برپایی نوروز در میان کشورهای دیگر

 نفس‌های زمستان به شماره افتاده و بهار هر لحظه نزدیک‌تر می‌شود و تنها یک‌ روز تا آغاز نوروز باقی مانده است. خیابان‌ها، شیشه‌های شسته شده به همراه بازار داغ فروش ماهی قرمز و سبزه همه نشانه‌های نزدیک شدن جشن نوروز هستند. بسیاری از کشورها مانند ایران، تاجکستان، افغانستان، پاکستان، قزاقستان و آذربایجان نوروز را جشن می‌گیرند و در برخی کشورها این جشن یک جشن ملی محسوب می‌شود.  با ما همراه باشید تا با آداب و رسوم نوروز در کشورهای دیگر بیشتر آشنا شوید.

نوروز در آذربایجان

 نوروز در جمهوری آذربایجان از اهمیت ویژه‌ای برخودار است. این جشن از سال 1991 در این کشور به یک جشن رسمی و ملی تبدیل شد. در آذربایجان درباره جشن نوروز افسانه‌های بسیاری وجود دارد از جمله داستان سیاوش پسر کیکاوس که به کشور افراسیاب سفر می‌کند. افراسیاب از وی پذیرایی می‌کند و حتی دخترش را به عقد وی در می‌اورد. سیاوش به یاد سفرش به دیار افراسیاب دیوار بخارا را احداث می‌کند که این عمل به مذاق دشمنان خوش نمی‌آید و افرسیاب را بر علیه سیاوش می‌کنند. افرسیاب تصمیم به قتل سیاوش می‌گیرد و بعد از کشته شدن سیاوش دستور می‌دهد جنازه‌اش را روی کنگره‌های دیوار بخارا قرار دهند. زرتشتیان جسد سیاوش را برداشته و در قدمتگاه دروازه شرقی دفن می‌کنند و در وصف سیاوش مرثیه‌های بسیاری گسترش می‌یابد. در همین مرثیه‌ها روز دفن سیاوش را زرتشتیبان نوروز می‌نامند.

مردم آذربایجان نیز به مانند ایرانیان در روزهای قبل از بهار فعالیت‌هایی مانند خریدن لباس نو، خانه تکانی و ... را انجام می‌دهند. اما در کشور آذربایجان پخت و سرو سمنو مهم‌ترین رسم در هنگام نوروز است.

نوروز در تاجیکستان

نوروز در میان مردم تاجیکستان به ویژ‌ه بدخشانیان تاجیکستان جشن ملی نیاکان است که به مدت سه روز برگزار می‌شود. در روزهای قبل از نوروز کودکان تاجیکستان با برگزاری مراسم گل گردانی به دیگران پیام نوروزی می‌رسانند. این مراسم یک هفته قبل از نوروز برگزار می‌شود. کودکان در این هفته با گل‌های سیه گوش یا بایچیچک که در دست دارند به هر منزل مسکونی نزدیک می‌شوند و با خواندن شعرهایی در وصف بهار به صاحبان این منازل شادباش می‌گویند. صاحب خانه به آنها مقداری گندم، نخود و انواع محصولات غله یا شیرینی اهدا می‌کنند. در انتها کودکان محصولات جمع‌آوری شده را به منزل یکی از دوستان خود می‌برند و صاحب منزل برای آنها غذای نوروزی آماده می‌کند.

آتش پرک از دیگر رسوم در میان مردم تاجکستان است که در روزهای نزدیک نوروز انجام می‌شود. در این مراسم سه مشعل از چوب درخت سرو روشن می‌شود و مردم و به ویژه جوانان از بالای شعله می‌پرند تا کینه و غم و درد خود را از بین ببرند. علاوه بر این رسوم مردم تاجیکستان نیز به مانند مردم ایران در روزهای قبل از نوروز به خانه تکانی مشغول می‌شوند، تا سال جدید را با خانه مرتب و تمیز شروع کنند.

