یخدان تاریخی زریسف که در کرمان واقع شده، نشان از معماری کهن کویرنشینان دارد. این یخدان متعلق به دوره‌ی قاجار میباشد و در خیابان زریسف (شهداء)، چهار راه آلاشت و در مجاورت پارک روشندلان واقع شده است. برای ساخت این بنا از خشت خام استفاده شده است. عناصر اصلی یخدان زریسف شامل: مخزن، حصار، استخر، چاله‌ی یخ و مهمترین بخش این بنا گنبدی از نوع پستو میباشد. چال یا گودال یخدان و گنبد مخروطی را با چینه گلی و ضخیم ساخته‌اند تا بدین وسیله حرارت بیرون به درون کمتر سرایت کند. تونل ورودی چند متر با چال فاصله دارد تا هوای بیرون به سرعت وارد نشود.
تاج دیواره‌های یخدان در قسمت تزئینی متشکل از حداقل یازده مثلث است. نقش این دیواره‌ها ایجاد سایبان روی یخدان و همچنین جویی بوده که آب در آن یخ می‌زده است.
یخدان‌ها معمولا در کنار قنوات ساخته می‌شدند و جوی‌هایی در کنار این یخدان‌ها بوده که با قرار گرفتن آب در این جوی‌ها و سرمای زیر صفر شبانه کویر باعث یخ زدن آب می‌شده است. سپس این یخ‌ها تکه تکه شده و جمع آوری می‌شده است و به داخل چاله یخ ریخته شده، تا در تابستان از آن استفاده کنند. علاوه بر این، یخ‌ها از برف‌هایی که در زمستان جمع‌آوری می‌شد نیز استفاده می‌کردند.
در این بنا جوی‌ها و همچنین قسمتی که به آن استخر می گفتند، تخریب شده است. داخل این یخدان گودی یا چاله‌ی نسبتا عمیقی وجود دارد که در حدود 5 متر ارتفاع آن بوده که باعث می شده یخ‌های جمع آوری شده همچنان تازه بماند تا در طول تابستان از آن استفاده کنند. کف این گودی یا چال از سنگ یا آجر ساخته شده است .
این سازه‌ها همچون دیگر سازه‌ها، ناشی از تفکر و ذهن خلاق افرادی است که در منطقه‌ای زندگی می‌کردند که تابستان‌های سوزان و زمستان‌های بسیار سرد داشته و این‌ها سبب خلق این معماری شده است یخدان زریسف کرمان در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۳۵۱۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
آیا شما به کرمان سفر کرده‌اید؟ آیا سفرنامه‌ی خود را با دیگر دوستان و همراهان لست‌سکند به اشتراک گذاشته‌اید؟ به نظرتان کرمان چه جاهای دیدنی دیگری دارد؟ منتظر دریافت نظرات شما خوبان هستیم.
منبع: سیری در ایران، ویکی پدیا
