زیگورات چغازنبیل پرستشگاهی است که ایلامیها ( عیلامیها ) برای خدایان خود ساخته بودند. چغازنبیل در 45 کیلومتری جنوب شهر شوش در نزدیکی منطقه باستانی هفت تپه در استان خوزستان واقع می باشد و شوش را به یکی از اماکن دیدنی و باستانی ایران تبدیل کرده است.
اونتاش ناپیریشا شاه ایلام ( عیلام ) در قرن سیزده پیش از میلاد معبد چغازنبیل را برای ستایش ایزد اینشوشیناک، نگهبان شهر شوش، بنا کرد. زیگورات در زبان عیلامی به معنای نیایشگاه است و چغازنبیل واژه ای محلی به معنای زنبیل واژگون است و نام باستانی این بنا به شمار نمی آید بلکه این مکان نزد باستان شناسان به دور اونتاش معروف می باشد که به معنای قلعه اونتاش است البته در برخی متون میخی از این شهر با عنوان ال اونتاش به معنی شهر اونتاش نام برده شده است.
در مرکز این شهر، معبد عظیم چغازنبیل به صورت مطبق بنا شده معبد چغازنبیل بزرگترین اثر معماری بر جای مانده از تمدن عیلامی است که تا کنون شناخته شده است.معبد چغازنبیل،بنایی مربعی با صدوپنج متر طول و عرض و 52 متر ارتفاع در پنج طبقه ساخته شد که امروزه ارتفاع آن 25 متر و تنها 2 طبقه و نیم از آن باقی مانده است.
بنای زیگورات چغازنبیل از آجر ساخته شده است و بر روی آجرهای آن نوشته های زیادی به خط ایلامی دیده میشود. در تمام طول بنای زیگورات آبراههایی دیده میشود ،شاید دلیل آنها حفاظت از بنا در مقابل بارانهای سیل آسای محل است. دورتادور معبد چغازنبیل سنگفرش است و در بعضی از سنگفرشها آثار جای پای بچه دیده میشود. دلیل آن تا کنون نا معلوم است. در شمال غربی بنای زیگورات پناهگاههای کوچکی وجود دارد که مربوط به خدای ایلامی ایشنیکراب است. درون محوطه یک ساعت خورشیدی بزرگ نیز دیده میشود.
دورتا دور زیگورات چغازنبیل را دیواری احاطه می کرده که در مجاورت آن در جبهه شمال غربی معابدی برای خدایان کریریشا، ایشنی کرب و هومبان بنا شده است.همچنین معابد دیگری در جبهه شمال شرقی قرار داشته اند و مجموعه این معابد توسط حصار دیگری احاطه می شده است.در خارج از این حصار بقایای اندکی از خانه های شهر در سطح زمین دیده می شوند. دورتادور شهر سومین دیوار قرار داشته که کل شهر را محصور می کرده. در زیر یکی از این کاخ ها پنج مقبره زیرزمینی کشف شده است که احتمالا به خانواده شاهی تعلق داشته اند. در طرف مقابل شهر و بر روی ضلع شمال غربی حصار خارجی مخزنی برای آب موجود است.
بناهای مهم چغازنبیل عبارتند از :
حصار اول که به آن حصار تمنوس می گفته اند معبد ذیقورات یا زیگورات، معبد الهه اینشوشیناک، مجموعه معابد شمال غربی، معبد چهارگوش غربی، معبد چهارگوش جنوب شرقی، نیایشگاه های سه گانه، دروازه بزرگ، دروازه ارابه ها، دروازه شمال شرقی را در بر میگیرد. جنس این دیوار از خشت و گل کوبیده است.
حصار دوم، حصاری است که حصار اول و بخشی از بناهای تاریخی چغازنبیل مانند معابد هیش میتیک و روهوراتیو، دروازه شوش، دروازه مسدود شده، گذرگاه شاهی، برج نورکیپرات، مجموعه غربی را در بر میگیرد.
حصار سوم چغازنبیل نشانگر محدوده شهر بوده است و حصارهای اول و دوم و مجموعه بناهای چغازنبیل را در بر می گیرد. مصالح به کار گرفته شده در ساخت این حصار، عموما خشتی هستند.
از دیگربناهای چغازنبیل می توان به نیایشگاه نوسکو، مخزن، کاخ آرامگاه ها، کاخ شماره 2 و 3 اشاره کرد.
چغازنبیل اولین اثر تاریخی از ایران بود که در فهرست میراث جهانی یونسکو جای گرفت. جامعه بین المللی برای آن ارزش استثنایی و جهانی قایل است.
دسترسی به اثر باستانی و دیدنی چغازنبیل از جاده ای انحرافی در جاده شوش به اهواز و همچنین از جاده شوشتر به هفت تپه (جاده کشت و صنعت کارون) مقدور است و بدون شک از مکانهای دیدنی این منطقه به شمار می آید .
زیگورات چغازنبیل به نام های زیغورات چغازنبیل، معبد چغازنبیل، دور اونتاش، نیز شناخته می شود.
منبع: وبسایت آریازمین
