جمعه سیاه (Black Friday) درواقع نام غیررسمی آخرین جمعه ماه نوامبر و روز بعد از عید شکرگزاری است. این اصطلاح از سال 1961 برای افتتاح فصل خرید کریسمس و توصیف ترافیک سنگین و مخرب پیادهروها در روز بعد از روز شکرگزاری در نظر گرفته شد، زیرا آن روز تخفیفهایی بسیار شگفتانگیز برای خریداران در نظر گرفته میشد و این تخفیف باعث ایجاد ترافیک خریداران میشده است. البته تا چند سال اخیر اصطلاح جمعه سیاه مانند امروز در جهان متداول نبوده است، اما از سال 2005 و با کمک فروشگاههای اینترنتی این روز بهعنوان شلوغترین روز خرید در ایالاتمتحده آمریکا شناخته شد. در این زمان خیلی از فروشگاهها فروش خود را با محوریت تبلیغات انجام میدهند و به همین دلیل ممکن است حتی از نیمههای شب قبل نیز شروع به فروش اجناس تخفیفدار خود کنند.
تخفیفهای این روز برای مردم آمریکا بهقدری جذاب است که در بین گزارش جرمهای این روز معمولاً گزارش فراوانی از خشونت در بین خریداران به گوش میرسد بهگونهای که جمعه سیاه از سال 2006 تا 2015، تلفاتی معادل 12 کشته و 117 زخمی در سرتاسر ایالاتمتحده آمریکا داشته است. همچنین از سویی دیگر و با توجه به این افزایش تقاضای خرید، طرفداران پایداری محیط زیست انتقادی را مبنی بر القای تقاضای مصنوعی به جامعه مطرح میکنند و میگویند این مسئله باعث شده است مردم اجناسی را که نیاز ندارند خریداری کنند و این تقاضای مصنوعی برای حفظ پایداری محیط زیست کره زمین میتواند مضر باشد.
بههرحال امسال نیز مانند سالهای قبل جمعه سیاه برگزار میشود و چالشهای خاص خود را برای خریداران و فروشندگان به همراه دارد، این رویداد امسال با روز 29 نوامبر 2019 و 8 آذرماه 1398 مصادف شده است. به همین مناسبت باهم نگاهی به حواشی جمعه سیاه و منتخبی از کشورهایی که این روز را برگزار میکنند میاندازیم.
بعضی از حواشی شلوغیهای بیش از حد جمعه سیاه
- یکی از بدترین خشونتهای جمعه سیاه در سال 2008 و با له شدن نگهبان قویهیکل فروشگاه وال مارت در هنگام هجوم حدوداً 2000 نفری مردم به این فروشگاه رخ داد.
- در سال 2011 یک زن برای خرید خود اقدام به استفاده از اسپری فلفل در مقابل جمعیت کرد.
- در سال 2012 دو نفر به دلیل درگیری بر روی جای پارک به سمت یکدیگر شلیک کردند.
- در سال 2016 در شهرهای ایالتهای تنسی، نیوجرسی و نوادا به 3 نفر شلیک شد.
- در سال 2017، 5 نفر از اهالی آلاباما در یک درگیری زخمی شدند و پلیس یک فروشگاه را تعطیل کرد.
البته جرمهای رخداده در این روز فقط مربوط به درگیریها نیست و گرانفروشی و کلاهبرداری نیز بهنوعی جرمهای متداول این روز محسوب میشود، طبق تحقیقات سایت wallethub، علیرغم ادعاهای تخفیف، 14% از کالاها قیمتی برابر با روزهای عادی داشتهاند و 17% نیز با قیمتی بالاتر از قیمت روزهای عادی قیمتگذاری شدهاند.
جمعه سیاه در سراسر جهان
امروزه جمعه سیاه در بسیاری از کشورهای جهان موقعیت خریدی ویژه را در اختیار خریداران قرار میدهد و در بعضی از کشورها فروشگاههای زنجیرهای، اینترنتی و خردهفروشیها روشهای متداول فیزیکی، آنلاین و یا ترکیبی از هر دو را برای فروش ویژه اجرا میکنند.
آمریکا
با توجه به اینکه منشأ اصلی ایجاد این روز کشور آمریکا است، تقریبا همه فروشگاههای بزرگ از موقعیت خاص این روز برای فروش اجناس خود استفاده میکنند. درواقع اگر فروشگاهی نخواهد با این روز همراهی کند، به احتمال زیاد در آن زمان فروشی نخواهد داشت. در آمریکا محله ساوت پارک در شارلوت کارولینای شمالی شلوغترین جمعه سیاه را تجربه میکند. متوسط تخفیف برای فروشگاههای آمریکایی حدود 68 درصد است.
