رم دنیای دیگری است......
با این جمله ی راهنمای گروه، نگاهم را از مناظر زیبای جاده گرفتم و به جمع همسفران خیره شدم، مسافت سه ساعته بین فلورانس و رم بر خلاف تصور بخاطر طبیعت خارق العاده منطقه کوهستانی به هیچ وجه خسته کننده نبود، هوای معتدل در طول سال، بارش های کافی و خاک حاصلخیز چنان برکتی را به این بخش از ایتالیا به ارمغان آورده است که در کمترجای جهان قابل یافتن است، بی شک عظمت و تداوم رم باستان جز با وجود مواهب طبیعی فوق میسر نبوده تمدن عظیمی که در یک دوره طولانی دو هزار ساله علیرغم فراز و نشیب حکومت ها دوام آورد و به رشد خود ادامه داد، نامهایی که به این شهر در گذشته اطلاق شده همچون Eternal city (شهر جاودان)، Caput mundi (پایتخت جهان) و Urbs(شهر کامل) نشان دهنده اهمیت آن در طول تاریخ می باشد، تاریخ غنی و روح هنری حاکم بر محیط، این شهر را از تمامی شهرهای دیگر جهان متمایز نموده است، دیرینه این کهن ترین پایتخت همچنان زنده جهان ریشه در افسانه ها دارد یکی از بازماندگان جنگ تروا به نام انیبیو به سرزمین ایتالیای امروز می آید، نوادگانش به نامهای رموس و رمولوس بنا به دستور پادشاهی که از ترس خوابی که بنا به تعبیرش برادران دوقلویی سلطنتش را ریشه کن خواهند کرد تمامی برادران همزاد را نابود می کرد به رودخانه انداخته شدند، ماده گرگی این دو نوزاد را نجات داد و با شیر خود آنها را بزرگ کرد، این دو در جوانی دلاورانی بودند که شاه ظالم را سرنگون کردند و در ادامه بر فراز هفت تپه در مجاورت رودخانه مقدس تیبر بنای شهر رم را پایه گذاری نمودند هر چند که در ادامه بر سر حکومت با یکدیگر به جنگ پرداختند و رموس با کشتن برادرش حاکم بلامنازع شد، تاریخ رم به سه دوره آغازین ، جمهوری-امپراتوری و افول و سقوط آن تقسیم بندی می شود، پایان این امپراتوری به سال 476 میلادی رخ داد.

هتل 4 ستاره ای که برای اقامت ما در نظر گرفته شده بود در یکی از نقاط نزدیک به بافت تاریخی شهر بود، مطابق سایر هتل های اروپایی واقع در شهرهای توریستی امکانات معمولی بود، چیزی به نام استخر و یا رستورانهای متنوع در داخل هتل وجود نداشت، اتاقها در نهایت سادگی و در عین حال بسیار تمیز بودند، به دلیل بازگشت هم اتاقیم به ایران عملاً از ویژگی اتاق دو تخته ولی با کاربرد انفرادی سود می بردم، هر چند که علیرغم خواب راحت و بی صدا بعداً این غربت ناخواسته چندان برایم جالب نبود، به هر حال با توجه به برنامه ریزی انجام شده از ساعت 4 بعد از ظهر در لابی هتل جمع شده و به عنوان اولین بازدید به طرف میدان Piazza del pepele (میدان مردم) حرکت کردیم، این میدان که منطقه ورود به جاذبه های تاریخی رم می باشد در سال 1800 میلادی توسط معمار مشهور جیوزپه والادیر طراحی و احداث شد مبنای معماری بر اساس مرکزیت ستون Flaminian obeliskمیباشد ، این ستون از غنائم و نشانه های فتح مصر توسط امپراتوری روم باستان می باشند، ابلیسک ها که تاریخ ساخت آنها به 12 قرن قبل از میلاد بر می گردند اولین بار توسط ژولیوس سزاز (متولد سال 100 قبل از میلاد) اولین امپراتور روم که بعد از قرنها حکومت جمهوری و پارلمانی را تغییر دارد و یکه تاز بلامنازع عرصه سیاست شد به پایتخت منتقل شدند، نقش و نگار زیبای این سازه های بشری هزاران سال بعد از ساخت هنوز متحیر کننده می باشند، تصور انتقال آنها از قاره آفریقا به اروپا با کشتی های ابتدایی اولیه و نیروی کار برده ها همچنان تفکر برانگیز می باشند. به یاد صحنه های سریال Rome افتادم که داستان آن به دوران افول جمهوری رم، قدرت گیری ژولیوس سزار، فتح مصر، ملاقات کلئوپاترا و در ادامه داستان پایان تراژیک عشق مارک آنتونی می پرداخت، تصویر خارق العاده ای که در این سریال از چهره زندگی واقعی در رم باستان بازسازی شده بود اکنون همزمان گذشته و حال این شهر را در ذهنم در کنار هم قرار می داد. به هر حال در گوشه این میدان دیدنی کلیسای Savta Maria pel pepole قرار دارد که قدمت آن به اواخر قرن شانزدهم میلادی بر می گردد، دو اثر از شاهکارهای کاراواجیو نقاش مشهور ایتالیایی در آن قرار دارند. نکته جالب در مورد این میدان سکوی ویژه برگزاری کنسرت های زنده در این محوطه بود که بنا به گفته راهنما همواره و به ویژه در شبهای منتهی به ایام تعطیل گروههای مختلف در آنجا به ارائه هنرخود می پرداختند. صدا گوش نواز موسیقی ملایم همراه با هیاهوی جمعیت بازدید کننده فضای فوق العاده ای را بر این میدان حاکم نموده بود.

