قاره‌ی آنتراکتیکا جنوبی‌ترین منطقه زمین و یکی از دور افتاده‌ترین نقاط آن است که کمتر کسی به بازدید از آنجا تمایل دارد. آب و هوای ناملایم و مشکلات منطقه‌ای باعث شده‌اند تا بازدید از این قاره بسیار مشکل گردد. اما شنیدن چند حقیقت شگفت‌انگیز درباره‌ی آن، شما را متحیر خواهد نمود و حتی شاید به برنامه‌ریزی برای بازدید از این جزیره ترغیب کند.
آیا آنتراکتیکا یک جزیره است یا یک قاره؟
از نظر علمی هم یک جزیره و هم یک قاره است. آنتراکتیکا به دو بخش آنتراکتیکای شرقی و غربی تقسیم می‌گردد. در واقع رشته کوه ترانسارکتیک آن را به دو قسمت تقسیم می‌کند. بخش شرقی آن از بخش غربی بزرگ‌تر بوده و بخش غربی عموماً از یک گروه جزیره تشکیل شده است.
این قاره، نزدیک به قطب جنوبی زمین واقع شده است و مکانی است که سفر به آن برای بیشتر افراد لذت‌بخش خواهد بود. در بیشتر فصول سال پوشیده از برف و یخ است و رمز و راز و طلسم بی‌نظیری دارد که در هیچ مکان دیگری یافت نمی‌شود.
با اینکه آنتراکتیکا مکانی دورافتاده به شمار می‌آید، اما تعداد بازدیدکنندگان آن به نسبت بالاست.
به‌هرحال نکاتی درباره قاره قطب جنوب وجود دارد که کمتر کسی از آن‌ها اطلاع دارد.
در ادامه مطلب حقایقی بسیار جالب درباره قاره آنتراکتیکا بیان‌شده است.
10- نخستین بار جیمز کوک (James Cook) در سال 1773 این قاره را کشف کرد.
افسانه‌های کهن غربی درباره قاره‌ای پهناور در قطب جنوبی زمین به نام ترا آسترالیس (Terra Astralis) به جستجو و کشف قاره آنتراکتیکا انجامیدند. این منطقه برای نخستین بار توسط یک جهانگرد اروپایی به نام جیمز کوک در سال 1773 کشف شد.
البته او واقعاً قاره آنتراکتیکا را کشف نکرد. برعکس، او ناحیه اطراف آنتراکتیکا به نام مدار قطبی را کشف کرد که این مدار شامل کوه‌های یخ وسیع که روی آب و جزایر اطراف و ... را پوشانده‌اند میباشد. دو عضو از یک تیم گردشگری روسی به نام‌های بلینگزهازن (Bellingshausen) و لازاروف (Lazarev) نخستین گردشگرانی بودند که در سال 1820 رسماً آنتراکتیکا یا قاره قطب جنوب را کشف کردند.
- بر فراز آنتراکتیکا یک سوراخ اوزون وجود دارد.
یکی از پرسروصداترین و مهم‌ترین موضوعات عصر ما، از بین رفتن تدریجی لایه اوزون به وسیله‌ی برخی مواد شیمیایی مانند CFC هاست.
ثابت‌شده است که انتشار این گاز لایه اوزون را از بین می‌برد؛ می‌دانیم که از بین رفتن این لایه باعث میشود که اشعه بسیار مضر UV که از خورشید می‌تابد، به‌آسانی به سطح زمین برسد. بااینکه در سرتاسر جهان هرگونه انتشار CFC در جو ممنوع اعلام‌شده است، اما به دلیل وجود CFC های مربوط به فعالیت‌های انسانی پیشین در جو مشکل تخریب لایه اوزون هنوز وجود دارد.
تخریب لایه اوزون در آنتراکتیکا گسترده‌تر بوده است و این لایه در منطقه قطب جنوب بیش از هر جای دیگری از بین رفته است. سوراخ اوزون در این محل برای نخستین بار توسط دانشمندان گروه جستجوی قطب جنوب بریتانیا (The British Antarctic Survey) کشف شد. کشف یک سوراخ اوزون بسیار بزرگ و جدید در این منطقه شوکی به جوامع علمی وارد کرد. علت وجود این سوراخ در منطقه قطب جنوب، شرایط جوی منحصربه‌فرد و ناملایم است.
- خوشبختانه به دلیل اقدامات حفاظت از محیط‌زیست، سوراخ اوزون در حال کوچک‌تر شدن است.
