای پروراندن آن می‌دانند. اگر ریواس‌هایتان را خوب بکارید و ابتدا و انتهای هر فصلِ رشد کمی بیشتر به آنها توجه کنید، چندین سال ساقه‌های قرمز روشن و زیبایی به شما خواهند داد.
لیموی میر
لیموی مِیِر کمتر از لیموی معمولی اسیدی است و به‌اندازه‌ای شیرین است که می‌توان آن را خام مصرف کرد. این لیمو یک مرکبات ترکیبی است که از چین می‌آید و در این کشور آن را به دلیل خواص تزئینی و آشپزی می‌پرورانند.
لیموی مِیِر که در اوایل قرن بیستم به ایالات‌متحده آمد، نخستین بار در ایالت‌های کالیفرنیا، فلوریدا و تگزاس کشت شد. البته تا اوایل قرن بیست و یکم فقط در همین ایالت‌ها یافت می‌شد و پس از آن بود که مارتا اِستوآرت این‌گونه از مرکبات را مشهور ساخت و آن را به دنیای آشپزی معرفی کرد.
لیموی مِیِر عاشق گرما و خورشیدپرست است و در مناطقی که دمایشان زیر صفر است آن را در محفظه پرورش می‌دهند. درخت لیموی مِیِر در ایالت‌های کالیفرنیا، آریزونا، تگزاس جنوبی، لوئیزیانا و فلوریدا مستقیم در زمین کاشته میشود و تا سی سال نیز عمر می‌کند. اگرچه درختان گلدانی ازجمله این درخت نسبتاً کوچک هستند ولی اگر از آنها در برابر باد و سرما در فصل‌های پاییز و زمستان محافظت کنید میوه‌های فراوانی خواهد داد.
خیار هندی
خیارهای جوان را می‌توان تنها پنجاه روز پس از کاشت برای ترشی انداختن برداشت کرد. البته می‌توانید بگذارید تا آخر رشد کنند و به میوه‌ای تازه و قابل‌خوردن تبدیل شوند.
خیار در اصل از هند آمده است و پیش از آن‌که تمدن‌های اولیه هند آن را کشت کنند، در جنگل‌ها رشد می‌کرد. امروزه چندین گونه خیار هندی هست که می‌توان آنها را برای پروراندن در ایالات‌متحده یافت و همه این‌گونه‌ها در آب‌وهوای گرم عالی رشد می‌کنند.
خیار نیز مانند کدو اِسکوآش برای رشد و تکثیر به فضا نیاز دارد. اگر فضای باغچه‌تان محدود است پیچک‌های نرم این گیاه را به گونه تنظیم کنید که روی یک میله به‌طور عمودی محکم بالا بروند. مزیت پروراندن گیاه خیار به‌طور عمودی و رو به بالا آن است می‌توانید رشد میوه‌اش را به‌وضوح ببینید و نیز ریسک قارچ زدن به خیارها و خراب شدن یک‌شبه آنها کاهش یابد.
فلفل تایلندی
تقریباً 75 گونه متفاوت از فلفل در تایلند کشت میشود، ولی فلفل مرغی کوچک و تیز بیشتر از همه شناخته شده است. گفته میشود این فلفل 15 برابر فلفل هالوپینو تند است و در قرن شانزدهم میلادی به جنوب شرق آسیا آورده شده است. گاهی به آن فلفل اژدهای تایلندی می‌گویند و پس از رسیدن، رنگ قرمز بسیار روشنی به خود می‌گیرد. و البته درختانش با همه کوچکی‌شان هرکدام 150 فلفل می‌دهند. پرورش دادن فلفل مرغی مانند دیگر خویشاوندانش در تیره بادنجانیان ازجمله گوجه‌فرنگی و بادمجان زیر نور مستقیم خورشید رشد می‌کند.
قاره آمریکا
سیب‌زمینی
سیب‌زمینی پرمصرف‌ترین محصول در آمریکای شمالی است و در 30 ایالت مختلف برای استفاده تجاری آن را پرورش می‌دهند؛ این یعنی به‌راحتی می‌توان آن را در باغچه‌های خانگی سرتاسر ایالات‌متحده پرورش داد. بسته به شرایط محیطی چندین راه برای پرورش سیب‌زمینی وجود دارد. اگر مشکل فضا دارید، بهتر است از کیسه رشد استفاده کنید تا گیاه سیب‌زمینی‌تان سالم رشد کند و محصول فراوانی بدهد. البته کاشت و پرورش سیب‌زمینی در زمین‌های شخم زده مدت‌هاست آزمونش را پس داده است و کشاورزان سده‌ها با این روش این گیاه را کشت کرده‌اند.
هنگام انتخاب گونه سیب‌زمینی برای پرورش، مهم‌ترین نکته آن است که سیب‌زمینی‌های دانه از کجا می‌آیند. البته آن را با دانه سیب‌زمینی اشتباه نگیرید؛ سیب‌زمینی‌های دانه قسمت‌های کوچکی از این گیاه هستند که به قول پرورش‌دهندگان «چشم» دارند. چشم جوانه کوچکی است که به گیاه تبدیل خواهد شد، بنابراین ضروری است که سیب‌زمینی دانه دست‌کم یک چشم داشته باشد. البته می‌توان از سیب‌زمینی‌های فروشگاهی به‌عنوان سیب‌زمینی دانه استفاده کرد، ولی این کار توصیه نمی‌شود. زیرا ممکن است این سیب‌زمینی‌ها بیماری‌هایی را از فصل قبل در خود داشته باشند و این موضوع بر رشد خانگی‌شان اثر بگذارد؛ بنابراین برای رسیدن به بهترین نتیجه ممکن از سیب‌زمینی‌های دانه تأیید شده استفاده کنید.