در ادامه مسیر به یکی از جذابترین مکان ها، در این شهر برای توریست ها رسیدیم میدان (پله های) اسپانیایی مشهور به پله های علاف ها (Piazza di spagna)،با تعداد 138 پله که در بالا به یک ابلیسک ختم می شدند، همواره بر روی این پله ها جمعیت کثیری از جهانگردان را می توان مشاهده نمود که به قصد استراحت و یا لذت بردن از محوطه بر روی آنها نشسته اند، در پائین این پله ها یکی از صدها چشمه موجود در شهر رم به نام Barcaccia قرار دارد،

این چشمه ها را یکی از مهمترین دلایل تشکیل امپراتوری و بقای آن در طول تاریخ دانسته اند، آب گوارایی که کام تشنه شهروندان را سیرآب می کند و طراوت خاصی را به محیط اطراف می بخشند در تمای بخشهای قدیمی شهر در دسترس بود، بنا به برخی روایان رومی های باستان در اوج دوره اقتدار امپراتوری از فاصله 46 کیلومتری آب سرچشمه های کوهستان ها را در لوله های سفالی به پایتخت انتقال می داده و پس از ریختن آنها در مخازن استوانه ای شیار دار که در داخل یکدیگر قرار گرفته بودند عمل تصفیه آب را انجام می داده سپس آنها را به چشمه های داخل شهر انتقال می دادند بنا به گفته راهنمایان ارتفاع برخی از این مخازن به بیش از 9 متر می رسیده و در حال حاضر دسترسی به آنها بدلیل جلوگیری از تخریب آثار باستانی برای جهانگران ممنوع می باشد، این نکته پس از چند روز اقامت در شهر کاملاً مشخص می گردد که بخش عظیمی از میراث باستانی این امپراتوری هنوز در زیر خاک دست نخورده باقی مانده و دولت ایتالیا بدلیل عدم امکان نگهداری و حفاظت از این گنجینه اجازه خاکبرداری و اکتشاف را نداده است به روایتی بیش از 3/2 ابنیه تاریخی همچنان مدفون بوده و چشم به انتظار نمایان شدن هستند، این موضوع و توجه به این حقیقت که در تاریخ چند هزار ساله این شهر بارها و بارها ویرانی رخ داده و شهر جدید بر روی ویرانه های گذشته احداث شده اند نشان دهنده عظمت اکتشافاتی می باشد که می توان در آینده دید بشر نسبت به گذشته را تغییر دهد، مشابه این نکته را در رابطه با تمدن تازه کشف شده هلیل در جیرفت کرمان نیز می توان دید که بنا بر اکتشافات اولیه شاید تا 6 مرحله تاریخی از شهرسازی و ساخت و ساز را بتوان بر روی هم در آنجا یافت. به هر حال در ادامه مسیر به چشمه مشهور Trevi Fountain (مشهور به چشمه عشاق) رسیدیم دیرینه این چشمه به قرم پانزدهم میلادی بر می گردد لیکن بناهای فعلی شامل حوض، مجسمه ها و تاق در قرم هجدهم به وسیله نیکولاسالوی و به دستور پاپ کلمنت دوازدهم احداث شده اند در اینجا مجسمه بزرگی از خدای اقیانوس که سوار بر یک صدف غول پیکر بوده و در اطراف آن مخلوقات دریایی بعنوان همراه وجود دارند خودنمایی میکند، مجسمه های فوق از سنگهای مرمر یک تکه ساخته شده و در همین سادگی و عدم تنوع رنگ جلوه فوق العاده ای به این بخش از شهر رم بخشیده اند. مرسوم است مسافرانی که به این چشمه می رسند پشت به مجسمه بزرگ ایستاده و سه سکه به نیت رسیدن به عشق زندگیشان، بازکشت دوباره به همراه وی به رم و یک آرزوی مهم دیگر به داخل چشمه پرتاب می کنند، این سکه ها در هر هفته جمع آوری شده و به مصرف یکی از خیریه های وابسته می رسند، در گوشه این میدان توسط راهنما به صرف بستنی ایتالیایی دعوت شدیم، نکته جالب حضور یکی از بانوان هموطن بعنوان کارمند مغازه بستنی فروشی بود که در آن محیط غربت لطف خودش را داشت، پس از چشیدن طعم بستی فوق العاده ایتالیایی (که در سه نوع به دلخواه هر نفر پس از انتخاب از بین سی طعم بستنی سرو می شد) مجدداً به محل چشمه بازگشتیم

