کمی دورتر از خط ساحلی شهر ونکوور کانادا، در محله ی تاریخی گستاون یکی از جاذبه های اصلی شهر قرار گرفته است؛ ساعتی که با نیروی بخار کار می کند! این ساعت با ارتفاع 16 پایی، در 4 طرف خود زمان را به نمایش می گذارد و هر ربع ساعت از 4 سوت آن صدای موسیقی بلند شده و بخار نیز با شدت و درست مانند لوکوموتیو خارج می گردد.
علی رغم ظاهر و تکنولوژی قدیمی، ساعت بخار گستاون از نسل بسیار جدیدتری است. این ساعت در سال 1977 توسط ساعت ساز مشهور کانادایی ریموند ساندرز و به عنوان بخشی از برنامه ی باز زنده سازی منطقه ی گستاون ساخته شد.
کمی قبل تر از زمان ساخت این ساعت و در دهه ی 1960 میلادی، بسیاری از شهرهای آمریکای شمالی مانند نیویورک، تورنتو و سیاتل بزرگراه هایی داشتند که از میان شهر گذشته یا در امتداد خط ساحلی آنها قرار داشتند. ونکوور هیچ نمونه ای شبیه به این بزرگراه ها نداشت و شهرداری آن درصدد رفع این مسئله از طریق ساخت بزرگراهی عظیم بود که می توانست بزرگراه های کانادا را به پل لاینز گیت متصل کند؛ اما این مسئله به معنای تخریب محله های تاریخی استراثکونا، چایناتاون و گستاون بود. محلاتی که در مسیر این بزرگراه قرار گرفته بودند، اعتراض کرده و برنامه ی بزرگراه درون شهری ونکوور منتفی شد. در عوض تلاش ها معطوف بازسازی ساختمان های تاریخی شد که مورد بی توجهی قرار گرفته و در وضعیت نامناسبی قرار داشتند.
تا سال 1977، پروژه ی احیای گستاون به طور گسترده ای تکمیل شد، اما همچنان دارای نقطه ی کانونی نبود که بتواند مردم را به خود جلب کند. به همین دلیل فروشندگان محلی و صاحبان املاک دست به دست هم داده و 58 هزار دلار جمع کردند که بتوانند این ساعت بخار را با ظاهر قدیمی اش بسازند. انتخاب سیستم بخار به این دلیل بود که بتواند گوشه هایی از گذشته ی صنعتی منطقه را به نمایش در آورد. بدین ترتیب ساعت بخار گستاون به دومین ساعت بخار ساخته شده در جهان تبدیل شد.
اولین ساعت بخار دنیا توسط مردی انگلیسی به نام جان اینشاو در سال 1859 ساخته شد و هدف از ساخت آن جلب افراد به ملکی عمومی در بیرمنگام بود که این شخص به تازگی خریداری کرده بود. جان اینشاو قبل از این هم، ماشین آلات بخار برای صنعت کشتی سازی و راه آهن ساخته بود، اینبار ساعت بخاری ساخت که در آن بخار از یک دیگ بخار کوچک به قطرات آب تبدیل شده و در فواصل معینی روی صفحه ای می افتاد. این صفحه در ادامه بقیه ی مکانیزم ساعت را جلو می برد. او این ساعت را بالای درب ملک خود نصب کرده و این ملک از آن پس با نام رستوران ساعت بخار شناخته شد. آنچه اینشاو تاسیس کرد آنقدر خلاقانه بود که در نهایت ساختمان آن در دهه ی 80 میلادی به یک سالن موسیقی تبدیل شد.
ساعت ریموند ساندرز در گستاون اما به گونه ای متفاوت است و در واقعیت با بخار کار نمی کند، این ساعت با نیروی گرانش به حرکت در می آمده و در آن توپ های فولادی قرار دارند که با نیروی وزن به سمت پایین حرکت کرده و چرخه ای را ایجاد می کنند که در نهایت عقربه های ساعت را به حرکت در می آورد. موتور بخار کوچک واقع شده در پایین این ساعت توپ ها را دوباره به بالا باز می گرداند. این موتور بخار همچنین مسئولیت سوت ها و بخار خارج شده را بر عهده دارد.
ریموند ساندرز از آن زمان ساعت های بخار عمومی زیادی برای شهرهای مختلف همچون اوتارو در ژاپن، ایندیاناپولیس در آمریکا و شهرهای کانادایی ویسلر و پورت کوکیتلام ساخته است. در مناطق دیگر دنیا همچون نرماندی فرانسه و بازاری در لندن نیز نمونه هایی از ساعت های بخار که توسط افراد دیگری ساخته شده اند وجود دارند.
منبع: amusingplanet