نوروز در قزاقستان

مردم قزاقستان بر این باورند که در این روز ستاره‌های آسمانی به نقطه ابتدایی می‌رسند و همه جا تازه می‌شود و روی زمین شادمانی برقرار می‎گردد. مردم قزاقستان نیز قبل از شروع سال نو خانه تکانی می‌کنند، آنها اعتقاد دارند که تمیز بودن خانه در آغاز سال نو باعث می‌شود افراد آن خانه دچار بیماری و بدبختی نشوند. در عید نوروز جوانان یک اسب سرکش را زین کرده و عروسکی که ساخته دست خودشان است با آویز زنگوله‌ای به گردنش در ساعت سه صبح که ساعتی معین از شب قزاقی است رها نموده تا از این طریق مردم را بیدار نمایند. عروسک در حقیقت نمادی از سال نو است که آمدن خود را سوار بر اسب به همه اعلام می‌کند. همچنین مردم قزاقستان با پختن غذایی به نام نوروز گوژه با زمستان و غذاهای زمستانی خداحافظی می‌کنند. نوروز در میان مردم قزاقستان بسیار مقدس است و اگر در این روز باران یا برف ببارد، آن را به فال نیک می‌گیرند و معتقدند که سال خوبی خواهند داشت.

نوروز در ترکمنستان

ترکمنستان دوبار در سال جشن نو دارد. یکی از این جشن‌ها با استناد به تقویم میلادی که به تایید سازمان ملل متحد رسیده و به عنوان جشن بین المللی شناخته می‌شود و دیگری عید نوروز است که از سال 1991 که ترکمنستان استقلال خود را بدست آورد، این جشن را جشن ملی اعلام کرد.

عیدنوروز در ترکمنستان در واقع جشن کشاورزان است که آذوقه مردم را تهیه می‌کنند و به همین دلیل کشاورزان در ترکمنستان با شکوه بیشتری نوروز را جشن می‌گیرند. طبق باور مردم ترکمنستان زمانی که جمشید به عنوان چهارمین پادشاه پیشدادیان بر تخت سلطنت نشست، آن روز را نوروز نامید. مردم ترکمنستان در این ایام با پختن غذاهای معروف نوروزی مانند: نوروز کجه، نوروز بامه، سمنی (سمنو) به این روزها شادی می‌‌دهند. در ترکمنستان همه ی شهرها را برای جشن نوروز تزئین می‌کنند و با آب و جارو کردن، شهر را برای رفت و آمد مهمانان مهیا می‌سازند. مردم ترکمن در مراکز عمومی به رقص، آواز و پایکوبی می‌پردازند و شادی خود را از آمدن بهار نشان می‌دهند.علاوه بر این موارد، مسابقات اسب سواری در ایام عید در جای جای ترکمنستان برگزار می‌شود و به بساط شادی و شور نوروز دامن می‌زند.

نوروز در ازبکستان

مردم ازبکستان نوروز را با خانه تکانی شروع می‌کنند. زنان و دختران وسایل خود را از خانه‌ها بیرون آورده و آنها را در آفتاب پهن می‌کنند تا بوی آفتاب نوروزی به خانه و کاشانه آنها دمیده شود. آنها از شیره گندم نو رسته به طور دسته جمعی و با سرود و ترانه سمنک‌های تنوری (سمنو) می‌پزند. گاهی در دیگ سمنک سنگ‌‍ریزه می‌ریزند و اعتقاد دارند که این کار نشان دهنده‌ی مشکلاتی است که در زندگی با آن رو به رو خواهند شد. مردم ازبکستان نیز برای عید نوروز سبزه می‌اندازند.

مردم ازبکستان نوروز را با عبور لک لک‌ها تشخیص می‌دهند. در عید نوروز ازبک‌ها جشن‌ها و نمایش‌های زنده‌ی خیابانی برپا می‌کنند و تقریبا از چند روز پیش از فرارسیدن نوروز در کوچه و خیابان‌های کشور ازبکستان فستیوال‌های رقص و آوازها در خیابان‌ها شروع می‌شود.

نوروز در افغانستان

نوروز از دیرباز در میان مردم افغانستان مرسوم بوده است. عید نوروز در بلخ و مرکز آن مزار شریف بسیار باشکوه برگزار می‌شود. در روزهای اول سال همه دشت‌های این منطقه پر از گل سرخ می‌شود. در اولین روز نوروز پرچمی که منسوب به امام علی (ع) است در مزار شریف و در کابل برافراشته می‌شود. افراشته شدن این پرچم به معنی شروع رسمی جشن نوروز است و تا 40 شبانه روز ادامه دارد. در این روزها نیازمندان و بیماران برای شفا در پای این علم مقدس به چله می‌نشینند.

