از مرو باستان امروزه بناها و ویرانههایی مربوط به دورههای مختلف باقی مانده که مهمترین آن دیوارههای بجا مانده از خانه امام رضا (ع) است که در میان مردم محلی به قدمگاه آن حضرت مشهور است.
مرو در دوره خلفای اموی به دلیل اسلام ستیزی و سیاستهای نژاد پرستانه به پایگاهی علیه امویان تبدیل شد و قیام بنی عباس از مرو آغاز شد تا اینکه با روی کار آمدن مأمون مرکز خلافت عباسی به مرو منتقل شد.
از زمان ورود حضرت رضا (ع) یعنی در سال 201 ق تا زمان شهادت ایشان در سال 203 ق، حوادث گوناگونی در پیرامون امام روی داد که مناظرهها، گفتوگوهای امام و مامون، و همچنین ماجرای ولایتعهدی در طی این مدت بر اهمیت منطقه مرو در زمان حاضر به لحاظ جایگاهی که حضرت رضا (ع) در 2 سال آخر عمر پربرکتشان داشتهاند، دارا است.
اما متأسفانه به علت کوتاهیهایی که مسئولین فرهنگی کشور ترکمنستان در نگهداری شایسته از آثار بجامانده از آن دوران سرنوشت ساز و تاریخی داشته است، اکنون دیوارههایی خرابه از آن ایام تنها به یادگار مانده و دیگر نشانی از عظمت کاخ مامون و خانه ساده و محقر حضرت رضا چیز دیگری باقی نمانده است.
این درحالیست که طی چند سال اخیر و به علت پیگیریهای مستمر رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در احیا قدمگاه مبارک حضرت رضا (ع) در مرو قدیم و ثبت این منطقه تاریخی در آثار یونسکو این منطقه رونق خاصی به لحاظ وجود حضور زائرین و مردم محلی به خود گرفته است.
این منطقه تاریخی با این وجود همواره مورد توجه سیل عظیمی از مردم منطقه خصوصاً ساکنین نواحی همجوار بوده بطوریکه مردم محل با آداب و رسوم خاص خود و با ارادتی که همواره نسبت به اهل بیت دارند، از نقاط دور و نزدیک کشور ترکمنستان به زیارت و بازدید از محل زندگی حضرت رضا (ع) و دیگر اماکن تاریخی بجامانده از آن دوران تاریخی آمده و زیارت این منطقه را همسنگ زیارت آرامگاه حضرت رضا در مشهد میدانند و بر آن نام قدمگاه نهادهاند.
منبع: خبرگزاری فارس