در روبروی چشمه توجه ام به کلیسایی جلب شد که در ورودی آن باز بود آرام آرام از پلکان بالا رفتم، ازدحام و شلوغی جمعیت چنان صدایی را در محیط ایجاد کرده بود که جز در شلوغی بازار در ایامی همچون عید قابل تجربه نبود اما در کمال تعجب به محض پاگذاشتن به داخل کلیسا به یکباره تمامی صدای محیط بیرون محو میشد و تنها سکوت خارق العاده حاکم بر محیط به همراه معنویت فضا میخکوبت می کرد. معماری هوشمندانه بنا در کمال استادی اجازه ورود صداهای مزاحم به خانه خدا را نمی داد و سکوتی به عظمت خالق را جهت عبادت در اختیار بندگان قرار می داد، این تجربه را در بازدید از اماکن مذهبی کشور عزیزم نیز به گونه ای دیگر داشته ام هرگاه که به دیدن مقبره عارف بزرگ جهان اسلام شاه نعمت الله ولی در شهر کرمان می روی عبور از درهای متعدد، گذر از دالانی تنگ و با سقف کوتاه که به یکباره پس از عبور از ان به محوطه اصلی با حوض مصفا و کاشیکاری نیلگون و گنبد آبی آسمانی ختم می گردد تو را به یاد تولد از دنیای تاریک و محدود و ورود به عظمتی برزگتر و قابل احترام تر می رساند

دقایقی چند در سکوت به تماشای عبادت انسان هایی با رنگها و نژادهای مختلف گذراندم که فارغ از هیاهوی بیرون راز و نیاز می کردند، این تجربه های روحانی بارها در سفرهایم به گوشه و کنار کشور عزیزم و سایر نقاط برایم تداعی کننده فطرت یکسان بشر می باشد، با صدای راهنمای تور از این دنیا خارج شده و به سرعت به سمت مقصد بعدی حرکت کردیم. پانتئون بنای به جای مانده از دو هزار سال قبل که هنوز با استواری خود بقا در سده های آتی را نویدمی دهد ، ساخت این بنا در سال 27 قبل از میلاد آغاز شد و در سال 120 پس از میلاد به فرمان هادریان امپراتور مشهور روم بازسازی شد، پانتئون جایگاه مجسمه خدایان و محل تقدیس آنها بود که بر روی 60 ستون بنا شده، قطر ساختمان مدور فوق 3/42 متر می باشد که با ارتفاع سقفی بیش از 12 متر جلوه عظیمی از معماری پیشینیان را برایتان آشکار می سازد این بنا پس از ایمان آوردن رومیان به کلیسا تبدیل شد، به روایتی همواره این مکان مرکز تصمیم گیری های اساسی و سرنوشت ساز در تاریخ امپراتوری بوده است

محو در عظمت ساختمان و حیرت زده از اراده ای که توانست در دو هزار سال قبل چنین بنایی را پایه گذاری نماید به دیدار مقصد بعدی که میدان Piazza Navana (موسوم به میدان نقاشها) رفتیم. هوا گرگ و میش بود و در خنکای عصر همگان لباس گرم و مناسب بر تن داشتند به جز من که از ترس درد کمر مزمن و سنگینی بار، به بردن حداقل لباس اکتفا کرده و با پیراهن آستین کوتاه شاخص شده بودم، به هر حال این میدان و کلیسای مجاور آن که به سبک باروک احداث شده یکی از جذابترین محوطه ها و سایت گردشگری در شهر رم تلقی می گردد، این میدان شامل سه آبنما می باشد که در قرن 16 و 19 میلادی احداث شده اند، چشمه مرکزی بنام Fontana dei Fiumi که شاهکار بونینی مجسمه ساز و معمار مشهور ایتالیایی می باشد گل سرسبد تمامی آب نماهاست، مجسمه های درون آن نمایشگر خدایان رودخانه ها با نامهای Ganges، Danube، Plata می باشند که به دور خدای دریاها که در مرکز قرار گرفته نصب شده اند