اگر نکته قبلی را خوانده‌اید و اکنون نگران زیان‌های این سوراخ اوزون هستید، خیالتان راحت باشد. این فرایند پس از قانون ممنوعیت انتشار CFC ها، اکنون در حال بازگشت به حالت اولیه خود است. حتی ممکن است در آینده‌ای نزدیک هیچ سوراخ اوزونی در آن منطقه نباشد.
البته توجه کنید که سوراخ اوزون مذکور هنوز از بین نرفته است. برعکس، لایه اوزون هنوز هم در حال تخریب شدن است و CFC ها تا مدت زیادی در جو باقی خواهند ماند. بااین‌حال، نرخ از بین رفتن لایه اوزون به‌مراتب کمتر از گذشته است.
- قاره قطب جنوب تنها زیستگاه پنگوئن‌های امپراتور است.
پنگوئن‌های امپراتور همان پنگوئن‌های بزرگ و زیبایی هستند که معمولاً در تصاویر مختلف می‌بینید. زیستگاه طبیعی آن‌ها در قاره آنتراکتیکاست. آن‌ها در این قاره متولدشده، جفت‌یابی کرده و جوجه‌های خود را بزرگ می‌کنند. از آنجایی‌که پنگوئن‌های امپراتور می‌توانند تا دمای منفی 40 درجه به‌راحتی به حیات خود ادامه دهند، دمای بسیار سرد قاره قطب جنوب هیچ مشکلی برای آن‌ها ایجاد نمی‌کند. همچنین این حیوانات توانایی‌های شگفت‌آوری مانند شیرجه زدن عمیق به داخل آب، پیاده‌روی در مسیرهای بسیار طولانی و زندگی در محیط‌هایی با میزان اکسیژن پایین را دارند. افزایش تغییرات اقلیمی و کاهش دسترسی به غذا ازجمله عواملی هستند که می‌توانند این حیوان را در معرض انقراض قرار دهند.
اگر قصد بازدید از آنتراکتیکا را داشتید، پیشنهاد می‌کنیم دیدن این پرنده‌های دوست‌داشتنی را از دست ندهید.
- آنتراکتیکا متعلق به هیچکس نیست.
باوجوداینکه قاره قطب جنوب، قاره‌ای بسیار بزرگ بوده و حدوداً هم‌اندازه قاره استرالیاست، اما هیچکس مالک آن نیست. به همین دلیل به آن عنوان «سرزمین هیچکس» را داده‌اند.
البته چند کشور بخش‌هایی از آن را در دست گرفته‌اند. این کشورها عبارت‌اند از: دولت بریتانیا، فرانسه، آرژانتین، استرالیا، شیلی و چند کشور دیگر. 12 کشور که در این قاره فعالیت داشتند، در سال 1959 قراردادی به نام «قرارداد آنتراکتیک» را امضا کردند که حقوق مالکیتی این جزیره را تعیین می‌کرد.
- هیچ زندگی انسانی دائمی در قاره قطب جنوب وجود ندارد.
این نکته مربوط به موضوع قبل است که قاره قطب جنوب متعلق به هیچکس نیست. با توجه به اینکه آنتراکتیکا متعلق به هیچ کشوری نیست و از آنجایی‌که شرایط زیستی غیرقابل‌تحملی دارد، مدت‌هاست که هیچ زندگی انسانی دائمی‌ای بر روی آن وجود نداشته است. همچنین هیچ مکان یا شهرک تجاری‌ای در آن وجود ندارد. تنها توقف‌های موقت قاره قطب جنوب، ایستگاه‌های تحقیقاتی هستند.
- بیشتر توقف‌های دائمی انسانی در آنتراکتیکا، ایستگاه‌های تحقیقاتی هستند.
آنتراکتیکا خالی از هرگونه توقف و یکجانشینی دائمی انسانی است. از آنجایی‌که کسی مالک این منطقه نیست، اجازه زندگی در آنجا به هیچکس داده نشده است و امکان زندگی در این قاره نیز برای کسی وجود ندارد. بااین‌حال، قاره قطب جنوب کاملاً هم خالی از سکنه نیست. تعداد زیادی ایستگاه تحقیقاتی در سرتاسر این محل وجود دارند که توسط کشورهای گوناگونی مانند ایالات‌متحده، چین، روسیه، هند و آلمان تأسیس‌شده‌اند. بیش از 40 کشور در آنتراکتیکا ایستگاه تحقیقاتی دارند و این ایستگاه‌ها از یخ یا سنگ ساخته‌شده‌اند. موضوعات تحقیقاتی که در این قاره انجام می‌شوند عبارت‌اند از: منشأ قاره‌ها، گرم شدن جهانی هوا، تغییرات اقلیمی، آلودگی، بالاآمدن سطح دریاها و غیره.
