آب انبارها یکی از مهم‌ترین سازه‌های معماری ایران به حساب می‌آیند. برخی از این آب انبارها مانند آب انبار سردار بزرگ در قزوین علاوه بر نگهداری و تامین آب، به لحاظ معماری نیز بسیار زیبا و باشکوه هستند. امروز در بخش پیشنهادات ایرانگردی به سراغ این آب انبار در شهر قزوین رفته‌ایم. با ما همراه باشید تا گشتی کوتاه و دیدنی در میان آب انبار سردار بزرگ بزنیم.
معرفی آب انبار سردار بزرگ
عکس از نشاط آوران
ایران به لحاظ آب و هوایی جزو مناطق خشک به حساب می‌آید و همین امر باعث گردیده تا معماران و عامه مردم به فکر تامین آب در زمان کم آبی باشند. قزوین یکی از شهرهای‌ست که سال‌ها مشکل کم‌آبی داشت و همین امر باعث شد که آب انبارهای بسیاری در شهر برای تامین و نگهداری از آب ایجاد شود.
عکس از نشاط آوران
آب انبار سردار، یکی از آن بی‌شمار آب انبارهای‌ست که در زمان گذشته در شهر قزوین بنا شده است. این آب انبار که جزو آب انبارهای بزرگ و تک گنبدی‌ست، از زمان قاجار برجای مانده و امروزه بادگیر کوچک و فیروزه‌ایش بر بلندی شهر قزوین خودنمایی می‌کند
تاریخچه آب انبار سردار بزرگ
نام عکاس: سپیده قاسمی
آب انبار سردار بزرگ همانطور که گفته شد در زمان قاجار احداث شده است. بانیان این آب انبار بزرگ دو تن از سرداران زمان فتحعلی‌شاه بودند. محمد حسن خان و محمد حسین خان، دو سردار شجاع زمان قاجار بودند که در جنگ‌های ایران و روسیه شجاعانه جنگیدند و بعد از جنگ نیز بناهای عام‌المنفعه بسیاری در قزوین ساختند.
گفته میشود هر کدام از برادران در شهر قزوین، یک آب انبار در محله‌های مختلف قزوین احداث کردند که یکی در خیابان راه‌آهن و دیگری در خیابان تبریز بود. آب انبار ساخته شده در خیابان راه آهن توسط بردار بزرگ‌تر بود برای همین به نام سردار بزرگ مشهور شد.
معماری آب انبار سردار بزرگ
نام عکاس: سپیده قاسمی
آب انبار سردار بزرگ به مانند تمامی آب انبارهای ایران از بخشهای مختلف تشکیل میشود که این بخش‌ها عبارتند از: سردر، راه‌شیر، پاشیر و مخزن. این آب انبار را باید یکی از زیباترین آب انبارهای قزوین بدانیم که دارای بزرگترین مخزن نگهداری آب نیز بوده است. آب انبار سردار بزرگ بزرگترین آب انبار تک گنبدی ایران نیز به حساب می‌آید. این گنبد از کف زمین تا راس گنبد دارای ارتفاع ۲۸.۵ متری میباشد. بر روی سطح آجری گنبد روزنه‌های به منظور تامین نور مخزن دیده میشود.
عکس از نشاط آوران
همچنین در راس گنبد، یک گنبد کوچک و مخروطی قرار دارد که توسط کاشی‌های فیروزه‌ای تزیین شده است. این گنبد مخروطی به عنوان بادگیر مرکزی عمل تهویه را نیز انجام می‌داده است.
نام عکاس: رزا اعتماد مقدم
در ابتدای ورودی اصلی آب انبار دو سکو سنگی برای نشستن و استراحت مردم وجود دارد و در همین مکان می‌توان قوس جناقی سردر را دید. طاق‌نمای عریض باقوس جناقی و دو پا طاق جانبی به صورت دو طبقه که با آجرکاری و کاشی‌کاری در طرح‌های هندسی متفاوت تزیین شده است.
عکس از نشاط آوران
بعد از سردر پله‌های ورودی به آب انبار قرار دارد که حدودا ۵۰ پله میباشد. هر پله ارتفاعی در حدود ۲۵ سانتی‌متر دارد که برای رسیدن به راه‌شیر تقریبا باید دوازده و نیم متر به پایین بروید. راه شیر دارای سقف قوسی شکل است و در نهایتا مخزن قرار دارد. مخزن آب انبار مربع شکل میباشد. گنجایش مخزن در حدود سه هزار و ۶۰۰ مترمکعب میباشد که با شفته آهک ساخته شده و با ساروج روکش کرده‌اند.
عکس از نشاط آوران
نام عکاس: سپیده قاسمی
وضعیت کنونی آب انبار سردار بزرگ
نام عکاس: سپیده قاسمی
آب انبار سردار بزرگ در حال حاضر به موزه آب قزوین تبدیل شده است. این آب انبار پیش‌تر به لیست آثار ملی ایران در آمده و همین امر باعث توجه و دیدن شدن توسط گردشگران شد.
سخن پایانی
قزوین جزو شهرهای ایران میباشد که روزگاری پایتخت سلسله صفویان بوده و اغلب مردم تصور می‌کنند آثار این شهر متعلق به این دوره میباشد. اما در قزوین آثار بسیاری از دوره‌های مختلف تاریخ دیده میشود از جمله دوران قاجار. آب انبار سردار بزرگ یکی از آثار برجای مانده از دوران قاجار میباشد که امروزه به موزه آب تبدیل شده است.اگر در سفرتان به قزوین از این آب انبار دیدن کرده‌اید، از تجربه‌هایتان برای ما بنویسید.
