اندونزی از چندین جزیره با فرهنگهای مختلف تشکیل شده، بنابراین تعجبی نیست که غذاهای آن تا این حد متنوع هستند. بخشی از لذت تعطیلات در بالی، تجربه غذاهای متنوع آن است. بالی غذاهای خاصی دارد که میتوانید در سایر نقاط اندونزی پیدا کنید، اما طعم آنها در این شهر بسیار متفاوت است. تفاوت اصلی بین غذاهای اندونزیایی و غذاهای بالی در مواد و ادویههایی است که برای تهیه غذاها استفاده می شود.
بالی اکنون به یکی از محبوبترین مقاصد گردشگری در جهان تبدیل شده است. نه تنها به خاطر زیباییهای عجیب و غریب آن، بلکه به علت غذاهای بینظیر جزیره، یکی از مقاصد مورد علاقه مردم در سراسر جهان است. غذاهای زیادی وجود دارد که در سفر با تور بالی، باید در این شهر امتحان کنید. اما اگر همه آنها را فهرست کنیم، ممکن است این مطلب بسیار طولانی شود. به همین دلیل در این مطلب از لست سکند قصد داریم معروفترین غذاهای سنتی بالی را که هر گردشگر باید در سفر به این جزیره آنها را بشناسد، معرفی کنیم.
1- انواع ساته Sate
ساته یا ساتای گوشتهای به سیخ کشیده، مزهدار شده و کبابی است که با سس تند سرو میشود و ممکن است از تکههای مرغ، گوشت بز، گوشت گوسفند، گاو، ماهی، توفو، تخم مرغ یا مخلوط چرخ شده تشکیل شده باشد. ساته پرطرفدار در بالی، ساته لیلیت است که از گوشت چرخ شده گاو، مرغ، ماهی یا حتی از گوشت لاکپشت تهیه شده که در ادامه با ترکیبی از نارگیل، شیر نارگیل و یک ترکیب غنی از سبزیجات و ادویه جات مخلوط میشود. در چنین حالتی این مواد دور بامبو، نی با چوبهای lemongrass پیچیده شده و کباب میشوند. این غذا را میتوان با سس یا بدون سس خورد. ساته از آن غذاهایی است که در سفر به بالی باید آن را امتحان کنید.
2- ناسی آیام و ناسی کامپور Nasi Ayam & Nasi Campur
ناسی آیام و ناسی کامپور از آن جمله غذاهایی هستند که در بسیاری از وارونگها warung (غذاخوریهای کوچک) در بالی میتوان آنها را یافت. این غذا از برنج سفید تشکیل شده که با مواد خوشمزه دیگری مانند توفو، تمپه، ماهی و گوشت و در کنار مخلوط سبزیجات و مقدار اندکی sambal matah تند سرو میشود. برخی اوقات در کنار این غذا کاسهای سوپ نیز وجود دارد. آن دسته از افرادی که غذای تند دوست ندارند، میتوانند این غذا را بدون sambal (سس تند) تهیه کنند. کلمه campur به معنای مخلوط است.
ناسی کامپور غذایی است که با یک قاشق برنج و مخلوطی از مخلفات کوچک سرو میشود. شما می توانید ناسی کامپور را در سایر نقاط اندونزی نیز پیدا کنید، اما چیزی که ناسی کامپور را در بالی متمایز میکند، ادویه های معمولی است که در بسیاری از غذاهای بالی استفاده میشود. غذاهای بالیایی بسیار خوش طعم هستند، اما بسته به رستورانی که به آن مراجعه میکنید، طعم ناسی کامپور و ناسی آیام میتواند متفاوت باشد.
3- ببک و آیام بتوتو Bebek & Ayam Betutu
بتوتو یکی از غذاهای پرطرفدار بالی است. این غذا در واقع یک مرغ یا اردک کامل است که با ادویهجات سنتی پر شده، در برگهای موز و در پوست تنه درخت موز پیچیده شده و در نهایت زیر آتش ذغال دفن شده و طی 6-7 ساعت فرآیند پخت آن کامل میشود. نتیجه گوشتی خوشمزه و آبدار است که به راحتی از استخوان جدا میشود. آیام و ببک بتوتو همچنین به عنوان یکی از محبوبترین غذاهای بالیایی شناخته میشوند. اگر چه چندین منطقه در اندونزی نسخههای معروف خود را از این غذا دارند، اما ayam و bebek betutu بالیاییها با ترکیب دلچسب طعمهای شیرین و تند قابل تشخیص هستند.
گوشت مرغ و اردک به دقت با خمیر معروف بتوتو پوشانده میشود. این خمیر معجونی از زردچوبه، سیر، موسیر، بادام زمینی، خمیر میگو و فلفل چیلی ریز آسیاب شده و در روغن نارگیل سرخ شده است. آیام و ببک بتوتو یک غذای نمادین بالی است که میتوانید آن را هم از وارونگها(غذاخوریهای کوچک) و هم از رستورانهای گرانقیمت بالی سفارش دهید.