در نتیجه ایستگاه‌های تحقیقاتی واقعاً تنها «توقف‌های دائمی انسانی» در آنتراکتیکا هستند. افرادی که در آنتراکتیکا زندگی می‌کنند، عموماً دانشمندان، کارکنان پشتیبان، افسران عملیات صحرایی و پرسنل تحقیقاتی هستند و مهم‌تر از همه اینکه افرادی که آنجا زندگی می‌کنند دائماً با افراد دیگری جایگزین می‌شوند و آنجا ماندگار نیستند.
- بلندترین قله قاره قطب جنوب وینسون ماسیف (Vinson Massif) نام دارد.
بااینکه احتمالاً تصور بیشتر مردم این است که قاره قطب جنوب منطقه‌ای پهناور و مسطح میباشد، اما این‌گونه نیست. تعداد زیادی دره، کوه و توده سنگ در آنتراکتیکا وجود دارد، گرچه درصد عظیمی از آن‌ها زیر یخ مدفون‌شده‌اند.
آنتراکتیکا نیز مانند سایر قاره‌ها که قله‌های بلندی همچون کوه اورست یا دنالی (Denali) دارند، بلندترین قله خودش را دارد. نام این رشته‌کوه وینسون ماسیف است و در یکی از نواحی دورافتاده‌ی این منطقه و نزدیک به قطب جنوب قرار گرفته است. کوه وینسون در رشته‌کوه وینسون ماسیف، بلندترین قله‌ی این قاره است که 4892 متر ارتفاع دارد.
- آنتراکتیکا همیشه یک صحرای سفید و پوشیده از یخ و برف نبوده است.
امروزه بیشتر افراد قاره قطب جنوب را به عنوان یک صحرای سفید می‌شناسند. این قاره که بیشتر زمان‌های سال پوشیده از برف است، ظاهراً چیزی بیش از یک صحرای بایر نیست. حدود 350 میلیون سال پیش در آغاز دوره دوانیان (Devonian)، هنوز هیچ برفی در این جزیره وجود نداشت. اما تا اواخر این دوره قاره قطب جنوب پوشیده از برف شد.
البته در دوره‌های زمین‌شناسی پیشین، وضع آنتراکتیکا به این صورت نبوده است. برعکس، این قاره زمانی پوشیده از گیاهان و فضای سبز بود. فسیل‌های گوناگون و سایر بقایای مربوط به حیات که طی حفاری‌های باستان‌شناسی در این منطقه کشف شدند، ثابت کردند زمانی اوضاع این قاره متفاوت بوده است.
- آنتراکتیکا زمانی به قاره استرالیا متصل بوده است.
امروزه قاره آنتراکتیکا ماهیتی مجزا و مشخص دارد، ولی همیشه اوضاع این‌گونه نبوده است. حدود 300 میلیون سال پیش این قاره بخشی از یک ابرقاره بزرگ‌تر به نام پانجی (Pangaea) بود؛ ابرقاره‌ای که اتصالی از تمام قاره‌های امروزی بوده است. به‌عبارت دیگر، دوره‌ای در تاریخ جهان وجود داشته است که تمام قاره‌ها به هم متصل بوده‌اند.
درواقع، آفریقا، هند و استرالیا طی این دوره با آنتراکتیکا مرزهای مشترک داشتند. حدود 175 میلیون سال پیش ابرقاره پانجی به تدریج به قطعاتی تقسیم شد تا چند قاره یا قطعات سنگی بزرگ دیگر به وجود آیند. پانجی نخستین نقشه‌ی مدرن با بازسازی از ابرقاره‌ی آن دوره است که توسط انسان تخمین زده شد.
نتیجه
قاره قطب جنوب یکی از جالب‌ترین و درعین‌حال متروکه‌ترین نقاط روی زمین است.
این قاره که از تمدن به دور است را می‌توان یک مکان پر رمز و راز برفی و یخ‌زده دانست که زیبایی‌های بسیاری را برای ارائه به علاقه‌مندان در خود دارد.
البته با رشد روزافزون گردشگری و روحیه علمی جوامع، قاره آنتراکتیکا تا چند نسل دیگر انسان‌ها را هیجان‌زده و متحیر خواهد کرد.
منبع: listamaze.com