کشاورزان در افغانستان هم نقش مهمی در ایام نوروز دارند، آنها محصولاتشان را در معرض دید عموم قرار می‌دهند و به فروش می‌رسانند، در سال‌های اخیر مسئولین رده بالای افغانستان هم از محصولات کشاورزان دیدن می‌کنند، این رسم بیشتر در شهرهای بزرگ بخصوص کابل رونق دارد. همچنین مردم افغانستان با نوعی آجیل که هفت میوه دارد و شامل پسته، فندوق، کشمش و … می‌باشد، از مهمانان خود پذیرایی می‌کنند.افغان‌ها هم مانند ایرانیان بر سر سفره هفت سینشان سمنو می‌گذارند و در نوروز آنها طی مراسم خاصی که دارند از صبح تا عصر به پختن سمنو می‌پردازند.

نوروز در پاکستان

در پاکستان نوروز را عالم افروز یعنی روز تازه رسیده می‌نماند. در این کشور گروه‌ها و دسته‌های مختلف دینی و اجتماعی در صفحات اول تقویم خود به تفسیر و توضیح نوروز و ارزش و اهمیت آن می‌پردازند و این تقویم را در پاکستان جنتری می‌نامند. مردم پاکستان نیز همانند ایرانیان با فرارسیدن ایام نوروز اقدام به خانه تکانی و رفت و روب خانه‌هایشان می‌نمایند. از خصوصیات بازر نوروز در پاکستان برپایی مسابقات کهن است، مسابقه‌هایی مانند اسب دوانی و کشتی است.

خریدن و پوشیدن لباس‌های نو و رنگارنگ در میان اقوام پاکستان هم از رسوم ایام عید محسوب می‌شود. پاکستانی‌ها خوراکی‌هایی شیرین مانند حلوا، شکلات، ادو، گلاب حامن، رس ملائی، برفی، شکم پاره، کریم رول، سوهن حلوا و شیرینی به یکدیگر تعارف می‌کنند و آمدن فصل بهار را نوید می‌دهند.

نوروز در عراق

عراق یکی دیگر از کشورهای منطقه است که عید نوروز را جشن می‌گیرد. دولت عراق به مناسبت عید نوروز پنج روز تعطیل رسمی اعلام می‌کند. سابقه برگزاری نوروز در عراق به نخستین روز تاسیس حکومت کنونی عراق برمی‌گردد. در زمان حکومت صدام حسین با وجود این که وی دشمنی سرسختانه‌ای با آئین‌های غیر عربی داشت، مراسم عید نوروز برگزار می‌شد. با سقوط رژیم بعث و تاسیس نظام جدید و نوپای فعلی در عراق نوروز اهمیت ویژه‌ای در این کشور پیدا کرد. به گونه‌ای که در نخستین روز بهار که مصادف با اول فرودین سال خورشیدی می‌شود، مقام‌های سیاسی این کشور عید نوروز را به ملت عراق تبریک می‌گویند.

 کردهای عراق در نوروز رسم دارند که اگر کسی در طول سال عزیزش را از دست داده باشد، در خانه خود می‌ماند و اقوام و دوستانش برای به اصطلاح ابلاغ جای خالی عزیز از دست رفته‌اش به دیدن وی می‌آیند. ایزدی‌ها در عید تخم مرغ رنگ می‌کنند، چرا که شکل تخم مرغ شبیه زمین است و رنگ کردن آن به این معنی است که می‌خواهند دنیا به این رنگ‌ها باشد و باعث سبزی دشت و صحرا شود. رسم جالب دیگر آنها این است که صبح زود سال نو به دشت‌ها می‌روند و دست و روی خود را با قطرات شبنم مسح می‌کنند و باور دارند که اگر کسی مریض باشد با این عمل بیماری‌اش شفا می‌یابد. همچنین زنان نانی به نام سوک می‌پزند که برای خیرات به گورستان می‌برند. ایزدی‌ها نیز مانند برخی از اقوام کرد آئینی را به جا می‌آورند که به آن "طواف" و گاهی نیز "جمی" می‌گویند.

شما نوروز را در منطقه‌ی زندگی خودتان چطور جشن می‌گیرید؟ آیا رسم و رسوم خاصی دارید؟