4- تاهو و تمپه Tahu & Tempe
این غذا یکی از متنوعترین آیتمهای غذایی در بالی است. تاهو (توفو) و تمپه به شکلهای مختلفی آماده میشوند. برخی اوقات میان وعدههای خوشمزه هستند، گاهی غذای اصلی هستند و گاهی نیز در کنار غذا سرو میشوند. این دلمههای سویا با مواد مختلف پر شده و سرخ میشوند. بیشتر غذاهای اندونزیایی، مخصوصا آنهایی که بخش اصلیشان برنج است، شامل کراکرهای تمپه می شوند. تاهو و تمپه باسم، راه دیگری برای لذت بردن از توفو و تمپه خوشطعم است. مردم بالی آنها را قبل از سرخ کردن در ادویه جات و طعمدهنده گیاهی طبخ میکنند. طعم لطیفی از گیاهان معطر با شیرینی شکر خرما در این غذا وجود دارد.
5- غذای دریایی جیمباران Jimbaran Seafood
کافههای ساحل موآیا Muaya در خلیج جیمباران از معروفترین سواحل بالی، معمولا غذاهای دریایی گریل شده که به تازگی صید شدهاند را ارائه میدهند که از آنها میتوان به میگو، صدف، خرچنگ، کالاماری و انواع گستردهای از ماهی اشاره کرد. اما راز مزه این غذا در دستور تهیه سس باربکیو و چاشنی که هر صاحب کافه استفاده میکند، نهفته است که معمولا به سمبل sambal خانگی آنها نیز بستگی زیادی دارد که به نام «سمبل غذاهای دریایی به سبک جیمباران» شناخته میشود. از ترکیبات ترش و شیرین تا تند و مزهدار استوایی، این مزهها اعجاب انگیز هستند. ساحل جیمباران بالی، فرصت منحصر به فرد برای صرف غذا روی شن و ماسه و لذت بردن از تجربه غذاهای دریایی کباب شده به سبک اندونزیایی را به مسافران این جزیره میدهد.
6- پپس و توم Pepes & Tum
پپس نوعی متد پخت اندونزیایی است که در آن از برگ موز برای پیچیدن غذا داخل آن استفاده میشود. بستههای کوچک با چوبهای نازک بامبو در هر دو قسمت انتهایی بسته میشوند و در نهایت بخارپز و آب پز شده یا کبابی میشوند. از این روش برای آماده سازی ماهی به عنوان pepes ikan و گوشت، مرغ، توفو یا سبزیجات استفاده میشود. توم شکلهای مختلفی دارد ولی معمولا در برگ موز پیچیده شده، انتهای آن بخیه خورده و بخارپز میشود. برگ موز عطر خاصی به مواد پخته شده میدهد.
متد توم هم یک روش قدیمی در پخت غذاهای بالی است. معمولا این غذاها از مواد حلال مانند مرغ و گوشت گاو یا غیر حلال مانند گوشت خوک تهیه میشوند. بنابراین بهتر است قبل از مصرف مواد اولیه، آن را بررسی کنید. جدا از استفاده از گوشت چرخ کرده، توم آتی نیز نوع دیگری است که از جگر مرغ تهیه میشود. اگر گیاهخوار هستید، نگران نباشید! میتوانید توم نانگکا (جک فروت) و توم کلونگان که از یک نارگیل کال تهیه شده است را امتحان کنید. توم باید محکم و مرتب بسته شود تا محتویات داخل آن بیرون نریزد و پراکنده نشود.
7- لاوار Lawar
لاوار یک غذای مخلوط سنتی است که از گوشتهای قطعه قطعه شده، سبزیجات، نارگیل رنده شده و ادویههای مختلف تهیه شده است. لاوار معمولا به محض تهیه شدن باید سرو شود و نمیتوان آن را برای مدت طولانی نگهداری کرد. دو مدل لاوار وجود دارد: نوع سفید و قرمز. نوع سفید معمولا بدون گوشت است. لاوار سنتی با گوشت خوک یا لاک پشت درست میشود، اما در آن میتوان از مرغ، اردک یا گوشت گاو نیز استفاده کرد. خون خوک نیز برای رنگ و طعم، در بیشتر انواع این غذا اضافه میشود. لوار معمولاً برای مراسمهای خاص در بالی تهیه میشود، بنابراین اغلب به مقدار زیادی از این غذا طبخ میشود. با این حال، آن را میتوان در هر رستوران یا وارونگ نیز یافت.
