بیشککِ قرقیزستان، مملو از معماری عجیب و خیره‌کننده شوروی!

در حالی که جوامع عشایری قرقیزستان با چوپان‌های اسب سوار هنوز در مناطق دور افتاده کشور زندگی می‌کنند، اما پایتخت این کشور جنبه متفاوتی از قرقیزستان را نشان می‌دهد. بیشکک در زمان اتحاد جماهیر شوروی بنا شد، از ابتدای ساخت با مجموعه‌ای از بناهای بتنی حفظ شد. اگرچه کشور در سال 1991 از استعمار اتحاد جماهیر شوروی خارج شد، اما هنوز هم می‌توان عظمت ساختمان‌های مدرن بتنی برجای مانده از عصر شوروی را تحسین کرد. در اینجا با لست‌ سکند همراه باشید تا 12 نمونه از بی‌نظیرترین‌ ساختمان‌های بتنی قرقیزستان را با هم بررسی کنیم.

• موزه تاریخ ملی (موزه لنین سابق)

موزه در مرکز شهر قرار دارد و نمونه عالی از معماری بروتالیست نوین (neo brutalist architecture) است. نام قبلی موزه، لنین بوده که خیلی با استقبال مواجه نشد. بسیاری از معماران و برنامه‌ریزان محلی مخالف قرارگیری موزه‌ای مربوط به انقلاب روسیه در مرکز شهر بودند، اما پس از متهم شدن به ضد کمونیسم، مسکو پیروز و این پروژه آغاز شد. مجسمه بزرگ لنین تا سال 2003 جلو در ورودی موزه قرار داشت. بعدها مجسمه را به مکانی در پشت موزه منتقل کردند. ساختمان موزه در سال 1984 تکمیل شد. ساختمان مکعبی سفید میزبان مجموعه‌ای بزرگ از هنرهای واقع‌گرایانه سوسیالیستی از جمله نقاشی‌های دیواری عجیب بود. در حال حاضر موزه به علت نوسازی بسته است و تاریخ بازگشایی آن هنوز مشخص نیست.

• سیرک

سیرک بیشکک در سال 1976 ساخته شد. ساختمان سیرک شبیه به یک بشقاب غول‌‌پیکر بود که در قسمت شمال شرقی شهر قرار گرفته بود. قبل از انقلاب روسیه آکروبات‌‌‌کارها، دلقک‌ها و بدلکاران اجراهای بسیاری برای سرگرمی طبقه اشراف داشتند اما بعد از سال 1917، سیرک‌ها ملی شدند و در دسترس عموم قرار گرفتند. ساختمان‌های شبیه به این (مانند سیرک دولتی در آلماتی یا سیرک دولتی در اکراین) در تمام شهرهای اتحاد جماهیر شوروی شروع به نمایش برای عموم کردند که این نمایش‌ها نقش مهمی در گسترش فرهنگ در زمان شوروی داشت. اگرچه یک دهه قبل به دلایلی اشتباه توجه جامعه بین‌المللی را به خود جلب کرد از جمله: در سال 2009 یک خرس قهوه‌ای مدیر سیرک را در نمایش محبوب «خرس‌های اسکیت سوار بر روی یخ» به قتل رساند.

• کاخ ازدواج

آموزه‌های کارل مارکس خیلی واضح بود «دین افیون توده‌هاست»، براین اساس اتحاد جماهیر شوروی تصمیم گرفت که کلیساها جایی در مرزهای آنها نداشته باشد. حذف اماکن عبادتی به معنی این نبود که مردم نمی‌توانند یک کاخ باشکوه ازدواج داشته باشند. موزه‌های آتئیسم‌ و کاخ‌های ازدواج دو بنایی بودند که در تمام شهرهای مهم اتحاد جماهیر شوروی ایجاد شدند. کاخ ازدواج بیشکک از سال 1987 با روکش سنگ مرمر(به همراه گوشه‌های تیز، پنجره‌های بلند و نمای عجیب و آینده‌نگر) هنوز میزبان مراسم‌های بسیاری در این شهر است.

• موزه هنرهای زیبای قرقیزستان

در روند نوسازی شهر در دهه 1970، فضاهای جدید به فرهنگ عالی و پرطرفدار اختصاص داده شد. موزه هنرهای زیبا دولتی در سال 1974 تکمیل شد و یکی از سه موسسه مهم فرهنگی (دو موسسه مهم فرهنگی دیگر عبارت بودند از موزه لنین و موزه فرونز) بود که در آن دوره افتتاح گردید. سطح جلا داده نشده موزه، طرفداران سازه‌های بتنی خام را راضی نگاه داشت. موزه هنرهای زیبا هنور فعال است و مجموعه بزرگی از نقاشی‌ها، مجسمه‌ها و فرش‌ها را به نمایش می‌گذارد.

• میدان آلا-توو (Ala-Too Square)

در سال 1926 نام شهر از بیشکک به فرونز (و در سال 1991 دوباره به بیشکک تغییر یافت) به احترام فرمانده بلشویک متولد قرقیزستان میخايل فرونز (Mikhail Frunze) تغییر کرد. شهر فرونز در دهه 1960 تبدیل به یک شهر سوسیالیستی عالی شد، در این میان برنامه‌ریزان شهری اتحاد جماهیر شوروی توافق کردند که این شهر یک ویژگی مهم را ندارد: یک میدان عمومی همنام با شهر. میدان قدیمی شهر که مجسمه مارکس و انگلس در آن واقع شده بود و برای مراسم‌های رسمی مورد استفاده قرار می‌گرفت رضایت دولت اوسوبالیف (1961-1985) را جلب نمی‌کرد و آنها به دنبال میدانی بزرگتر بودند. 