شاه اشرفی
شاه اشرفی که در اصل از باغستان‌های مکزیک و آمریکای جنوبی می‌آید، به همان اندازه که گلزارهای طبیعی را خانه‌اش می‌داند در بسترهای خاکی مصنوعی نیز احساس آرامش می‌کند و به باغچه تابستانی شما رنگ و گرما خواهد بخشید. این گل آفتاب‌گردان‌مانند در ایالات‌متحده بسیار محبوب است و باغبانان حرفه‌ای و تازه‌کارها به دلیل فراوانی و آسانی کاشتش به آن بسیار توجه می‌کنند. دانه‌های شاه اشرفی را می‌توان در باغچه پخش کرد و نیازی به آماده‌سازی خاک نیست و درآمدن گل آن حدوداً هفت هفته طول می‌کشد. ولی پس از درآمدن بسیار بارور است و در تمام طول فصل گل‌های رنگارنگ خواهد داد.
برای مثال، باغبان‌ها شش هفته پیش از واپسین نشانه‌های بهار دانه‌های این گیاه را در محیط سربسته پخش می‌کنند و پس از ده سانتی‌متری شدن گیاه آن را به ظروف بزرگ‌تری منتقل می‌کنند. نهال‌های جوان این گیاه را نیز مانند همه گیاهان خانگی می‌بایست پیش از قرار دادن در خانه همیشگی‌شان، چند وقتی به میله یا چوب سفتی ببندید.
گل همیشه‌بهار
گل همیشه‌بهار با زیبایی و برجستگی خیره‌کننده‌اش گل باستانی آزتک هاست و آنها باور داشتند که این گل‌ها هنگام جشن روز مردگان مکزیک روح مردگان را برای دیدار با انسان‌ها هدایت می‌کنند. سه روز انتهایی اکتبر، میزهای کلیسا و گورستان‌ها به آرایه‌ای از اشیاء رنگارنگ مزین می‌شوند که گل همیشه‌بهار نیز برای گرامی داشتن درگذشتگان در میان این اشیاء دیده میشود.
رایحه متمایز و رنگ برجسته گل همیشه‌بهار باعث میشود گیاهی عالی برای باغچه تابستانی‌تان باشد و همچنین حشرات سودمندی چون کفشدوزک را جذب می‌کند تا شمار آفت‌ها کاهش یابد. شکوفه‌های روشن‌رنگ آن حشرات گرده‌افشان را به‌سوی خود می‌کشانند و گفته میشود این گل بهترین گیاهی است که می‌توان برای سالم و بارور نگه داشتن سبزیجات به آنها افزود.
آفریقا
ریحان آبی آفریقایی
ریحان از ضروریات باغچه‌های تابستانی است، ولی گونه‌های رایج آن معمولاً در معرض بیماری قرار می‌گیرند و طول عمرشان نیز نسبتاً کوتاه است. اما این‌گونه آفریقایی سخت‌جان‌تر از سایرین است و نه‌تنها ظاهر زیبایی دارد بلکه در آشپزی نیز می‌توان از آن استفاده کرد. ریحان آبی آفریقایی که ترکیبی از ریحان معمولی باغچه‌ای و درختچه‌ای از شرق آفریقا و جنگل‌های کنیا، تانزانیا و اوگاندا است باروری و حاصلخیزی فراوانی دارد.
این گیاه شاید تنها ریحانی باشد که می‌توان آن را پایا دانست؛ یعنی از آنجایی‌که نسبت به یخ‌زدگی حساس نیست هرسال بهار دوباره سبز میشود.
آگاپانتوس
خیلی‌ها این گیاه را با نام سوسن نیل می‌شناسند. گیاهی است که عاشق آفتاب است و گل‌های گوی شکلی به رنگ آبی و سفید درمی‌آورد؛ درواقع می‌توان آن را از ضروریات چشم‌اندازهای گرم‌تر دانست. آگاپانتوس در نواحی جنوبی ایالات‌متحده پایا است و بهترین رشدش را در مناطق 7 تا 11 USDA دارد. در مناطق خنک‌تر ممکن است زمستان برایش دشوار باشد، ولی می‌توان آن را محفظه‌ای قرار داد تا زمستان را دوام بیاورد و فصل بعد دوباره شکوفه کند.
استرالیا
اکالیپتوس
این گیاه بومی استرالیا که معمولاً آن را در کنار خرس کوالا می‌شناسند، تقریباً سه‌چهارم جنگل‌های این کشور را پوشانده است. طبق گزارش‌ها بیش از 700 گونه اکالیپتوس در استرالیا می‌روید و اگرچه بیشتر گونه‌های آن با اقلیم ایالات‌متحده سر سازگاری ندارند، ولی اکالیپتوس همیشه‌سبز جهانی را می‌توان در سایر نقاط دنیا هم پرورش داد.
اکالیپتوس جهانی را می‌توان تحت شرایط خاصی در مناطق 8 تا 10 USDA به ارتفاع‌های بلند رساند. در خانه نیز می‌توان آن را به‌صورت یک درختچه در محفظه پرورش داد و اگر منظم هرس بشود سال‌ها رشد می‌کند و سبز می‌ماند.
منبع: matadornetwork.com