8- کیکها و دسرهای سنتی
هر کشوری میان وعده سنتی مخصوص به خود را دارد و قطعا این مساله در مورد کشور اندونزی هم صدق میکند. کیکهای سنتی به نام جاجانان پاسار jajanan pasar (یا جاجان پاسار) شناخته میشوند و در اصل برای مراسم و تشریفات مورد استفاده قرار میگرفتند، اما کم کم راه خود را به بازار باز کردند. جاجانان پاسار اندونزی (جانان پاسار اندونزی) انواع مختلفی دارد اما مواد اصلی همه آنها معمولا آرد برنج، گلوتین برنج، شکر، نارگیل و میوههای استوایی است. طرز تهیه جاجانان پاسار بسته به نوع آن متفاوت است.
از نمونههای محبوب این کیکها، میتوان به wajik ،pancong ،jaja batun bedil ،bubuh injin ،godoh ،pisang rai و kelepon اشاره کرد. این تنقلات سنتی در گذشته فقط در پاسار یا بازار آزاد سنتی وجود داشت. از این رو نام جاجانان پاسار(جانان پاسار) به معنای تنقلات بازار ترجمه میشود. اما امروزه این جاجانان پاسار را میتوان تقریباً در همه جا یافت و دیگر فقط به یک بازار سنتی محدود نمیشود.
9- ناسی گورنگ Nasi Goreng
ناسی گورنگ برنج سرخ شده اندونزیایی و غذای ملی کشور اندونزی به شمار میآید. ناسی گورنگ برنجی است که از قبل بخارپز شده و با ترکیبی از گوشت و سبزیجات اعم از تخم مرغ، گوشت گاو، مرغ، میگو، ماهی کولی، گوشت بره، خرچنگ، نخود سبز، پیاز، موسیر سرخ و در نهایت سس سویا شیرین یا کچاپ و سس فلفل تند به آن اضافه میشود. هنگام سرو نهایی نیز برشهای سیب زمینی یا خیار، کراکر ماهی یا میگو و ترشی مخلوط در ظرف قرار میگیرد.
10- می گورنگ Mie Goreng
می گورنگ یا نودل سرخ شده که با نام bakmi goreng نیز شناخته میشود، یک غذای بسیار رایج در اندونزی و همچنین بالی است. غذای بسیار خوش طعم با کمی ادویه که طرفداران بسیاری دارد. می گورنگ به طور سنتی از نودل تخم مرغ، سس سویا، سبزیجات، فلفل قرمز، کلم چینی، سیر، پیاز یا موسیر و انواع گوشت مانند مرغ، میگو و گاو تهیه میشود. این غذا یک سبک اندونزیایی از غذاهایی با نودل سرخشده است. این غذای محبوب در تمام نقاط اندونزی وجود دارد. می گورنگ در بالی با طعمهای مختلف تهیه میشود و فروشندگان مواد غذایی از وارونگها تا رستورانهای سطح بالا انواع آن را سرو میکنند.
11- گادو گادو Gado Gado
اگر گیاهخوار هستید، گادو گادو یکی از غذاهایی است که حتما باید در بالی امتحان کنید. گادو گادو به معنای مخلوط کردن است، که برای این غذا که میتوان آن را با هر ترکیبی از سبزیجات درست کرد، نامی مناسب به نظر میرسد. شما تقریباً میتوانید هر غذای بالیایی را جایگزین یک گزینه گیاهی کنید، زیرا این غذاها معمولا با سبزیجات طبخ میشوند و گوشتهای به کار رفته در آنها قابلیت حذف شدن از غذا را دارند. با این حال، گادو گادو غذایی است که همه دوست خواهند داشت. این سالاد اندونزیایی از تمپه، توفو، خیار، جوانه لوبیا، لوبیا چشم بلبلی و گاهی اوقات تخم مرغ تهیه میشود. روی این سالاد، سس بادام زمینی مخصوصی ریخته میشود که سالاد را کمی شیرین، شور و تند میکند.
سخن آخر
بالی به دلیل وجود سواحل زیبا، فرهنگ غنی و ویلاهای دنج مشرف به شالیزارها شهرت دارد. در سفر به کشورهای مختلف، غذاهای محلی نشاندهنده زندگی روزمره مردم محلی آن کشور و آنچه در طول روز میخورند، است. بنابراین با امتحان کردن غذاهای سنتی هر کشور، میتوان تا حدودی با فرهنگ غذایی، سلیقه و علایق ساکنان آن آشنا شد. در سفر به بالی و اقامت در هتلهای آن به طور حتم با این غذاها روبهرو خواهید شد. اگر ذائقه شما به سمت غذاهای گیاهی باشد، بیشتر از غذاهای بالی لذت خواهید برد. چون همانطور که در این مطلب اشاره کردیم، سبزیجات عضو جدا نشدنی غذاهای اندونزی هستند.
با این حال در این مطلب 11 غذای معروف بالی برای آشنایی شما با سبک آشپزی محلی اندونزی معرفی شد. شما همچنین میتوانید برای آشنایی بیشتر با بالی و کسب اطلاعات بیشتر سفرنامه های بالی را در سایت لست سکند مطالعه کنید.
تألیف: تیم نویسندگان لست سکند