میدان آلا-تو یکی از پروژه‌های جاه‌طلبان دولت بود که در آن زمان ساخته شد و شکل ظاهری شهر را تغییر دارد. این بنا برای اشراف بر کوه‌‌های تین شین طراحی شد و شامل دو ساختمان جدید از جمله موزه لنین و کاخ سفید بود. اما مشکلی پیش آمد: میدان خیلی بزرگ بود و خالی. پر کردن میدان در طول جشن‌های ملی غیرممکن بود که این بازتاب خوبی برای دولت نداشت. در عین حال این میدان تبدیل به مکانی مناسب برای معترضین شد تا بدون نگرانی، دغدغه سیاسی خود را ابراز کنند.

• کاخ سفید بیشکک

کاخ ریاست جمهوری بیشکک که به کاخ سفید مشهور است، در چند قدمی موزه تاریخ ملی شهر در میدان آلا-توو واقع شده است. ساختمان کاخ در سال 1977 الی 1984 با الهام از معماری استالینیستی به سبک نئوکلاسیک ساخته و کمیته مرکزی حزب کمونیست در آن مستقر شد. تاریخچه اخیر این بنا به همان اندازه سیاه است که انتظار دارید این ساختار ناپایدار باشد. در سال 2005 و 2010 این کاخ محل شورش‌های خشونت‌آمیز ضد دولتی بود.

• کاخ ورزشی

کاخ ورزشی در سال 1974 با یک ظاهر عجیب و گوشه‌دار، فضایی را برای اوقات فراغت به منظور توسعه و پیشرفت شهر فرونز ارائه می‌کرد. در جلوی مجتمع ورزشی مجسمه‌ای عظیم از قهرمانی محلی Baatyr Kaba Uulu Kozhomkul قرار دارد که در اساطیر ملی فردی بسیار قدرتمند بوده است. مجسمه‌ای که در ورودی کاخ قرار دارد مردی است که یک اسب را بر پشت خود حمل می‌کند.  

• ارکستر ملی قرقیزستان

ارکسترسمفونی ملی قرقیزستان به طور رسمی به نام شاعر محلی، توتوگول ساتیلگانوف (Toktogul Satylganov) نام‌گذاری شده است. این مجموعه شامل یک سالن کنسرت با 1000 صندلی مرمر ساخته شده که با منظره شهری بیشکک مطابقت دارد.

• بنای یادبود دوستی

بنای مرمری سفید که در سال 1974 به مناسبت صدمین سالگرد دوستی قرقیزستان با روسیه بنا شد، در میان کاخ سفید و موزه ملی قرار گرفته است. تا قبل از سال 1874 قرقیزستان تحت کنترل خانات خوقند بود اما در پایان قرن 19 امپراطوری روسیه موفق شد این سرزمین را به طور کامل اشغال کند. چهار دهه حاکمیت تزارها منجر به قیام آسیای میانه در سال 1916 شد، این قیام هنوز بعد از صد سال نیز یکی از خونین‌ترین شورش‌های قرقیزستان محسوب می‌گردد. دو برج مرمر که رو به روی هم قرار گرفته‌اند، سمبلی از اتحاد مردم قرقیزستان و روسیه است.

• کتابخانه ملی

کتابخانه ملی قرقیزستان از جمله بناهای باشکوه در مرکز بیشکک است. از تابستان 1934 قرقیزستان یک کتابخانه ملی داشت که در سال 1984 این کتابخانه به ساختمان فعلی منتقل شد. این موسسه فرهنگی تا زمان استقلال کشور (1991) به نام کتابخانه لنین شناخته می‌شد.

• سالن سینما آلا-توو

یکی دیگر از نقاط دیدنی و فرهنگی پایتخت قرقیزستان، سالن سینما آلا-توو هست. این سالن قدیمی‌ترین سالن نمایش تئاتر قرقیزستان است که در اوایل دهه 1960 ساخته شد. با اینکه نمای مقعری ساختمان هنوز معماری شوروی را نشان می‌دهد اما سالن سینما اخیرا با فناوری‌های جدید مانند نمایش سه بعدی دیجیتال مجهز شده است.

• بنای تاریخی «پدران ملت»

بنای تاریخی پدران ملت در سال 1995 توسط Turgunbay Sadykov به عنوان ادای احترام به برخی از برجسته‌ترین چهره‌های مهم بیشکک ساخته شد. بنا در ابتدا شامل مجموعه‌ای از مجسمه‌ها به اندازه واقعی هنرمندان، دانشمندان و سیاستمداران بود که آثاری از آن‌ها برجای مانده بود. اندکی بعد از شروع، به طرز مشکوکی مجسمه‌ها ناپدید شدند (ظاهرا مجسمه‌ها به صورت اوراق فروخته می‌شد)، به همین دلیل این هنرمند تصمیم گرفت تمام مجسمه‌ها را برای همیشه بردارد، امروزه تنها یک ساختار فلزی به مانند چکش باقی مانده است.  

منبع: matadornetwork