امروز به سراغ آیین‌های سنتی استان سمنان رفته‌ایم. استان سمنان با توجه به موقعیت جغرافیایی و اقلیمی کویری که دارد، در فصول مختلف سال آیین‌ها و جشن‌های مختلفی دارد. در فصل بهار و همزمان با رویش گل‌های محمدی مراسم گل غلتان در برخی شهرهای این استان اجرا میشود. با ما همراه باشید تا با جزئیات این آیین کهن بیشتر آشنا شویم.
مراسم گل غلتان
گل غلتان یکی از معروفترین آیین‌های استان سمنان است. این آیین برای نوزادانی که یک سال دارند، انجام می‌گردد. این مراسم بیشتر توسط اقوام نزدیک مانند مادر، خاله، عمه و مادربزرگ انجام میشود.
پیش‌تر آیین گل غلتان بیشتر در شهرهای مختلف شهرستان دامغان اجرا می‌شده است و خاستگاه این مراسم به شهر دامغان و امیریه بر می‌گردد. اما امروزه این مراسم در شهرهای دیگر سمنان مانند میامی، شاهرود، کلاته خیج و دیزج هم اجرا میشود. گل غلتان در سال 1389 به عنوان اولین میراث معنوی سمنان به نام شهر امیریه به ثبت ملی رسید. این مراسم در شهرهای کاشان، خراسان رضوی و گناباد نیز برگزار می‌شده و قدمتی صد ساله دارد.
زمان برگزاری آیین گل غلتان
برگزاری مراسم گل غلتان همزمان با رویش گل محمدی شروع میشود. این مراسم در شهرها و مناطق مختلف، جزییات متفاوتی دارد. در برخی مکان‌ها مراسم به مناسبت تولد یک سالگی نوزادان صورت می‌گیرد. در برخی مناطق مراسم برای نوزادانی اجرا میشود که اولین بهار عمر خود را می‌گذرانند و در برخی دیگر از مناطق، گل غلتان بعد از دهمین روز از تولد نوزاد (گاهی برخی از خانواده‌ها که از زمان تولد نوزاد خود در فصول دیگر اطلاع دارند، از قبل گل‌های محمدی را جمع آوری و در یخچال نگهداری می‌کنند تا بعد از دهمین روز تولد، مراسم را برای نوزاد اجرا کنند.) برگزار میشود. به طور کلی این مراسم به منظور اولین بهار نوزادان اجرا می‌گردد .
نحوه‌ی اجرای آیین گل غلتان
در روزهای قبل از اجرای مراسم، زنان فامیل اول صبح به باغ‌های گل محمدی رفته و با ذکر صلوات و خواندن ابیاتی، گل‌های محمدی را برای اجرای مراسم گل غلتان نوزاد جمع آوری می‌کنند. بعد از جمع‌اوری گل‌های چیده شده، همه‌ی گل‌ها پر پر میشود و تیغ و گلبرگها از گل جدا میشود و داخل پارچه‌ای به رنگ روشن (اصولا سفید) می‌ریزند.
نوزاد را به حمام برده که این عمل اصولا توسط مادربزرگ نوزاد انجام میشود و در برخی مناطق بر دست نوزاد حنا می زنند. بعد از حمام، تن نوزاد را خشک می کنند، نوزاد را در میان گل‌های روی پارچه قرار می‌دهند و روی نوزاد گلبرگ می‌ریزند. سپس چهار طرف پارچه را اعضای خانواده می‌گیرند و با صلوات و شعرخوانی نوزاد را در میان گل برگ‌ها می‌غلتانند و تطهیر می‌کنند.
بعد از اینکه نوزاد را روی زمین می‌گذارند، مهیمانان هدایای خود را کنار پارچه قرار می‌دهند. در انتهای مراسم گل غلتان از مهمانان با چای، شیرینی و شربت پذیرایی میشود. گلبرگها بعد از پایان مراسم توسط مادر نوزاد در سایه خشک می‌شوند و برای آینده‌ی فرزند نگه داشته می‌شوند. اگر نوزاد پسر باشد، گل‌ها را داخل سجاده و لباس دامادی‌اش قرار می‌دهند و اگر دختر باشد، گل‌ها بین سجاده‌ی جهیزیه قرار داده میشود.
علت برگزاری گل غلتان
در باور مردم این منطقه غلتاندن نوزاد در میان گل‌های محمدی باعث نشاط و طراوات نوزاد میشود و این عمل باعث دور ماندن نوزاد از بیماری و زشتی‌ها می‌گردد. گل غلتان به علت طراوات گلبرگها، از پوست نوزاد محافظت می‌کند و نوزاد را شاداب و خندان نگاه می‌دارد.
پیچاندن نوزادان در پارچه‌ی سفید و غلتاندن در گلبرگ به مانند غسل تعمید در ادیان دیگر است. اما این رسم به یک افسانه‌ی قدیمی ایرانی به نام گل خندان برمی‌گردد که در آن، انسان‌های پاک و مقدس تولد یک نوزاد را نوید می‌دادند. شاید گل غلتان، آیین گل خندان باشد، یعنی نوزادی که به دنیا می‌آید با خود برکت و خوشبختی برای خانواده اش به همراه دارد.
آیا با این آیین آشنا بودید؟ نظرتان در مورد چنین رسمی چیست؟