کانادا
کاناداییها عموماً به دلیل قویتر بودن پول ملی خود بخصوص پس از سال 2001 و با توجه به همسایگی با مرزهای شمالی آمریکا برای خرید در روز جمعه سیاه به ایالاتمتحده آمریکا سفر میکردند اما از سال 2008 و 2009 که مزیت نرخ ارز برای آنها از بین رفت، خردهفروشیهای کانادایی برای جلوگیری از خروج خریداران در جمعه سیاه، به فروش کالای تخفیفدار روی آوردند و سبکی همانند خردهفروشیهای آمریکایی را در پیش گرفتند. قبل از ظهور جمعه سیاه، در کانادا روز باکسینگ (Boxing day) مهمترین روز تخفیفدار محسوب میشده است. متوسط تخفیف برای فروشگاههای کانادایی حدود 66 درصد است.
آلمان
در آلمان جمعه سیاه یک هفته به طول میانجامد و بهجز یکشنبهها، در سایر روزهای هفته خریداران میتوانند از تخفیفهای مخصوص جمعه سیاه استفاده کنند. اولین فروشگاهی که در آلمان رسم جمعه سیاه را اجرا کرد، فروشگاه اپل بود که در سال 2006 کمپین ویژه جمعه سیاه را اجرا کرد. البته این روز را با نام «رویداد خرید یکروزه برگزار کرد». حجم خرید آلمانیها در هفته جمعه سیاه حدود 1.5 میلیارد دلار (حدود 17 هزار میلیارد تومان) بوده است.
امارات (دبی)
در دبی معمولاً بیشترین تقاضای خرید برای لوازمخانگی و وسایل الکترونیک اتفاق میافتد و فروشگاهها و مراکز خرید متعدد دبی با تخفیفهایی بسیار بالا به استقبال جمعه سیاه میروند. میانگین تخفیف فروشگاهها در دبی برای جمعه سیاه حدود 45 درصد است که البته گاهی اوقات به 70 درصد نیز میرسد. در یک نظرسنجی حدود 20 درصد مشتریان فروشگاههای دبی در روز جمعه سیاه اعلام کردهاند که فقط برای خرید و استفاده از این تخفیفها به دبی سفر کردهاند. خبر خوش اینکه معمولاً تخفیفها برای جمعه سیاه در دبی 3 روزه است. بنابراین اگر شما هم تمایل دارید برای خرید در جمعه سیاه به دبی سفر کنید میتوانید با کلیک بر روی کلمه تورهای دبی تجربه سفری همراه با خرید فوقالعاده و تخفیفدار را برای خود رقم بزنید.
ترکیه (استانبول)
در استانبول جمعه سیاه بهصورت رویدادی یکهفتهای برگزار میشود و به همین دلیل ازدحام مردم و سختی خرید به اندازه فروشگاههای آمریکایی نیست. معمولاً تخفیفها در استانبول بازهای حدوداً 50 تا 70 درصدی را شامل میشود. از نکات قابل توجه فصل خرید در استانبول این است که بعد از پایان یک هفته نیز تخفیفها به پایان نمیرسند و فقط درصد آنها کاهش (به حدود 20 تا 30 درصد میرسند) مییابد. به همین دلیل معمولاً افراد زیادی ازجمله ایرانیانی که به خرید علاقهمند هستند در این فصل با خرید تورهای استانبول خود را آماده گشتوگذاری جذاب همراه با خریدهای پرتخفیف در شهر زیبای استانبول میکنند.
ایران
جمعه سیاه در ایران حدوداً از 3-4 سال قبل (2016) شکل گرفته است و معمولاً در فروشگاههای آنلاین برگزار میشود. بیشترین میزان خرید مربوط به کالاهای مربوط به مد و لباس است و بعد از آن به ترتیب لوازمخانگی، موبایل و تبلت، لوازمآرایشی و محصولات سوپرمارکتی در زمره پرفروشها قرار میگیرند. همچنین میانگین تخفیف برای فروشگاههای ایرانی در جمعه سیاه حدود 40 درصد است.
در جمعه سیاه چه بخریم و چطور بخریم؟
به طور کلی خرید لباس و محصولات دیجیتالی متداولترین نوع خرید در روز جمعه سیاه است. از جمله نکاتی که بهتر است قبل از جمعه سیاه به آن بپردازید آمادگی قبل از خرید است. اجناسی را که احتمال دارد بر روی قیمت آنها تخفیف اعمال شود بررسی کنید و برای تصمیمگیری به موقع در روز جمعه سیاه آماده باشید. همچنین برخی از تخفیفها قبل از روز موعود اعلام میشوند، بنابراین هوشیاری نسبت به این مورد هم میتواند سردرگمی در خرید را کاهش دهد. درنهایت هم داشتن لیست خرید برای جلوگیری از خریدهای غیرضروری میتواند بسیار راهگشا باشد.
امیدواریم فردا بتوانید خریدهای خوبی داشته باشید!