هر عصر این میدان میعادگاه صدها هنرمند و به ویژه نقاشانی است که در سبک های مختلف به خلق آثار خود می پردازند و شما می توانید بسته به نوع کار، اندازه و البته چانه زنی آنها را به قیمتی از 10 یورو به بالا خریداری کنید، نقاشان متعددی در گوشه و کنار این میدان در ازای 5 یورو کاریکاتوری از چهره شما می کشند که لبتان را به خنده باز می کند، گروهی دیگر در کمال استادی در زمانی حدود ده دقیقه با 15 تا 20 یورو تصویر پرتره ای از شما با مداد ترسیم می کنند که در نگاه مجدد باور کردن اینکه خلق این اثر در چنین زمان کوتاهی رخ داده غافلگیرتان خواهد کرد، تماشانی نقاشانی که با استفاده از مصالح غیر معمول همچون اسپری های رنگی و یا با سرانگشتان خود تابلوهای ارزشمندی را خلق می کنند حقیقتاً ساعت ها می تواند بازدید کننده را سرگرم کند، بیش از یک ساعت حضور در این گوشه تاریخ و هنر چنان ذوق زده ام کرد که از همراه سایر هم کاروانی ها بازماندم و زمانی که خودم آمده حدود 10 شب بود

در گوشه میدان خیابانی بود که به رودخانه تیبر منتهی می شد و از آنجا گنبد کلیسای جامع سنت پیتر محل استقرار پاپ چون فیروزه در تاریکی شب می درخشید

قدم زنان و به آرامی بدون هراس از عقب افتادن از دوستان و یا گم کردن مسیر حرکت کردم و به سمت میدان مردم برگشتم این بار جذابیت های دیگر شهر را کشف کردم که در ماراتن برگزار شده توسط تور قابل مشاهده نبود. به تجربه دریافته ام تورهایی که ایرانیان انتخاب می کنند معمولاً به صورت ترکیبی می باشند، گردش و بازدید از چند کشور در کوتاه مدت، اینگونه سفرها به جز خستگی مفرط حکایت گرسنه ای است که بر سرخوان گسترده ای از طعام نشانده می شود از هر چیز ذره ای می خورد و در نهایت با شکم سیر ولی چشم گرسنه بر می خیزد، هر بار که به سفر رفته ام به خودم قول می دهم که در تجربه بعدی فقط یک شهر از یک کشور را انتخاب کنم اما چه فایده که به مجرد فراهم شدن زمینه یک سفر از ترس ازدست دادن فرصت در آینده، بی پولی و هزار مشکل دیگر بازهمان روال چند کشور را گزینه اول قرار می دهم. به هر حال در حرکت آرام و قدم زنی دلنشین به سمت هتل به صدای جمعیت گوش دادم، آرامش محیط جذبم کرد و از همه مهمتر فرهنگ بالای غذا خوردن در این گوشه دنیا تحت تاثیرم قرارداد مطابق با اکثر کشورهای اروپایی رستورانها میز و صندلی خود را در پیاده رو قرار می دهند جالب اینکه در ایتالیا و به ویژه رم این موضوع در کوچه های با عرض 3 متر میز نیز وجود داشت، در حاشه 5/1 متری میزهای دو نفره چیده می شد و بقیه فضای مختص عابرین بود که در کمال آرامش عبور می کرند و بدون ایجاد مزاحمت برای کسبه از غذا خوردن و آرامش دیگر لذت می بردند، مردم ایتالیا به خونگرمی شهره هستند، به قولی غم دنیا را نمی خورند، شرایط اقتصادی هیچگاه این ملت را از دورهم نشینی های شبانه و فوتبال جدانکرده است شبهای شنبه و یکشنده مصادف با مسابقات کالچیو جماعت زیادی را می دیدی که در میادین، کافه ها و رستورانها در کنار هم به تماشای فوتبال می ایستادند و تیم خود را تشویق می کردند، غذا خوردنشان با آرامش بود بر خلاف ما که بلافاصله پس از صرف شام قصد ترک رستوران را می کنیم برای اینان صرف یک وعده غذای سبک شبانه با صحبت های دویا چند نفره بیش از دو ساعت به طول می انجامد، در گوشه ای از یکی از معابر تنگ رستوران خانگی را دیدم که محیط دلنشین اطرافش و خوش برخوردی پیشخدمتش جذبم کرد سفارش لازانیا دادم و در سکوت طعم منحصر به فرد غذای اصیل ایتالیایی خود را چشیدم، خوشبختانه در کشورهای اروپایی و به ویژه ایتالیا طعم های مورد علاقه مردم مطابق با ذائقه ایرانیان می باشد البته با نمک کمتر، در تمام مدت به یاد دوستان و خانواده بودم وقتی که 5 یورو حساب شام را پرداخت کردم نگاهی به ساعتم انداختم و وقتی فهمیدم که بیش از 5/1 ساعت در آنجا نشسته ام به جذبه سنت غذا خوردن در معابر در این شهر زیبا آگاهی پیدا کردم

نویسنده : محمد علی حیات ابدی